آرشیف

جنگ یک پدیده  انسانی مربوط به تاریخ اوست.جنگ را می توان از نظر اختراعات عمده در زمینه تسلیحاتی وارتباطی در دوره هائی که در زیر به شرح آن پرداخته شده مطالعه نمود.
جنگ های دوران باستان  . هدف از این جنگها حمایت از آداب وسنت های قومی بود , که بنظر می رسد توسط عضوی از قبیله دیگر مورد تجاوز واقع شده است . این جنگها بخاطر کسب پیروزی اقتصادی وسیاسی صورت میگرفت .
ازخصوصیات بارزاین جنگها می توان وحدت گروهی را نام برد که از پابندی افراد به آداب ورسوم قبیله ای ناشی می شد.
با شروع گله داری (مواشی) وزندگی زراعتی بتدریج اهداف اقتصادی وسیاسی درجنگها مطرح شد.
با ظهور زراعت، تقسیم کار، زخیره مواد اضافی. شروع دوره جدیدی از جنگها بنام جنگ های تاریخی را شاهد هستیم .
یک تمدن از چندین گروه تشکیل می شود . هر گروه حاکمی آشنا به مذهب , تمدن وخواست های اقتصادی خود دارد . حاکم در جهت منافع گروه حرکت کرده واز آنها در برابر فشار دیگران دفاع می کند وسبب افزایش گروه میگردد
منافع گروه در منافع حاکم متجلی می شود که بنوبه خود در موقعیت گروه تاثیر می گذارد . روند مبارزات طبق اصل ماهی های بزرگ ماهی های کوچک را می بلعند ، سبب از میان رفتن گروه های مستقل می گردد . با افزایش قدرت گروه های درگیر ودست یافتن به سلاح های جدید , میزان خسارتها وتخریب های ناشی از جنگ ابعاد وسیع تری می باید .
جنگ های ضربه ومانور بتدریج جای خود را به جنگ های   فرسایشی دادند.
که با فتوحات جهانی به وحدت تمدنها منجر گردید. این روند با تمرکز دفاع وتوجه به تهاجمات خارجی همراه بود. وبه دنبال نابودی یک تمدن، تمدن دیگری بوجود می آمد
جنگ های بزرگ که مقدمه فتوحات جهانی بود ، عمدتا با اقدامات غیر موفق در سازش ،خلع سلاح وتشکیل فدراسیونها همراه بود. این روند از تغییرات را می توان در تمدن های مصر، مدیترانه ، چین وهند مطالعه نمود .
دگرگونی های مشابه را می توان در جنگ های مربوط به تمدن مکزیک، اندلس واسیای مرکزی مشاهده کرد . با این حال سوابق تاریخی بیشتری از جنگ های مربوط به تمدنهای کلاسیک روم ، یونان واروپای قرون وسطی در دست می باشد.
اگر به تاریخ جنگها نظر انداخته شود چنین نتجیه گیری می شود،که جنگ از آغازحیات با بشر همراه بوده ودر همه مراحل حیات بشر در هرنوع مناسبات اقتصادی – اجتماعی به وقوع پیوسته است وهیچ قدرت سیاسی – نظامی – مذهبی نتوانسته  مانع از بروز جنگ گردد.

وشاید به این دلیل به باوری بسیاری از دانشمندان ، صلح حالتی موقتی دارد وحال آنکه جنگ امری دایمی وهمیشگی است.به گفته نیچه جنگ یک قانون ابدی در کره خاکیست وصلح استراحتیست میان دوجنگ .

چنانچه مورخین ضمن تحقیق وبررسی  در تاریخ 5000 ساله اخیر  بشر(از تاریخ پیدایش خط )  در حدود 14500 جنگ را ثبت کرده است.  که منجر به مرگ ونابودی حدود4 ملیارد انسان گردیده است.و در 5000 سال حیات بشر صرفآ 300 سال صلح بوده است.
