آرشیف

2014-12-11

غلام محمد نقشبندی

گرۀ دل

هو
121
  
ز بس در فهم من افتادمشکل
نهـــادم نام این را گــــرۀ دل
 

سوالات

 
سوال تنظیم نمودم من به اشعار
به امید جواب با چشــــم خونبار
 
درین قطره اگر رحمـــت ببارد
از آن دریا یقین گوهـــر بر آرد
 

طور تحفه و ارمغان تقدیم به محترم حضرت مولانا ابوالخیر عبدالرحمن معتصیمی غوری

 
ز من بر معتصیمی ارمغــان است
گرامی یاد وی در دل و جان است
 
 
بسم الله الرحمن الرحیم

 
بنــــــام آنــــکه دانــــــــــش صفــــت اوســـــت
همـــــه هستـــــی نشـان از قـــدر ت او ســـــت
 
چنــــــان ذاتیــــــکه عـــــالـــــم را امــــــان داد
شعـــــور و عقـــــل و فکـــــرت رایـــــگان داد
 
او دانــــــــایـــــی کـــــه علـــــم را عیـــــان داد
بـــــه انســـــان قـــــوۀ نطـــــق و بیــــــــان داد
 
همیـــــن جــوهـــــر که داد آفـــــاق بشناخـــــت
خـــــروج عشـــــق تنـــور قلـــــب بگداخـــــت
 
مســــخـــــر کـــــرده کـــــرات در ســمـــــوات
ز  فیـــــض علـــــم قلـــــب ذره اشـــــکافـــــت
 
مســـخـــــــر نجــــوم و خــــور و قمــــر کــرد
درخـــــت و سبــــــزۀ خــــرم نخل و بر کــــرد
 
ز صـــــاد صنـــعتـــــش عیـــــــون و ابحـــــار
نمــــــــود خـــــرم گــــــل و سنبل و اشجــــــار
 
ز ابــر و بــرف و بـــاران جـــــوی و انهـــــار
رویانیـــــد گل و سبــــــزه نخــــــل و اثمــــــار
 
ز بـــرگ سبـــــــزه معــــــــرفـــــتِ او تـــــــام
یقین کــــــرده به صنعش خـــاص و هم عــــــام
 
"افـــــــلا تبصـــــرون" را گـــر بخـــــوانـــــی
همـــــه نعمـــــت به انفــــس داد کـــــه دانـــــی
 
ز قـــــاف قـــــدرتـــــش دان تـــــا تـــــوانـــــی
روح انـــــدر تن مـــــکان یافـــــت و زمانـــــی
 
فـــــرستـــــاد مـــــرســلین را در هـــــدایـــــت
ز آدم شــــــــروع در احمــــــــد نهـــــایــــــــت
 
درود بر لـــــک و بیست و چـــــار هـــــزارش
نبــــــی و مـــــرسلیـــــن را بـــــی شمــــــارش
 
به وفــق "قـــدخلــــــــت" هـــــزار و ملیـــــون
"یصــــــلون" به احمــــــد بیـــــش و افـــــزون
 
امــــام المـــرسلیـــــــــن واعـــــــــظ به منبــــر
به اقصـــــــی انبیــــــــا را بـــــــــوده رهبــــر
 
به قـــــاف "قـــــاب قــــــوسیــن" احتـــــرامش
به دال و نـــــــون "اوادنـــــی" مقــــــامـــــــش
 
درود بــــــــــــر آل و اصحــــــاب پیـــــــــامبر
"بـــایهـــــــم اقتــــدیـتــم" مــــــثل اختـــــــــــر
 
درود بــــــــــــــــر آل و اصحــــــاب گـــرامـی
"اهــــــــدیتــــــم" گفــتــــــــه احمــــد کامیــابی
 
ز بعــــــــدِ ســــــــِد و اصحــــــــاب و آلــــــش
درود بـــر وارثــــــــان خـــوش خصــــــــالـش
 
درود از مــــن او کــــــوکـــــــــب زمـــــین را
وارث الانبیـــــــــــا عــــــالـــــــم دیــــــــــن را
 
سپــــــــس عــــــرض ادب ای کـــــوکـــب دین
ســـــوالاتــــی مـــــرا افتـــــــاده در ذهـــــــــن
 
نمیــــــدانــــم به دل افتـــــــــاده داغــــــــــــــی
واگـــــر دانــــــم گلستـــــــــاننـــــــد و بــــاغی
 
