آرشیف

حافظ أبوعبید عبدالوارث بن سعید بن ذَکوان تَمِیمِي عَنبَرِي تَنُّورِي بصرِي از موالی بوده، و پدر عبدالصمد بن عبدالوارث یکی از بزرگان محدثین می باشد. موصوف از إسحاق بن سُوَید عَدَوِي، إسماعیل بن أمیه، أیوب بن موسی، أیوب سَختِیانِي، بَهز بن حکیم، جَعد أبِي عثمان، حبیب معلم، حسین معلم، حمید بن قیس مکِي أعرج، خالد الحَذَّاء، داود بن ابی هند، أبِي غُضن دُجَین بن ثابت یَربُوعِي، سعید بن إیاس جَرِيرِي، سعید بن جُهمان، سعید بن أبِي عَرُوبه، سلیمان تیمِي، سنان بن ربیعه، شعیب بن حَبحاب، عامر أحول، عبدالله بن سواد قُشَیرِي، عبدالله بن شُبرُمه ضَبِّي، عبدالله بن عون، عبدالله بن أبِي نَجِیح، عبدالعزیز بن صهیب، عتبه بن عبدالملک سهمِي باهلِي، عدِي بن عبدالرحمن طائِي پدر هیثم بن عدِي، عَزرَه بن ثابت انصارِي، أبِي جلاس بن عقبه بن سیار، علی بن حکم بنانِي، علی بن زید، علی بن علاء خزاعِي، عماره بن ابی حفصه، عمرو بن حکیم، عمرو بن دینار قهرمان آل زبیر، غالب بن سلیمان جَهضمِي، قاسم بن عبدالواحد بن أیمن مکِي، قاسم بن مهران، قَطَن بن کعب قُطَعِي، کثیر بن شَنطِير، لیث بن سلیم، محمد بن جُحاده، محمد بن زبیر حنظلِي، ابی جَهضَم موسی بن سالم، میمون بن ابی حمزه أعور، أبِي حنیفه نُعمان بن ثابت، هشام دستَوائِي، واصل موالی ابی عیینه، یحیی بن اسحاق حضرمِي، یحیی بن ابی أنَیسه جزرِي، یحیی بکاء، ابی التیاح یزید بن حمید ضنبَعِي، یزیدالرشک، یونس بن عبید، أبِي عبید شَقَرِي، ابی عصام بصرِي، ابی غالب باهلِي، ابی هارون عبدِي، ام حسن مادر بزرگ ابی بکر عدوِي، ام یونس بن شداد، ابی عمرو بن علاء حدیث روایت نموده، و از او إبراهیم بن حجاج سامِي، احمد بن عبده ضبِي، أزهر بن مروان رَقاشِي، إسحاق بن ابی اسرائیل، بشر بن هلال صواف، حبان بن هلال، حسن بن عمر بن شقیق، ابوعمر حفص بن عمر ضَرِير، حمید بن مَسعَده، داود بن معاذ عَتَکِي، ابومالک سعید بن هبیره کعبِي، سفیان ثورِي که از او بزرگتر هم بود، ابوربیع سلیمان بن داود زهرانِي، سوار بن عبدالله عنبرِي، شیبان بن فَرُّوخ، ابوعمر صالح بن اسحاق جَرمِي نحوِي، ابوعاصم ضَحَّاک بن مَخلَد، ابومعمر عبدالله بن عمرو مُقعَد و او راوی نوشته هایش نیز بوده است، عبدالرحمن بن مبارک عیشِي، پسرش عبدالصمد بن عبدالوارث، عبیدالله بن عمر قواریرِي، عفان بن مسلم، علی بن حسن بن شَقِيق مَروزِي، علی بن مدینِي، عمران بن موسی قَزار، عمران بن میسره مِنقَرِي، فُضیل بن عبدالوهاب، قتیبه بن سعید، قیس بن حفص، لیث بن حماد صفار، محمد بن زیاد زیادِي، محمد بن عبدالله بن بَزِیع، محمد بن عمر قَصَبِي، محمد بن عیسی ابن الطَبَّاع، ابونعمان محمد بن فضل سدوسِي، محمد بن ابی نعیم واسطِي، مُسَدَّد بن مُسَرهَد، مُعَلَّی بن منصور رازِي، ابوسلمه موسی بن اسماعیل، هشام بن عبیدالله رازِي، یحیی بن سعید قطان، یحیی بن یحیی نیشابورِي، یوسف بن حَمَّاد مَعنِي روایت نموده اند. ابوزرعه می گوید: عبدالوارث بن سعید ثقه است. ابوحاتم او را صدوق گفته، و نسائی او را ثقه و ثابت خوانده است. ابن معین می گوید: فردی ثقه بوده، اما میل به مذهب قدریه داشته است. محمد بن عمر قصبِي، ابومعمر مقعد و عمران بن موسی قزار می گویند: عبدالوارث بن سعید در سال 102 هجری قمری متولد گردیده است.
   امام محمد بن حبان بستی در کتاب تقریب الثقات عبدالوارث بن سعید را در شمار ثقات آورده، و می نویسد: عبدالوارث بن سعید تنورِي مکنی به ابوعبیده تمِيمِي از اتباع تابعین  و از بلعنبر می باشد. موصوف قدری مذهب اما شخصی قابل اعتماد در روایت حدیث بوده است، نامبرده در سال 180 هجری قمری در حالی که هفتاد و هشت سال و چند ماه از عمرش گذشته بود وفات یافت. 
   محمد ابن سعد در کتاب طبقات می نگارد: عبدالوارث بن سعید کنیه اش ابوعبیده، و آزاد کرده و وابسته خاندان عنبر قبیله بنی تمیم بوده است. او مورد اعتماد و حجت بوده، و به روزگار حکومت هارون به روز اول محرم سال یکصد و هشتاد در بصره درگذشته است. اما عبیدالله بن عمر قوایرِي می گوید: عبدالوارث بن سعید در آخر ماه ذی الحجه سال 179 وفات یافته است.

منابع و مآخذ:
1 – تهذیب التهذیب – مجلد سوم – صفحه 499 و 500 – به شماره 4970 – تالیف ابن حجر عسقلانی – عربی.
2 – تقریب الثقات – صفحه  804 – به شماره 8978 – تالیف امام ابن حبان – عربی.
3 – تهذیب الکمال – مجلد هجدهم – از صفحه 478 الی صفحه 484 – به شماره 3595 – تالیف جمال الدین مزی – عربی.
4 – سیر اعلام النبلاء – مجلد دوم – صفحه 606، 607 و 608 – طبقه هشتم به شماره 1256 – تالیف شمس الدین ذهبی – عربی.
5 – طبقات – جلد هفتم – صفحه 299 – تالیف محمد بن سعد کاتب واقدی – ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی – فارسی.