  قاره اروپا به تنهایی در جنگهای قرن هفدهم 5.4 میلون نفررا  از دست داد ودر قرن هجدهم میزان تلفات انسانی آن در جنگها به 5.5 میلیون نفر ودر قرن نزدهم به 9 میلیون نفر میر سید و260 میلیارد د لار خسارات دید .  
در جنگ خونین دوم جهانی 17 میلیون سرباز و33 میلیون غیر نظامی  جمعا 50 میلیون نفرکشته شد وهزینه ها وخسارات جنگی بطور تصاعد نجومی بمبلغ 3300 میلیارد دلار رسید .
هزینه های نظامی در سال 1960 بالغ بر 400 میلیارد دلار ودر سال 1980 به 800 میلیارد دلار در سال رسید یعنی ظرف 20 سال هزینه های جنگی دوبرابر گشت.
علاوه براین بیش از 60 میلیون نفر در زمینه های مختلف نظامی مشغول بکار یا جنگ هستند ، بیش از 500 هزار نفر از دانشمندان ویک چهارم محققان دنیا با هزینه معادل 25 ملیارد دلار بکار های نظامی بکار گماشته شده اند این هزینه های سرسام اور ونیرو های عظیم متخصص وغیر متخصص انسانی که به خدمت جنگ در آورده اند می تواند مشکلات اقتصادی محرومان جهان را حل کند وما شاهد این فاجعه دردناک نباشیم که هر روزه 40 هزار کودک در کشور های در حال توسعه از گرسنگی وسوء تغذیه جان بسپارند .
در حالیکه بجای ساختن یک فروند زیر دریائی تریندیت می توان 16 ملیون کودک را در کشور های جهان سوم بمدت یکسال در مکتب آموزش داد ، یا با همین مبلغ هزینه زیر دریائی 400 هزار خانه برای 2 ملیون نفر ساخت.
20 ملیون نفر در 150 جنگی که پس از 1945 در دنیا رخ داد کشته شدند یعنی بیش از عده کل سربازانی که در جریان جنک جهانی دوم (17 میلیون نفر بودند. ) از میان رفتند.
در 1982 کشور های در حال توسعه 500 میلیارد دالر صرف هزینه های نظامی کردند , در حالیکه کمک های اقتصادی باآنها 20 ملیارد دلار بود.
% 70 هزینه های نظامی ونگهداری ارتش های بزرگ از آن 6 قدرت بزرگ جهانی است. تنها هزینه های نظامی را  کشورهای در حال توسعه می پردازند.
با یک میلیارد دلار می توان 28000 شغل در تولید کالاها وخدمات نظامی ایجاد کرد در حالیکه با همین یک میلیارد  دلار می توان 57000شغل در کار های صنعتی بوجود آورد وباز به همین یک میلیارد دلار 71000 شغل آموزشی فراهم کرد .
برای هر سرباز بطور متوسط در دنیا 20000 دلار هزینه وبرای هر کودک مکتب  در نظام  آموزش همگانی 380 دلار هزینه لازم است .
درست با 5/1 هزینه های نظامی دنیا می توان همه گرسنگان جهان را تا سال 2020 میلادی سیر وگرسنگی را ریشه کن نمود .
در برابر هر 100 هزار نفر مردمان جهان 556 سرباز وتنها 85 نفر داکتر وجود دارد.
مساحتی معادل 500 هزار کیلومتر مربع در اختیار تاسیسات نظامی دنیا است.
اکنون در افغانستان ، عراق ، ترکیه – عراق ، اسرائیل –  فلسطین ، دارفور ( سودان ) سریلنکا ، شورشهای داخلی الجزایر . منازعات کشمیر … جنگها به اشکال مختلف  وجود دارد.

دید گاه های تاریخی – فلسفی جنگ :
فلاسفه ومذاهب  ، جنگ را از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار داده اند.
فلسفه ای  که طی قرون متوالی از تحسین جنگ خود داری ورزیده ، فلسفه چین بود.
