آرشیف

 
 
مصالحه که آنرا در زبان انگليسي به (Conciliation) ياد مي کنند همانند ميانجيگري روشي است كه در آن با گفتگوهاي وساطت مصلح  منازعه طرفين حل و فصل مي شود. مصلح نيز همانند ميانجي با طرفين منازعه در خصوص موضوع مورد اختلاف گفتگو مي كند و ديدگاههاي آنها را به هم نزديك كرده و در صورت تمايل طرفين طرح مصالحه را تنظيم مي نمايد. بعضي از دانشمندان فن مديريت منازعه بين ميانجيگري و مصالحه تفاوت قايل نمي شوند. برعکس عده اي ديگري را عقيده برآن است مصالحه شيوه جدا ومستقل از ميانجيگري در حل منازعات به حساب مي رود. به عقيده آنها مصالحه يک شيوه بالا تر از ميانجي گري مي باشد و نقش مصلح در حل منازعه فعالتر از ميانجي مي باشد. زيرا مصلح در پهلوي وساطت وايجاد راه حل ها، متن مصالحه را نيز تنظيم مي نمايد.
در ميانجيگري موضوع كه اختلافات به حد نهايي رسيده باشد پاي ميانجي در ميان كشيده مي شود ، اما در مصالحه از آغازين مرحله منازعه شخص يا اشخاص مصلح به وساطت پرداخته و يك آتش بس را اعلام مي نمايند ويا طرفين در گير به صورت رضا كارانه روابط از هم گسيخته شانرا از سر گرفته دوستي و روابط گذشته شانرا از سر مي گيرند .
روابط متضرر شده يا قطع شده افراد كه محصول منازعاتو جنگها بوده در نتيجه اشتي مجدد احيا ميگردد. در اين برهه از پايان بخشي به منازعه روابط شان با رشته عاطفي و رواني به يكديگرپيوند مي دهد . جوانب منازعه به بوسيله رشته هاي صداقت ، ترحم ، عدالت و صلح باهم وصل مي شوند ، كه اين رشته ها به نام چهار اصل مصالحه ياد مي گردد.
 

1.  صداقت : يعني بيان حقايق به شكل صادقانه صورت ميگيرد و طرفين از گذشته اظهار ندامت مي كنند. اين موضوع تنها وابسته به جنگ يا اختلاف عقيده نيست بلكه بالاي هر موضوعيكه منازعه صورت گرفته و حق يكي از طرفين ضايع شده باشد و به صداقت اعتراف صورت گيرد روزنه براي تحكيم روابط بعدي گشوده مي شود .

2.  عدالت : همه ها مي گويند عدالت بايد بر موضوع مورد منازعه رعايت گردد و يا عدالت براي تحكيم صلح دستياب گردد چرا ؟ اين مطلب كه پايه اساسي صلح را هسته گذاري مي كند در هر مرحله مورد تقاضا ي اطراف در گير است . اگر براي طرفين ضرر مادي و يا معنوي رسيده باشد بايد اعاده حقوق طور عادلانه صورت گيرد.

3.  ترحم : اگر يك طرف نمي تواند حقوق جانب مقابل را كاملأ اعاده نمايد براي جانب ديگر لازم است كه از ترحم كار بگيرد و بخشش نمايد . خساره ايكه بر يك طرف منازعه رخ مي دهد و طرف ديگر نمي تواند جبران نمايد بر طرف ديگر لازم است كه طرف را ببخشد و برايش عذر خواهي نمايد .

4.  صلح : براي مصالحه فضاي صلح آميز و آزادي كامل ضرورت است تا طرفين تا طرفين از دل و جان يكديگر را ببخشند و روابط از هم گسيخته شانرا احيا نمايند .

براي اينكه مصالحه واقعي صورت گيرد براي اشخاص متأثر شده از منازعه لازم است تا اهميت و ضرورت روابط براي زندگي آينده  شان را درك نمايند و از زندگي اندهناك گذشته اظهار ندامت نموده و براي آينده اميد واري نشان دهند .
 