به قـــــلبـــم انقـــــــــلاب کــــــردنـــد ایجــــــاد
از ایــــــــــن رو ایـــــــــــن لســـــان آمد بفریاد
 
ضــــــرور افتــــــــاد به مـــــن افهـــــــام اینان
سپس تفهیـــــــــــــــم به کــــــــلِ نـــو جـــوانان
 
"قــــل الـــــروح" بــــــــی دلـــیل آمد مرا پیش
چه داری در روان آخـــــــــــــر تـــــوسنجــش
 
وگـــــرچه بــــی دلـــــــیل آمـــــد بـه قـــــــرآن
چه دیــــدی در تفـــــــاسیـــــــر کــــــن تو بیان
 
ز خـــــلق، یـــا عـــــالــــم امـــــرانــــد این دو
ویـــا یــــک اند جـــــواب مستحـــــکـــم گـــــو
 
بیـــــان کـــــن علــــم و جهــــل و ســایه و نور
وضـــــاحت ده ز  ظلــــــم و ظلمــــــت و زور
 
خیـــــــال و شک و یقیــــــــــن را به افعـــــــال
بیـــــــرون آور ز نقــــــــل و نص و اقـــــــوال
 
کمـــــال و حســن و زیبــــایـــــی چه چیز است
به حسن و قبح کــــــدام عنــــوان تمیز اســـــت
 
بــگـــــو از ثقـــــل و خفــــــت، خشک و از تر
حـــــرور و بـــــر دو بـــــاران را سراســـــــر
 
تفکـــــــر و تـــدبـــر چیـــــــــــست در کــــــار
شعــــــــور و عقــــــل و ادراک را ســــــزاوار
 
بگــــــو از بـــز دلــــــی و از شجــــــاعـــــــت
غضب و خشم و قهـــر از کیـــــن و حســـــرت
 
گمـــــان و وهـــــم و غفلــــــت را بیـــــــان کن
خیال و خــــــــــواب و رویا را عیـــــان کـــــن
 
هــــراس و تــــرس همـــــت چیـــست به انسان
رحم و شفقـــــت و عفــــــت چیــــــست احسان
 
بگــــــو از عـــــدم و وجـــــــود و فطــــــــرت
ز انـــس و مهر و الفـــــت لطـــــف و عـــــزت
 
بیــــــان از عـــــالـــــم بــــر زخ نمـــــایــــــی
به مــــــــن گــــــردد بیــــــان این کمـــــایـــــی
 
بمــن بـر گــو کـه ذهن چیست و عصب چیست
روابط عصــــــب انـــدر غضــــــب چیـــــست
 
به تقــــــدیر و تـــوکــــل کـــــــــــــن اشــــــاره
شـــــود زو چشـــــــــم دلهــــــــا پـــاره پـــــاره
 
بگو عشـــــق و محبـــت را چه فـــرق اســـــت
چـــــرا دل اندرین بحــر غـرق وغرق اســـــت
 
غـــــم و اندوه دیگر حـــزن و سرور چیــــست
بگـــــو که شوق و ذوق دیگر غـرور چیــــست
 
عناصـــــر آب و آتش بــــــاد و هـــــم خـــــاک
ســـــــوال آمـــد مــــــرا در قلـــــب غمنـــــاک
 
بگو اینهـــــــا به معنـــــــی چیــــــست هر چار
به ماده چیـــــست انـــــــدر نــــص و اخبــــــار
 
بگــــو ماهیـــــت آتــــــــش فشـــــان چیـــــست
رعـــــد و بـــــــرق از چه و باران از چیـــست
 
به مــــــن از جــــان و دل و دل و تــــن گــــــو
چـــو بلبل شـــــرح ایــــــن در انجمـــــن گـــــو
 
بگــــو نفس و شهــــوت اندر میــــان چیـــــست
بگــــو که فـــــرق میـــــان این و آن چیــــــست
 
ز عقـــــــــــل کـــــل بگـــــو از بـــاب معنــــی
سپــــــس از نفــــــس کل بر گـــــو نشــانــــــی
 
بگـــــو بخــــل و حســـــادت را چـــــه دانـــــی
سخــــن کوتاه سعــــادت را چــــه خــــوانـــــی
 
شقـــــی که و تقـــــی را در کــــــه گـــــوینـــــد
رۀ تقـــــوا بگــــــو چگـــــونـــــه جــــــوینـــــد
 