چینی ها نه تنها جنگ را تحقیر میکردند،  بلکه در سلسله مراتب مشاغل سنتی ، صنوف نظامی را در پایین ترین درجه بلافاصله بعداز راهزنی قرار میدادند .
کنفوسیوس فیلسوف چینی که در سال 551 ق.م تولد یافت می نویسید : " ژنرال واقعی ، جنگ را هرگز تحسین نخواهد کرد . بنا براین نمی تواند انتقام جو باشد ونه تندخو " .
پس از کنفوسیوس ، قدیم ترین استراتیژی دان ونظریه پرداز نظامی   سون تزو ، سردار معروف چینی است . 
سن تزو به رغم اینکه یک نظامی واستراتیژی دان است ، با جنگ مخالف است واستراتیژست حاذق وزبردست را کسی میداند که بتواند لشکر دشمن را بدون درگیری نظامی به تسلیم وا دارد وشهر ها را بدون خونریزی تصرف کند. ازینکه امکان وقوع جنگها در اجتماع بشری  بیشتر است ، بنا ء سون تزو  در رابطه به جنگ به دو نکته تا کید دارد  :
اول  اینکه :جنگ به دلیل جدی بودنش  یکی از مسا یل با اهمیت دو لت است  ،وتنها دو لت قادر است نیرو های نظا می و سیا سی و منا بع اقتصا دی و اجتما عی را هما هنگ وساز ما ند هی کند .
دوم آ  نکه : وحدت ملی هما نند و جود دولت یکی از شرا یط اسا سی یک جنگ ظفر نمون است ، و وحدت زیر چترحکو متی تحقق پذیر است که برای تا مین رفا و آ سا یش مردم جا معه خود تلاش جدی ولازم انجام دهد .
جنگ از نظرسونزیامر غیر عادی وگذرا تلقی نمیشود، بلکه یک نوع مبارزه مسلحا نه و عمل آ گا ها نه است که تکرار میشودوبنا بر این مستعد تحلیل عقلا نی است . سونزی یا سون تزو جنگ را در ارتباط با پنج عا مل بنیا دی ارزیا بی میکند که عبارت اند از:
  1- نفوذ اخلا قی: نفوذ اخلا قی از دید گاه سون تزو امر ی ا ست  که مو جب هما هنگی مردم با رهبران شان میشود ،به گو نه ای که مردم از رهبران شان در زند گی ومرگ پیروی کنند ، بی آنکه از به خطر افگندن زند گی خو یش هرا سی به دل راه د هند .
2 – شرا یط جوی :منظور از شرا یط جوی اثر متقا بل نیرو های طبیعی بر یکد یگر و نتا یج حا صل از گر ما و سر مای فصول مختلف سال و نیز نحوه رهبری عملیات نظا می بر حسب فصول است .
3- زمین: مقصود از سرز مین از دید گاه سون تزو فوا صل ، سختی و آ سا نی طی این فوا صل و خصو صیت زمین از لحاظ گستر د گی و محدود یت و احتمال زند گی و مر گی است که وضع و مو قعیت زمین مورد بحث پیش می آ ورد .
4- فر ما ند هی ور هبری : منظور از این عا مل ، صفات وویژ گی های فر ما ند هی است که مو جب تبعیت ارتش میشود . این صفات عبارت اند از :اقتدار و آ مر یت ، صفات خرد مندی ، انصاف ، انسا نیت ،شجا عت وجد یت و سختگیری فر ما نده .
