آرشیف

2014-12-5

استاد غلام حیدر یگانه

قصيـدة قامتِ غـور

براي گرانمايه، الحاج محمد قاسم علم، همدرس مكتب و دوست بسيار ارجمند

رسـيــد اي مـهـــربــان، اي خــوب، اي يـار                     پــيـــام الـفــت آمـيــــز و شـــكـــر بـــار
دل غــربــت كـشــم، بــوي وطـــن يــافــت                      روان تـازه، ايــن افــسـرده تــن يـافـــت
دلـــت آبــــاد و ســـرســبـــزت قــلــــم بــاد                      بـه نـيـكــي نــام نـيــكــويــت عـلـــم بـاد
دريــــن دوران لـــهـــــوِ بـــــي مــــــروت                      دريـــــن قــــحـــطِ مــــــدارا و مــحـبـت
صـــداي گــرم تــو، طــعــم سـحـر داشــت                      و پــژواكـــي ازان كــوه و كـمــر داشـت
ازان كــوه و كــمـــر، غـــــورِ فـلـــك جـاه                      كـه چـون خــورشـيـد، والا هـسـت و آگاه
ازان مــــرزِ مُـــعـــــــلايِ مُـــــطـــــــــرّا                      كــه خـــــاكـــش بــاد از پــسـتـي مــبــرا
شـمـيـمــي در دمــاغــم شــعــلــه انـداخـت                      شــرارِ حـسـرتــي در خـــرمـنـم تــاخـت
بـخــوان، خــوشـتـر بـخــوان نامِ گراميش                      كــه جــان بـخـشـد مــرا آن نــامِ نــاميش
بگـو، خـورشـيد دارد سـر بــه زانــوش ؟                      كـنــون هـم، مـاه، رو در طـاق ابـروش؟
هـنـوزش بوم و بر، «شهنامه» خيزست؟                      دهستـانـش، «گلستان» ريـز، نيز است؟
      صـفـيـرِ «مثـنـوي» مـي جــوشـد از ني؟                      و رنــگــيــن مــي شـود سـجـاده از مـي؟ (1)
كـنـون هــم آبــخـوردش كـهـكـشـانـسـت؟                      زمـسـتــان و بـهــارش نـقــد جـــانـسـت؟
بـلـنــديـهـــاش، آفــــــاقِ جــــلالــســـت؟                      در و دشـتـش غــزلـخـوان جــمــالـســت؟
دلـــي آتــشــپــرسـتـســت از هـــوايـــي؟                      بـيـــابــان درگـــرفـتـه سـت از نـــوايـي؟
كـــسـي از حـــــوريــــانِ مـــاهــپــــــاره                     «سـيــه مــوي و سـمـنـبــوي نـــام داره»؟ (2)
چه مي پرسـم؟ بـيـانِ غـور: غــورســت                       صــفـــات آفـــتـــاب: اشـعـارِ نــورســت
***
بـگــو آهـسـتـه تـر، امــا ز سـخــتــــــي                       دريـغــــا، غــــور و غــيـــر نـيـكـبـخـتي!
بـگــو آهـسـتـه تـر، كـمـتـر كــن آبـــــم                       چـو دانـي سـوخـتـم، كــم كــــن كــبـابـــــم
مـگـو اي دوســت آن خـــاكِ كــرامـــت                       زبــونــــوار اســـت در دســت قـيـــامـــت
مـگـويـيــد آن ديــار فــرّ و فـرهــنـــگ                       جــراحــت مــي خــورد از لـشـكـر نـنـگ
غـبـارش را بـه چـشــم مـن بـمــالــيـــد                        ز خــاك ســرمــه مــقـــدارش مــنـــالـيـــد
بـه شـانِ ارجـمنـدش كسر، حـيف است                       خـلـل در رفـعـت ايـن قـصـر، حـيف است
***
خــدايِ مـــن، چـه گـفـتــم؟ بــا نـگــفــتــن:                    كـســـوف تــــام را نـتـــوان نـهــفــتــــن
ز كــي پــنــهــــان كــنـــم پــايــانِ يـــَل را                     شــغـــاد شـــور بــخــت ايــن مـحــل را
چـه گـفـتم، از خموشي؟ نـه، خــروشــيــم                      كــه دريـايـيـم و چــون دريـا بـجــوشـيـم
ولـــي، كــــــاوُس، دارويـــــي نــــــــدارد                     عــــلاجِ بـــحـــر را جــــويــي نـــــدارد
«كــه عـلــم عـشـق در دفــتــر نــبــاشـد» (3)               فـــــروغِ مــهــــر از اخــتــر نــبـــاشـــد
***
بـلــنـــد اســت آســمـــانِ اســتــقــــامـــت                     خورند از خــويـش، شــيـرانِ شــهـامـت
نگـنجــد ابـر در مـضـمــون خــورشــيــد                     نـــدارد مـــرد، دســت از جـهــد و امـّيـد
فــلــك گــيـــران، زمــيـنـگـيـري نـدارنـد                     جــوان بـخـتــان غــمِ پـيـــري نــدارنـــد
عــــقــــــابِ اوج راي و اوج مـــنـــــزل                      نــگـــيـــرد آشــيـــان در خــفـــت گـِــل
     ***
نــكــول عــــزت و اقــبـــال تـخــلـســت                     افـــول هـــمــت و آمـــــال تـلــخـســـت
چـه تدبـیـريــم تـا تـشــویــرِ مـحـضــيــم                      چـه تـعـلـيـمـيـم تـا تـخــدیــر مـحـضيـم
مــکـــن بــــاور، دل کـــودک وشــــم را                      بــه كـــاخِ جـهـــل مــن زن آتــشـــم را
دران خــطـــه کـــه دانـــش ره نـــــدارد                      بـــه شـــهــــری کــــه دلِ آگـــه نــدارد
فـــروغِ آدمـــیــت مـــی زنــــد زنــــگ                      نــگــاه آدمــیــت مـــی شـــود ســنــگ
زنـان وکــودکــان کـــور و حـقــیـــرنــد                      جـــوانـــانِ بـــرومـنــدش صـغـیــرنــد
کـه شب، بــلـعــیــده فــردای مـحــل را                      مــذلـتــهــا، بــلــنـــــدای مــــحـــــل را
«دل از آهــن بــود یـا سـنـگ خـارا !» (4)               مدارا تا به کـی؟ تـــا کــــی، مــــدارا ؟
کــه مـــادر، مـی خـورد نـوزاد خـود را                      و نـســـل نــو، ســرِ اجـــداد خـــود را
دو پـلـکِ مـثــنــوی، دو رود گـــریــــد                      مـــرکـــب در قــلــمــهـــا دود گـــریــد
بلُـمـبـد آسـمــانـهــا بـــر ســـــر مـــــن (5)                 بـه فــــرق بــــاور شــــــرمــــآورمــن
قــلــم کــن کـلـکــهـایــم را قــلـــم کـــن                      قــلــم، ایـن خــار بـنـهــــای الـــم کــن
که صد پرده است وصدرنگست وصدگون                                 پـیـامـدهــای سـعــی مــرد و گــردون
مـزن مـضـراب بـر لـحـــن حـــزیـنـم                       کــه از دلـبسـتـگـان ایـــن زمــیـــنــــم
سـیـه شـد کــاغـــذ و زردســت رویــم                      تو می گویی: بگو! دیـگـر چـه گــویـم؟
سخـنـهـای پـریـشـان را کـران نـیسـت                     پــریـشــانـی، عــلاج دردِ مـان نـیـسـت
خـوشـا بخـتی کـه يـاران، گـاه، گـاهـی                     کـتـــابـی را بـخــوانـنـــد از نــگـاهــی
نـهـــالـت بـــاد، ســروِســتـــــانِ آزاد !
دلت شـاد و وطـن، سـرسـبـز و آبــاد !
 