به حکـــــم "فسئــــلــوا" کـــــردم ســـــوالـــــی
جــــــوابــــم را بگـــــــو صاحــب کمــــالـــــی
 
ســـــــوالاتـــــی کـــــــه کــــــردم نقشـــــــۀ دل
بکــــن حـــــــل دفــــــع نمـــــا تو خـــــدشۀ دل
 
ز نقــــــش قلـــــب نقشبنـــــــد ســـــــوالــــــــی
چــــو قطـــــره ســــــوزنِ دریـــــا مثـــــالـــــی
 
گــــــــــره در انـــــــدرون و گــــــــــره در دل
تپـــــش افتـــاد به دل چـــــون نیمـــــه بسمـــــل
 
چـــــو لاله گــره در دل اســـــــت و داغـــــــی
گـــــره بکشـــــای و در دل کــن چـــــراغـــــی
 
صـــــدف ساز قطرۀ باران ســــــــوال اســـــت
به علمـــــت قطـــــره و دریا مثــــــال اســــــت
 
نگـــــــردد بیش و کـــــم از قطـــــــره دریــــــا
سبـــــب اســــــت قطـــــرۀ باران صــــــدف را
 
همیــــــــن پرسش مــــــن قطــــــره ز دریــــــا
بیــــــرون آرد صـــــدف از بحــــــر معنــــــی
 
غبـــار در چشـــــــم مــــــن افتــــــاده اینــــــها
جـــــوابــش مــــــوج دریـــــا گــــــو سراپــــــا
 
دور از دیــــد مــــــن افتــــاده ایـــــن معمـــــی
بکـــــن حـــــل مشـــکلــــــم از روی معنــــــی
 
ســـــوال از نقشبنـــــــدی را جــــــواب کــــــن
مســـــش را زر خالــــــص دُر نــــــاب کــــــن
 
به کـــــن تطبیق به حــــــدیث تــــا تـــــوانـــــی
بــــــه آیــــــات کـــــــلام جـــــــاویـــــــدانــــی
 
بـــــه کـــــن تفـــــکیک به خلــق و عالــــم امر
بـــه معنـــــی و به مـــــاده کیــــــف و کمتـــــر
 
بکـــــن تعبییر بــه لغـــــــت هــــــر یکـــــی را
بــــه تعریف و اصطــلاح بیـــــش اندکـــــی را
 
"وامـــــالســـــائــل" آمـــــد بـــــه تحـــــریـــــر
ز "قـــــول قــــائــــل دین" اصــل تقـــــریـــــر
 
مـــــرا از در مـــــران شیـــــخ معتصـــیمـــــی
کــــه تـــــو زبـــــده به اهـــــل علـــــم دینـــــی
 
ســـــوال تنظیــــــم نمــــودم مــــن به اشعـــــار
به امیـــــد جـــــواب بــــا چشـــــــم خونبــــــار
 
به شعـــــر گـــــر قریحــــه ســـــرشار باشـــــد
چـــــه بهتـــــر کاین جـــواب اشعـــــار باشـــــد
 
واگر قریحه در شعر نیــست عیـــــب نیـــــست
بـــه نثر بنـــــویسی با من شک و ریب نیـــست
 
هــــزار و ســـه صـــــد و نـــــود ز هجـــــرت
بیــــــرون آمــــــد ز معــــدن ایـــــن غنیمـــــت
 
به لیـــــل بیــــــست و هفـــــت در شهریورمــاه
نمـــــودم نظـــــــــم و در الفـــــاظ کـــــوتــــــاه
 
بــــه عـــــون حضـــــرت ستــــار بیــــچـــــون
گـــــرفتـم قطــــــره را از بحـــــر و جیحـــــون
 
ز بـــــس در فهـــــم مــــــن افتـــــاده مشـــــکل
نهــــــــــادم نـــــــام ایـــــــــن را گــــــــــرۀ دل
 
ز مــــــن بر معتصیمـــــــی ارمغـــان اســــــت
گرامــــــی بــاد وی در دل و جــــــان اســــــت
 
همیــــــن ســـــوزن دریـــــــا ارمغـــــــانــــــی
قبــــــــول کن معتصیمـــــــی نکتـــــه دانــــــی
 
دریـــــن قطـــــره اگــــــر رحمـــــت ببــــــارد
از آن دریا یقیـــــــن گـــــــوهـــــــر ببـــــر آرد