مصالحه از ديد گاه دين مقدس اسلام

در قرآنكريم مي فرمايد : واصلحو بين اخويكم  ( صلح بياوريد ميان تان )
در حديث شريف است كه : ترجمه- كسيكه در برابر بردار مسلمان خود كينه را اضافه از يك روز نگهميدارد ،حسابش معلق مي ماند . از ترجمه آيه و حديث مبارك بر مي آيد كه براي آشتي كردن و صلح آوردن ميان مردم حكم گرديده است ، براي ما لازم است كه پابند احكام شريعت اسلامي باشيم.
 

طريقه هاي مصاله در جامعه ما

در جامعه ما مصالحه به طريقه هاي مختلف صورت ميگيرد كه در نتيجه احياي روابط صورت مي گيرد ، چند مثال از اين طريقه ها :

•  كسانيكه از همديگر نا راضي هستند در مراسم خوشي با يكديگر يكجا مي شوند و دو طرف مستقيمأ با يكديگر مصالحه مي كنند و يا هم اين پروسه توسط اشخاص ديگربراي آشتي تشويق و مصالحه مي كنند؛ زياد تر اين مأمول در ايام عيد ، عروسي ها ، مراسم تعزيت و غيره نا خود آگاه و مستقيم انجام مي پذيرد.

•  به يكديگر سوغات ، تحفه و يا از محصولات زراعتي ، فلاحتي و يا ساير برداشت هاي شان ارسال ميدارند اين عمل راه را به مصالحه باز نموده باعث ميگردد كه براي يك صلح پايدار آمادگي بگيرند .

•  از جانب مقابل در مجالس ، محافل و مشورت هاي قومي دعوت به عمل مي آيد.

•  استفاده از بزرگي كه اين يكي از عنعنات پسنديده جامعه افغاني ما بوده ، خورد تر ها به پيشگاه بزرگان رفته معذرت خواهي مي نمايند .

•  چند نفر محاسن سفيد به خانه متضرر رفته وي را به مصالحه دعوت مي نمايند .

•  زن ها براي كسيكه متضرر گرديده چادر خود را هموار نموده معذرتخواهي مي كنند ، اين سلوك و روش مؤثرترين گام براي ايجاد مصالحه است .

از مطالب فوق استنباط ميگردد كه ما افغانها روش هاي خاصي در جهت مصالحه بين دو شخص ، دو گروه و يا دو قوم داريم و اين روش ها از جمله عرف هاي  پسنديده بوده و به شريعت اسلامي ما مغايرت ندارد.
 

روشهاي مصالحه در كشور هاي مختلف جهان

1.  جبران خساره : يكي از اين روشها اين است كه جانب مقابل كه متضرر گرديده پرداخت نقدي و يا جنس صورت ميگيرد ، تا به مصالحه برسند .اين روش گرچه از روش هاي ساده و مروج است ، اما مي شود استفاده سئو از اين روش صورت گيرد طوريكه بعضي اشخاص با استفاده از سرمايه خود خساره مي رسانند و جبران مي كنند، بنأ اين سئو استفاده نه تنها رسيدن به مصالحه با استفاده از ثروت خويش كمك نمي نمايد بلكه ميزان جرايم در اجتماع افزايش مي يابد .

2.  انداختن ملامتي بالاي جناح سوم : روش ديگري است كه سبب مي شود ، با انداختن ملامتي بالاي جناح سوم جناح اول و دوم يعني در گيران منازعه را به مصالحه برسانند، اما با جناح سوم كه بار منازعه بالايش انداخته شده احتمال كاهش روابط مي رود و ممكن است آن جناح منزوي گرديده و باعث آن گردد تا او نيز عملأ وارد منازعه با دو جناح در گير اصلي گردد. ( اين پروسه در جنگهالي اخير كشور ما مشهود است )

3.  معذرت خواستن : يكي از بهترين روش ها معذرتخواهي است به شرط آنكه اغراض منفعت جويانه نداشته و به كلمات معذرت آميز طرف مقابل را اغفال ننمايد. در اين برهه روش صداقت ، ترحم و عدالت لازمي است .

