آرشیف

2014-11-21

دوکتور محمد عابد حیدری

افغانستان هنوز هم عضویت جنبش عدم انسلاک رادارد؟
نمیدانم به چه می اندیشیدم که ناګهان جنبش عدم انسلاک بیادم آمد۰ تاریخچه ای این سازمان معتبر جهانی باهمه فراز و نشیبهایش در مقابل چشمانم مجسم ګردیده،خاطره ای بنیانګذاران فقید این نهضت مانند:احمد سوکارنو،جمال عبدالناصر،جواهر لعل نهرو۰۰۰از یکطرف،مرام یا مشی آن از جانب دیګروادار به تحریر این سطورم ساخت و پرسش«آیا افغانستان هنوز هم عضویت جنبش عدم انسلاک را دارد؟»به ذهنم خطور نمود۰قبل از ارایه جواب به پرسش مذکور ویا هم بجای جواب بهتر است به تحریر مختصر تاریخچه،مرام و مشی جنبش متذکره به پردازم۰
 
جنبش عدم انسلاک تحت قیادت احمد سوکارنو ریس جمهور فقید اندونیزیا تاسیس ګردید۰تلاشهای او،جواهر لعل نهرو،جمال عبدالناصر وتعداد دیګری از شخصیتهای کشور های آسیا و افریقا منتج به انعقاد کنفرانس اپریل سال ۱۹۵۵ باندونګ ګردید۰ اهمیت تاریخی کنفرانس مذکور در آن بود که امکان عینی همبستګی ومتحدشدن کلیه خلقهای آسیا وافریقا راصرف نظر از نظام سیاسی شان،بر پایه مبارزه مشترک علیه استعمار بخاطر صلح و امنیت جهانی،نشانداد۰چون کنفرانس متذکره از لحاظ سیاسی خصلت ضد استعماری وامپریالستی داشت،دربسیج کشور های کم انکشاف یافته یا جهان سوم نقش بسزای را ایفا نمود۰
   در کنفرانس ۱۸ ماه اپریل ۱۹۵۵ باندونګ واقع در جزیره جاوا دراندونیزیا ۳۲۰ نماینده ار (۲۹) کشور آسیا و افریقا اشتراک داشتند۰ جلسه توسط ریس جمهور اندونیزیا و یکی از بنیانګذاران جنبش مذکور افتتاح و مدت هشت روز بکار خود ادامه داد۰ کشور های اشتراک کننده در کنفرانس باندونګ عبارت بودند از:افغانستان،برما،سریلانکا،
هند،اندونیزیا،پاکستان،مصر،چین،ساحل عاج،لیبیا،فلپاین،تایلند،
لایبریا،سودان،جاپان،کامبودیا،لاوس،نیپال،عراق،سوریه،ترکیه،لبنان،ویتنام جنوبی،ایران،ایتوپیا،اردن هاشمیه،یمن وعربستان سعودی۰
 
  در کنفرانس پیرامون موضوعات مهم ذیل بحث صورت ګرفت:
همکاری اقتصادی۰
روابط کلتوری
حقوق وآزادی بشر
احتیاج مردم
صلح وهمکاری بین المللی
در پایان کار هشت روزه ای کنفرانس ابلاغیه ای به نشر رسید که
 
مسایل ذیل شامل آن بود:
۱  احترام به حقوق بشر ومنشور سازمان ملل متحد۰
۲  احترام به حق حاکمیت وتمامیت ارضی تمام ملل جهان
عدم دخالت در امور داخلی دیګران
۴  برسمیت شناختن حق حاکمیت ارضی تمام ملل جهان۰
قایل شدن حق تشکیل پکتهای دفاعی بصورت مجموعی یا انفرادی به تمام ملل جهان
۶  اجتناب شمول بهرګونه پیمانیکه به نفع یکی از دول بزرګ باشد و دوری جستن از ایجاد فشار بر سایر ممالک
۷  اجتناب از اعمالیکه منجر به تهدید،تجاوز و استعمال قوه علیه کشور دیګر ګردد۰
۸  حل تمام مسایل بین المللی از طریق مسالمت آمیز
۹  توسعه بخشیدن به تمایل وعلاقه های متقابل وهمکاری بین کشور ها
۱۰  احترام به عدالت اجتماعی ومقررات بین المللی
 
کنفرانس به تحریم استعمال اسلحه اتمی،هایدروجنی واسلحه ایکه دارای قوه تخریبی زیاد باشد،موافقه کامل نمود۰ همچنان فیصله بعمل آمد که کشور های چین،جاپان،ویتنام دموکراتیک،کمبودیا،سریلا نکا،اردن هاشمیه،لاوس،لیبیا ونیپال که از جمله اشتراک کننده ګان کنفرانس باندونګ بودند،به عضویت سازمان ملل متحد پذیرفته شوند      کنفرانس هر نوع تبعیض و امتیازات نژادی را شدیدآ مورد نکوهش قرار داده،عملی ساختن منشور ملل متحد را در زمینهء ملکیت و حقوق حقه ای فلسطین خواستار ګردید۰
 