5- قرار و مدارها و آموزه ها : منظور از آموزه یا دکترین ، ساز ما ند هی و آمر یت و تر فیع نظا میان به در جه شا یسته ، انتظا مات و امنیت رده های تدار کا تی و د قت در پیشبینی نیاز های اسا سی ار تش است . سون تزو علا وه بر مد نظر گر فتن پنج عا مل ا ساسی فوق ، عنا صری د یگری چون شورای رهبری ، قدرت کمی وکیفی افراد لشکر ، انضباط ، انصاف در تشویق وتنبیه و آرا یش جنگی را در ارزیا بی خود دخا لت دهد در فلسفه یو نان فیلسو فا نی چون افلا طون و ارسطو با انکه به تحسین جنگ نمی پر دازند و حتی گه گاه آنرا محکوم میکنند ، حقا نیت جنگ را چه بصورت د فا عی و چه به گو نه تها جمی  – زما نی که منا فع و بقای دو لت شهر ایجاب کند – میپذیر ند وبر ان به مثا به وا قعیتی انکار نا پذیر و ضروری صحه میگذا رند . مخصو صا ارسظو به رو شنی مشخص میکند که صلح غا یت جنگ است و ا سا یش هدف کار

آ موزه های الهی جنگ :
در کتاب مقدس تورات که کتاب الهی عهد عتیق  است دو مفهوم ابتدا یی جنگ دیده میشود : نخست ، جنگ به مفهوم بر خورد مسلحا نه و دیگری جنگ به معنی و مفهوم مذ هبی آن بین دو نیروی حق و با طل …..      
دکترسیدعلی رضا ازغندی در کتاب خود " صلح وجنگ " می نویسید :" بطورکلی تعالیم تورات در مورد جنگ ، خشن وبسیار خشک است . در هیچ کتابی آسمانی چون اسفار عهد عتیق از قتل وجنگ گفتگو نمی شود . در همه فصول آن یا از کشتن سخن میرود یا از زا یشهای که جای کشتار ها را پر کند . در تاریخ ادیان هیچگاه به پروردگاری همانند خدای دین یهود برخورد نخواهیم کرد ، خدای که نیروهایش انباشته از کینه توزی وانتقام جویی است ، خداوندی که فتح وظفر را تنها در پرتو شمشیر باز می شناسد ، خدای که انتقام گنهکاران را تا چند پشت در فرزندان ونوادگان باز میگیرد
در باب سیزدهم سفر تثنیه عهد عتیق جملات 15و16 می خوانیم : " البته ساکنان آن شهر را به دم شمشیر بکش وآنرا باهرچه در آن است به دم شمشیر هلاک نما وهمه غنیمت آنرا در میان کوچه اش جمع کن وشهر را با تمامی غنیمت اش برای یهوه   خدایت ، به آتش بلکل بسوزان وآن تا به ابد تلی خواهد بود وباردیگر بنا نخواهد شد ". باز در همین باب جملات 10 تا 18 می گوید : " چون به شهری نزدیک آیی تا با آن جنگ نمایی ، آنرا برای صلح ندا کن واگر ترا جواب صلح بدهد ودروازه ها رابرای توبگشاید ، آنگاه تمام قومی که در آن یافت شوند ، به تو جزیه دهند وترا خدمت نمایند واگر با تو صلح نکرد ، با توجنگ نمایند ، پس آنرا محاصره کن وچون یهوه خدایت آنرا بدست تو بسپارد ، جمیع ذکورانش را به دم شمشیر بکش لیکن زنان واطفال وغنایم وآنچه در شهر باشد ، یعنی غنیمت اش را برای خود به تاراج ببر وغنایم دشمنان خود را که یهوه خدایت به تو دهد بخور ….

مسیحت وجنگ:
مسحیت دینی است که زیادتر بالای آخرت تاکید دارد نسبت به دنیا ، بدین لحاظ از جنگ گریزان است چنانچه در انجیل کتاب آسمانی مسیحیان – خداوند انسانها را به سبب جنگ وبه کار بردن شمشیر سرزنش میکند واز آنها برحذر میدارد .
در انجیل آمده است : " خوشا به حال صلح کنند گان زیرا ایشان پسران خدا خوانده خواهند شد ".
حضرت مسیح پیش از هر چیز برصلح تکیه وتاکید میکند ، که خشونت نباید با خشونت پاسخ داده شود ، بلکه با آشتی ورافت باید به مبازره با نابکاری وستیزه جویی پرداخت .