4.  حقوقي : روشي است كه طرفين با مراجعه به مراجعه حقوقي به منازعه خويش خاتمه مي بخشند ، اما اين روش به ندرت مي تواند بين طرفين مصالحه را ايجاد نمايد ، مراجع حقوقي تمام منازعات را به اساس اسناد و شواهد فيصله نموده و انين جاريه را در نظر ميگيرند ، مصالحه مذكور به صورت (برد- باخت ) انجام شده ، عقده ها كدورت ها و آرمان هاي نا برآورده شده براي يك طرف منازعه ايجاد ميگردد.

1.  روش مصالحه در بوديزم : روش ديگري كه در بعضي كشور ها به كار مي رود ، در اين روش تمام افراد اجتماع مانند ساكنان يك كشتي محسوب مي شوند ، هرگاه فردي مرتكب جرمي مي شود تمام افراديكه با وي ارتباط دارند مسئول شمرده مي شوند ، زيرا در قسمت تربيه اين فرد توجه نداشته اند .

2.  روش افريقاي جنوبي (روش كميسيون حقيقت ياب ) : اين روش كه بنيان گذار آن نيلسون منديلا و ديكلرت بودند كه كميسيوني را به نام كميسيون حقيقت ياب ايجاد نموده ، اين كميسيون تمام خساراتي را كه به يكديگر در جريان مبارزات ضد نژادي بوجود آورده بودند اعتراف نموده از محضر مردم شان معذرت خواسته  و به سياست اپر تايد خاتمه بخشيدند.

3.  روش اعمار مجدد : يك تعداد افراد سرمايدار سرمايه خويش را در اختيار مردم مي گذارند ، از آن طريق به آنها كه از فرط بيكاري با يكديگر به منازعه برخواسته اند مصروفيت كاري خلق و مصالحه را بوجود مي آورند .

4.  روش پانا پانا : اين روش نيز يكي از روش هاي مصالحه بوديزم است كه به شكل جديد آن پياده ميگردد، اين روش با بيدار ساختن ذهن فرد در قسمت جرمي كه انجام داده به مصالحه مي رسد ، در اين روش نيز افرادي كه با مجرم ارتباط دارند همان مسئول شناخته مي شوند . مثلأ : در يك بخش نصاب درسي تعداد كثيري از شاگردان ناكام مانده و يا در سلوك شان تغير وارد نشده ، در اينجا معلمين خود را مسئول شناخته و به روش ديگريكه بتوانند شاگردان را تغير دهند به مصالحه مي رسند .

5.  روش ابتكاري : با به وجود آوردن مفكوره جديد مي توان طرفين منازعه را به مصالحه رساند ، اين روش در دين مقدس اسلام مقام شامخ دارد ، يكي از نمودنه هاي بارز آن جا بجايي حجرالاسود ذريعه پيغمبر اسلام (ص) شاهد گويايي از مصالحه است .

به قول معروف مصالحه كه در زبان پشتو (اوربند) متاركه و آتش بس است فرصتيست تا براي صلح آمادگي گرفت طرفين منازعه بيشتر بالاي موضوع فكر مي كنند ويكديگر را عامل منازعه ندانسته ، بلكه روي چيزيكه سبب منازعه شده تعمق نموده براي جبيره آنچه از دست داده اند عاقلانه مي انديشند و به طرف برقراري روابط دوستانه گام بر ميدارند ، در اين برهه گيله گذاري ها صورت گرفته و براشتباهات گذشته اعتراف مي نمايند .
در اكثريت اوقات مصالحه بدون طي مراحل ميانجي گري و و شخصيت هاي مصلح به صلح مي انجامد زيرا هر آنيكه طرفين درك نمودند كه برگشت از منازعه به نفع ايشان است مي توانند به مصالحه و حتي صلح دايمي نايل آيند .
 
 
منابع :

•            آثار فيشر وويليام ري (ترجمه سعيد مراد راهي)

•          اعمار صلح ( نشرات سنايي)

•          مطالب درسي موسسه واسا