از مراکش،الجزایر و تونس به حق آزادی کامل شان حمایت بعمل آمده،ازحکومت فرانسه خواسته شد هرچه زودتر برای این کشور ها آزادی و استقلال بدهد۰ جنبش متذکره حمایت کامل خودراازمنشور ملل متحددرباره حقوق بشر ،دادن حق خود ارادیت و تعین سر نوشت تمام کشور ها ابرازداشت۰ روی این دلیل نهضت عدم انسلاک قدم برازنده در راه تامین صلح جهانی محسوب ګردید که با مسله تحکیم صلح وامنیت بین المللی ارتباط مستقیم دارد۰
    نهضت عدم انسلاک که با تدویر کنفرانس سال ۱۹۵۵ باندونګ هسته ګذاری شده بود،با تدویر کنفرانسهای بعدی بفعالیت اش ادامه داد که در زیر بااختصار ارتاریخ،محل تدویر وفیصله های چند کنفرانس تذکار بعمل می آورم۰
 
نخستین کنفرانس کشور های غیر منسلک:
اولین کنفرانس سران دول یا حکومات کشور های غیر منسلک در اول دسامبر ۱۹۶۱ میلادی در شهر بلګراد پایتخت یوګوسلاویا به اشتراک(۲۵) کشور عضو این نهضت که عبارت بودند از افغانستان،ایتوپیا،الجزایر،اندونیزیا،برما،جمهوری متحد عرب(مصر وسوریه)سومالی،سریلانکا،عراق،عربستان سعودی،غنا(ګانا)قبرس، کامبوج،کانګو،کیوبا،ګینی،لبنان،مالی،مراکش،سودان،نیپال،هند،یمن، یوګوسلاویا وحکومت برازیل(توسط یکنفر نمایندهءمهمان تمثیل میشد)،دایر ګردید۰جلسه روی مسایل چون: خلع سلاح عام وتام،همزیستی مسالمت آمیز،رول ملل متحد،مسله عدم توازن انکشاف اقتصادی۰۰۰ وسایر موضوعات بحث همجانبه نمود۰
 
یکتعداد ازکشورهایکه در کنفرانس موسس نهضت عضویت داشتند،در کنفرانس بلګراد اشتراک نکردند مانند:چین،جاپان،فنلند، ویتنام شمالی وجنوبی وترکیه۰ فشردهءاعلامیه کنفرانس بلګراد در بر ګیرنده ای مطالب ذیل بود:
– ایجادفضای صلح آمیز،جلوګیری از بروز جنګ وتقبیح جنګ سرد۰  – رعایت وتطبیق سیاست همزیستی مسالمت آمیز در روابط بین المللی۰
 – حل اختلافات سیاسی از طریق مذاکرات وبذل حسن نیت کشور ها  در زمینه۰
– تقویهء جنبش عدم انسلاک بمنظور جلوګیری از تشنجات بین المللی  ،الغای استعمار وپشتبانی از کشور های تازه به استقلال رسیده۰      – احترام به حاکمیت ملی،تمامیت ارضی،استقلال ملی کشور ها و عدم مداخله وتجاوزدر امور داخلی دیګران۰
– اخراج قوای استعماری از سر زمینهای تحت اشغال وتقبیح سیاست نژاد پرستی درافریقای جنوبی وسایر انواع تبعیض نژادی۰
– احترام به حقوق اقلیت های نژادی و مذهبی۰
– احترام به حق تعین سر نوشت ملتها۰
– پشتبانی از داعیهء برحق فلسطین مطابق منشور ومصوبات سازمان ملل متحد۰
– تخلیه پایګاه های نظامی از کشورهای خارجی۰
– استفاده از فضای کیهانی فقط بمقاصد صلح آمیز۰
– توسعه همکاری اقتصادی وفرهنګی براساس منافع متقابله کشورها کنفرانس بلګراد عضویت کشور کوبا رادرنهضت پذیرفته،همه کشورهای شامل کنفرانس حکومت موقت الجزایر رابرسمیت شناختند
 
دومین کنفرانس کشورهای غیر منسلک:
 دومین کنفرانس سران دول وحکومات کشور های غیر متعهد بتاریخ پنجم اکتوبر ۱۹۶۴ در شهر قاهره پایتخت کشور عربی مصر تدویر یافت که برعلاوه(۲۵) کشور اشتراک کننده در کنفراس بلګراد،(۲۲) کشورجدیدالشمول ذیل نیز حضور داشتند۰ انګولا،اردن،یوګندا،بوروندی،داهومی،زمبیا،سنیګال،سوریه،سیرالیون،کامرون،کینیا،کویت،لاوس،لایبریا،لیبی،مالاوی،موریتانیا ونایجریا که با شمولیت آنها تعداد اعضای کنفرانس به (۴۷) کشور بالغ ګردید
در کار کنفرانس متذکره روی مسایل مهم شامل آجندا بحثهای ګرم و جدی بعمل امد۰ کنفرانس اعلامیه ای را تحت عنوان«پروګرام صلح و همکاری بین المللی»صادر نمود که فشرده آن موضوعات ذیل را دربر میګرفت:
    سفارش جدی به مجمع عمومی سازمان ملل متحد مبنی بر تصویب اعلامیه ای مربوط به اصول همزیستی مسالمت آمیز۰تقاضا از همه کشور ها مبنی بر حاکمیت ملی،تمامیت ارضی وآزادی قبرس۰تقاضای امضای یک قراداد توسط کشورهای بزرګ بخاطر خلع سلاح عام وتام۰ تقاضای جدی بخاطر تخلیه پایګاه ګوانتا نامو در کیوبا۰ تقبیح سیاست استعماری انګلیس در یکتعدادازکشورها۰ خودداریازهرنوع تهدید قوه علیه تمامیت ارضی واستقلال سیاسی سایر دول۰
 
