آرشیف

2014-12-25

استاد محمود بی پروا

درخــــــــــــــــــــــــت

 
درخت گیاهی است چوبی که یک تنه دارد وحد اقل 6 متر قد آن میباشد. از خاک سر بیرون می آورد. بعد از استقرار و یافتن ثبات ، بدنه خود را دو حصه ساخته یک حصه را بخاک فرو می برد و حصه دیگر را در روی خاک برافراشته نگه میدارد.
حصه زیر خاک ریشه نام دارد که به قسمت روی خاک آب و مواد معدنی فراهم میسازد و نیز آن قسمت را محکم نگه میدارد تا دراثر باد و طوفان چپه نگردد.
قسمت روی خاک به تنه ء واحد ،  شاخه ها، شاخچه ها و برگ ها جدا میشود که هرکدام از خود وظایف و مکلفیت های جداگانه دارند. بعضا قسمت روی خاک را بدو بخش جدا میکنند که یکی تنه و دیگری تاج درخت گفته میشود . تاج مجموعه ئی از شاخه ها، شاخچه ها و برگ هارا گویند که بشکل یک چتر در می آید.
 
تنه:
بلندی تنه درختان نظر به هر درخت فرق میکند. بزرگترین درخت الی 110 متر بلندی دارد که بنام سکویا یا سرخ چوب کالیفرنیائی یادشده و درکالیفرنیای امریکا میروید. تنه رنگ سبز ندارد ولی دارای پوست ترکیده و درز دار و یا بعضا لشم میباشد. قسمت بیرون تنه از پوست کا رکی و مرده تشکیل شده که مثل ناخن انسان است. وظیفه اش حفاظت تنه درخت از تصادمات عوامل فزیکی توسط باد و حوادث خارجی میباشد. تنه درخت از نگاه ترکیب عضوی تماما ماده سلولوز(قند چندین قیمته) است که غیر قابل هضم برای حیوانات و انسانها میباشد. ازینرو از آن در امور ساختمانی و هیزم سوخت استفاده میگردد.
 
شاخه ها وشاخچه ها:
بوجود آورنده ساحه وسیعتر برای جذب هر چه بیشتر شعاع آفتاب میباشند.درخت بواسطه شاخه و شاخچه های زیاد جای زیادتررا اشغال نموده و از این طریق ملکیت محیط فضائی را برخود افزایش میدهد تا قادر به اخذ مقدار زیاد شعاع آفتاب باشد. شعاع آفتاب یگانه عامل زنده ماندن یک درخت و ادامه دهنده نیروی تولیدی غذا در وی است.اگر درخت از دسترسی به شعاع خورشید عقب بماند زندگی اش تمام می شود. وظیفه عمده اینهاقراردادن برگ ها است در مقابل شعاع خورشید تا آنها بتوانند از نور مطلوب بهره مند گردند.
برگ: عمده ترین عضو درخت و کارخانه غذا سازی آن میباشد. تمام غذاهای که دیگر زنده جانها ضرورت دارند در برگ گیاهان ساخته میشوند. در سطح زیرین برگ سوراخ های نهایت کوچک موجود میباشند که  ستوما(روزنه خیلی کوچک) گفته میشوند. این سوراخها مجرای تبادل گازات در گیاه اند.از طریق این سوراخ ها گاز کاربن دای اکساید هوا داخل برگ شده و بعد از تکمیل عمل غذا سازی گاز خالص آکسیجن بهوا رها میشود. در ضمن، این سوراخها تنظیم کنندهء مقدار تبخیر آب میباشند. در صورت بلند رفتن درجه حرارت تبخیر آب افزایش می یابد ولی این سوراخ ها کوچک گردیده مانع بیش از حد بخارات آب میشوند.
سطح روی برگ نیز از همچوسوراخ ها مملو میباشد ولی زیادتر آنها در سطح زیر برگ قراردارند.سطح روی برگ پرده نازک مومی دارد که در اثر بلند رفتن حرارت ، روی برگ را پوشانده بدینترتیب مانع تعرق و تبخیربیش از حد مقدار آب گیاه میشود. تمام مواد مثل چوب، میوه، خسته، مغز، شاخه و ریشه در برگ ساخته میشوند وآنمقدار که اضافه از مصرف درخت میباشند به شکل قند و سولوز در آن ذخیره میگردند. اگر برگ های درخت از آن دور شود دیگر زنده مانده نمیتواند بلکه میمیرد. تنها ماده سبز که در گیاهان دیده میشود کارخانه غذا سازی را به چرخش در می آورد و بس.
مواد خام عملیه غذاسازی: جهت بحرکت آوردن کارخانه غذاسازی مواد آتی ضرورت است:

  •     آب: ریشه آب رااز خاک جذب و از مجرای نل باریک که در لایه نازک زیر طبقه کارکی پوست درخت قراردارد و بنام شبکه نل دوانی زیلم مسمی است ، به برگ وساقه های سبز میرساند.

  •     منرال ها: یکجا با آب جذب و همراه آن به برگ انتقال می یابند.

  •     شعاع آفتاب: توسط سطح برگ از هوا جذب میشود.این شعاع ماده سبز رنگ برگ را که کلوروفیل نام دارد به انگیزه در می آورد.

  •     گاز CO2: ذریعه سطح برگ از طریق هوا جذب میشود.

  •     درجه حرارت: باید بحد مطلوب برسد ورنه گیاه در حرارت پائین کارخانه اش را بکار انداخته نمیتواند. فورمول بسیار ساده ولی بی نهایت مهم غذاسازی را در زیر بدقت به بینید:

                      شعاع افتاب
          6CO2 +          6 H2O                          C6H12O6      +   6O2  
 
آکسیجن    +          قند( غذا)          کلوروفیل       آب     + کاربن دای اکساید 
 
درین عملیه واضح دیده میشود که در مقابل هر مالیکیول کاربن دای اکساید جذب شده یک مالیکیول آکسیجن خالص در فضا رها میشود . از اینجا میتوان گفت که یک درخت حد اقل در یک سال 250 متر مکعب گاز کاربن دای اکساید از محیط جذب و نابود میسازد.
 شکل زندگی:  ما اکثر متوجه شده ایم که بعض درختان دایم بچشم ما سبز معلوم میشوند ولی یک تعداد دیگر درزمستان بشکل جسم خشک و عاری از برگ و سبزه اند وچنان می اندیشیم که مرده اند ولی در بهار  وتابستان وقتیکه باز آنهارا می بینیم سبز و زنده به نظر میخورند.
درختان را به دو دسته : درختان همیشه بهار و درختان برگ ریز جدا کرده اند( البته این تنها مربوط به درختان نیست بلکه همه گیاهان دارای همین دو دسته اند).
 
الف – درختان همیشه بهار: عبارت از درختانی اند که در طول سال سبز میباشند و تغییر موسم سال بالای سبز بودن آنها تاثیری نمی افگند. مانند ناجو، سرو،  سرب ، بیجور، سدر، ارچه وامثال اینها. علت سبز بودن آنست که برگ های اینها بیشتر از یک سال زنده مانده میتوانند و از اینکه همه ساله برگ های جدید تولید میشود بناء باریختن برگ های مرده قبلی ، درخت با داشتن برگ های جدید سبز معلوم میشود.
ب – درختان برگ ریز: اینها درختانی اند که همینکه درجه حرارت پائین آمد ، دیگر برگ ها به کار زندگی ادامه داده نتوانسته لذا زرد شده و میریزند وتا بهار دیگر که درجه حرارت به میل انها آماده گردیده نمیتواند، درخت از برگ خالی میباشد. این نوع درختان برگ های خویش را در فصل خزان کاملا میریزانند و تا بهار آینده لوچ باقی میمانند. همانست که در ایام زمستان به نظر ما خشک و برهنه معلوم میشوند.
اهمیت اقتصادی : یک درخت از چندین نگاه دارای ارزش میباشد که مهمترین آنها قرار ذیل است:

  • مولد میوه : میوه بنا برداشتن ویتامین و منرال جزء بسیار باارزش غذای آدمی است.درختان مهم میوه آور عبارتند از: زردالو، سیب ، بادام، بهی، انگور، انار، آلو، گیلاس ، انواع مالته ، شفتالو، بهی، چهارمغز، فندق، خرما، توت، لوکات ، امرود یا ناک، پسته .

  • چوب ساز: که از آن درساختن تعمیرات و هیزم سوخت بکار میرود. چوب یگانه ماده مهم تعمیراتی میباشد.درختان چوب ده عبارتند از: ناجو، عرعر،سفیدار، بید ، صنوبر، بیجور،سدر،بنوش وغیره وانهای که هیزم از انها حاصل میشود عبارتند از آلنج، شغز، بادام کوهی، خنچک، سیاه چوب، ارچه.

  • زینت بخش روح : بعض درختان بنا به داشتن بعض قسمت های زیبا و دلربا چون گل، ماده عطری، تاج مقبول محیط را منقش و دلپذیر ساخته ازینرو در رفع خستگی و نشاط روحی نهایت اثر گزاراند.بنا بران آنهارا در پارک ها ، کنار جویها، دره ها وازین قبیل جاها می نشانند تا محیط را برای ازبین بردن خستگی های دماغی مساعد سازد.این نوع درختان عبارتند از: ارغوان، گلاب ، مورپان، یاسمن ، سیرین ، سرو ، لیلی بید، مجنون بید ودرخت ابریشم.

  • آکسیجن آفرین: باارزش ترین خاصیت یک درخت همانا  تولید آکسیجن و سایه میباشد. اگر چه تمام گیاهان در تولید آکسیجن نقش دارند ولی درختان بیشتر از دیگران درین حصه موثر اند. یک درخت کامل در یکسال مقدار 250 مترمکعب آکسیجن خالص تولید مینماید که برابراست با مقدار آکسیجنی که 16 نفر در یک سال تنفس مینمایند. هکذا درختان از اینکه در طبقه فوقانی قراردارند، بخش زیاد اشعه مضر خورشید را واپس بهوا انعکاس داده از این نگاه باعث حفاظت موجودات زنده از اشعه خطرناک میشوند.

  • عسل ساز: گل درختان و تمام گیاهان دیگردارای شهد ویا ماده لذیذ وغنی از قند و مواد دیگراند که توسط زنبور عسل جمع گردیده و بشکل عسل بدست انسانها می افتد.عسل پرارزش ترین ، پاکترین و باانرژی ترین غذا میباشد که در گل گیاهان بوجود آمده ولی توسط زنبور عسل جمع آوری و ذخیره میگردد که بعد انسانها آنرا اززنبور عسل می ربایند. بنابرهمین خواص پیغمبر اسلام حضرت محمد ص عسل را بهترین دوا و غذا معرفی کرده و خوردن انرا تاکید نموده است. 

با این همه خوبی های که یک درخت با انسانها دارد ولی انسان این اشرف نام نهاد مخلوقات الهی در حصه درختان نه تنها توجه ندارند بلکه با بی رویه ترین حالت انهارا قطع و نابود میسازند که این کار آنان جز تیشه درپای خویش زدن ، چیزدیگری نیست. خداوند متعال انسان سرزمین مارا توفیق عنایت فرماید تا دست ازظلم کردن در حق گیاهان از جمله درختان بردارند و اگر آنان را هدایت نمیکند به ذلت ابدی خود گرفتار کند. آمین.
 
                                                                                                                    ع. گیاه دوست