غلام حيدر يگانه ـ صوفيه ـ حوت 1386
 

………..
(۱) اشاره به «به مي سجاده رنگين كن گرت پير مغان گويد» از حـافظ
(2) مصراعي از جلالي
(3) مصراعي از حـافظ
(4) مصراعی از دوبیتی های مردم غور
(5) لُمبيدن به معني فروريختن و به اقتفاي «بلُمبه کوه گزک بر سر من» از جلالی
 
 
 
 
 
سرود نامة
 
الحاج محمـــد قـاســــم عـلم
  شهــــر پیــــــر
 

سروده ذیل را تقدیم حضور دوست نهایت عزیز ومحترم خود جناب استاد غلام حیدر یگانه شاعر، نویسنده، ادیب وحافظ فرهنگ عامیانه غور باستان  مینمایم که روزی در شهـر چغچران با هم، هم سبق بودیم وخاطرات بس زیاد ازان زمان  در صفحه ذهنم حک گردیده که در طول عمرم باقی خواهد بود.وبدین وسیله خواستم ضمن یاد آوری خاطرات، بیاد ایشان بدهم که تا هنوز چهرۀ شهر ما غبار آلود بوده مردم آن هم آغوش هزاران درد ورنج اند وبا قهر طبیعت وجبر زمان دست وپنجه نرم میکنند.

شهـــــــر پیـــــرم

 

ندارد ســـــایه ای ایـن شهــــری پـیــــرم            غـــــرورم بیـــن کـــه از اولاد شــــیرم
به چـوک مـــر کــز شهــــرم نظــــر کــن            خطـــر دارد ازین غــــرفـــه گـــذر کــن
خــــرامــان مــیـــروم در جــاده خـــاک             ز{ پی- آر- تی } نـدارم هیچ مـــن بـاک
زمکتـب مــی شـنــیــد م حـــــرف زیبـــا             بهــــاـئی او بــــــود، نـــــزد اد یـــبــــــا
خـــط کــج بـا دو نقـــطـــــه زیــر وبــالا             مـعــــلم کــــرد بــــا د قــت تـمــــا شــــا
تـو اکنـون{ بـز }بخوان شاگرد هـوشیار            تـکلــــــــم کـــن ورا، بسیـــار بسیــــا ر
بــه فـــرهــنگ عـمیــــد بیــــنم دوبـــاره            چـنین حـــرف، اندرین خظ در چـه کاره؟
ازان دیـــــدم پســـــر دارد نـــگـاهـــــی              کــــــنار پـــل گـــرفـــتــــه تکـیه گاهــی
بــرســـم عــــاشقـــی او ســنگ مـیــزد              بـــه نــامـــوس وطـــن او دنــگ مــیـزد
بزیـــر پــل هـــریـــرود داشــت نـــالـــه             بـــه غـــورمـــادر ،بــه هرات بـود خالــه
بــه شب تــاریـک نشسته أهــل غـــوره             بــه ســـلمــه بـند بـــرق در حـــال جـوره
بـــه کــرزی کــرده ایـم صــد داد وبیـداد             بــه غـــوری میـــگویــد او، خــانــه آبـاد
نداریم مـــا ازین شــهـــــر هیــچ چـاره             بیــــا از ســـــر کــنیـــم فــکــــر دوبـــاره
کـــه تا بـاشیـــــم زگــرد وخـــاک بیـغــم            نهـــال شــــانـیم بگــردیــــم بــا دل جـــــم
یـگانــــه! از علــــم بشنــــو فـغـــــان را
زشـعـــــرت درس ده نـســل جــــوان را.

الحاج محمد قاسم علم
حوت 1386 چغچران