اندیشه های جنگ وصلح از دیدگاه مسیحیان را می توان عمدتآ در آثار سن[1] آگوستین وسن توماس آکویناس مشاهده کرد . سن آگوستین همانند  بسیاری از شخصیت های پیش از خود بر این امر تاکید دارد که صلح هدف غائی انسان ومخلوقات عالم است. همه موجودات ، بنابر غریزه طبیعی حفظ ذات وعلاقه به ادامه حیات ، برای صلح می کوشند . به این ترتیب ، هدف هر جامعه ای صلح است وصلح در جامعه عبارت است از توافق مردم در داشتن رابطه منظم با یکدیگر . وی در توجیه جنگ عقیده دارد که منظور از جنگ نباید قدرت طلبی یا به زیر سلطه در آوردن دیگران باشد .
به عقیده وی هر جنگی که هدف اش تامین صلح باشد عادلانه است .
با وجود این همه تاکیدات انجیل ومسیح بر صلح وتحقیر جنگ ولی  در عمل چنین نبوده وجنگ های بزرگی در جامعه میسحیت به وقوع پیوسته ا ست که سبب مرگ تعداد بیشمار انسا نها شده است

اسلام وجنگ :
جنگ همانند صلح از جمله موضوعاتی است که در دین مبین اسلام به تفصیل تمام در باره آن بحث وبررسی شده است . قران کریم در آیات متعدد مسلمانان را به سازگاری ودوری از ستیزه دعوت میکند وانسانها را از خطر های شیطانی برحذر میدارد .
اسلام قتل نفس را تقبیح وممنوع کرده وبرای دست زنندگان به چنین عملی مجازات سنگینی مقرر نموده است . به این دلیل اسلام وارد شدن در جنگ را تنها برای کسانی مجاز دانسته است که مورد ظلم وحمله قرار گرفته یا از قوم وخانواده خود رانده شده اند
درآیات 190– 194 سوره بقره به مقابله با تجاوزامر شده وبر لزوم قتال با مهاجمان به منظور رفع فتنه تاکید گردیده است .
در اسلام جنگی مشروعیت داردکه منبطق با مفهوم جهاد باشد ؛ یعنی جهاد فی سبیل الله .
جنگ از دیدگاه حقوق بین الملل : تعریف جنگ از جنبه حقوقی به مفهوم مشخص در میثاق جامعه ملل ، پیمان بریان – کلوگ ومنشور ملل متحد مطرح شده ودر کلیه این اسناد، جنگ عمل نا مشروع بشمار آمده است. از نگاه حقوقی دونوع جنگ مطرح می شود چنانچه از نگاه دین مبین  اسلام و دین مسحیت نیز  قبلا به آن اشاره شد، وآن عبارت از جنگ "مشروع وغیر مشروع " است. این نظریه را به عنوان نظریه مستقل حقوقی اولین بار سیسرون سخنور وسیاستمدار رومی مطرح کرد. او اعتقاد داشت که زور را فقط به عنوان سلاحی برای دستیابی به صلح آرام بخش ودایمی بکار برد .
 گروسیوس (  مشاور حقوقی و دیپلمات هلندی، متولد در دلفت  (1583 – 1645م .
( وی مصنف کتاب حقوق جنگ و صلح است ) نیز مانندی سیسرون تنها مبادرت به جنگ مشروع را مجاز میداند . به نظر وی " جنگ زمانی مشروع است که پاسخ به یک بی عدالتی باشد . تشخیص موارد بی عدالتی به عهده حقوق طبیعی وآن هنگامی است که به حقوق بنیادین  که حقوق طبیعی برای کشورهای حاکم برسمیت شناخته  لطمه وارد آید .
 از جمله: حق برابری ، حق استقلال ، حق صیانت ، حق برخورداری از احترام ، حق تجارت بین المللی وغیره

 ګردآورنده : استاد خیرالاحد غوری
تاریخ ۷ جوزای ۹۶
شهر کابل