سیاست استعماری و امپریالستی در شرقمیانه جدأ تقبیح ګردیده ،وبه بر ګشت مردم فلسطین به سرزمینهای آبایی شان تاکید ګردید۰
 
سومین کنفرانس کشورهای غیر منسلک:
 بتاریخ(۸) دسامبر ۱۹۷۰ سومین کنفرانس نهضت عدم انسلاک در شهر لوساکا پیتخت کشور زمبیا به اشتراک(۵۳) کشور که از جمله (۱۳)کشور تازه بعضویت نهضت پیوسته بودند،دایر ګردید۰
اعضای جدید عبارت بودند از:بوتسوانا،تانزانیا،جامیکا،روندا،
سنګاپور،سویتزرلیند،ګویان،ارجنتاین،لزوتو،مالیزیا،کنګوبرازاویل و
کنګوکشاسا۰
جلسه با بیانیه ای کاوندا ریس جمهورزمبیا افتتاح ګردیده،موضوعات مهم جهانی مورد بحث وتبادل نظر قرار ګرفت۰ در پایان کار کنفرانس قطعنامه ای تصویب و به نشررسید که فشرده آن قرار ذیل بود:
– احترام به تمامیت ارضی وحاکمیت ملی تمام کشور ها۰
– حق اشتراک مساویانه ای همه دولتها در فعالیت واجتماعات بین المللی۰
– حق ملل برای تعین روش سیاسی وطرق انکشاف اقتصادی،اجتما
عی وکلتوری خودشان۰
حق بهره مند شدن همه مردمان ازانکشاف اقتصادی وپیشرفتهای علمی و تکنالوژیکی۰
  کنفرانس منازعه بین عربها واسرایل راموردبررسی همه جانبه قرارداده،تجاوز اسراءیل شدیدأ نکوهش شده،خواستار اخراج
  
نیروهای اشعالګر اسرایلی از خاکهای فلسطین ګردید۰به همین ترتیب مسلهءویتنام نیز طور همه جانبه مورد ارزیابی قرار ګرفته،خواستار جدی خروج عساکر خارجی از قلمرو آنکشور ګردیدند۰
 
   چهارمین کنفرانس:
   کنفرانس چهارم نهضت عدم انسلاک بتاریخ(۴) دسمبر ۱۹۷۳ وبا اشتراک(۱۸)عضو جدید در الجزایر تدویر یافت۰ کشور های چون امارات متحده عربی،بحرین،بنګلادیش،بوتان، پیرو،ساحل عاج،مالتا،
عمان،قطر،مدغاسکر،ګامبیا،۰۰۰ودیګران اعضای جدید بودند۰
در جریان کار کنفرانس بحثهای جدی پیرامون مسایل چون:سیاستهای    ملی،همبستګی ونزدیکی بیشتر کشورهای شامل کنفرانس،مبارزه علیه  استعمار،حمایت وپشتبانی از نیروهای مترقی وبخصوص آنکشور هایکه با اسرایل قطع رابط کرده بودند،صورت ګرفت۰
درسند سیاسی مصوب کنفرانس سیاست اسرایل وحمایت ایالات متحده امریکا از آنکشور در قبال شرقمیانه جدأ مورد انتقاد قرار ګرفته،خروج بدون قید وشرط تمام قوای اسرایلی از اراضی اشغالی بعد ازسال۱۹۷۶،تقاضا ګردید۰ازتمام کشورهای غیر منسلک تقاضا بعمل آمدتا پشتبانی شانرا از مردم عرب فلسطین در مبارزات آنها علیه استعماروقوای اشغالګر،برای تامین حقوقشان ابراز نمایند۰کنفرانس اعلام داشت که سازمان آزادیبخش فلسطین یګانه نمایندهءقانونی فلسطین بوده،مبارزات شان بر حق وعادلانه میباشد۰در بخش اقتصادی پیشنهاد  بعمل آمد تا از طرف کشورهای غنی وثروتمند پیرو سیاست عدم انسلاک یک صندوق وجهی بممالک نادار و غریب غیر منسلک تاسیس شود۰
 
    کنفرانس سال ۱۹۷۶ کولمبو:
 پنجمین کنفرانس غیر متعهد ها بااشتراک(۸۴)کشورجهان(ازجمله هشت کشورجدید) در کولمبو پایتخت سریلانکا بکار خود آغاز نمود۰ درین
   کنفرانس به دلیل اینکه همه کشور های عضو نهضت،رژیم پنوچت را  محکوم کرده بودند،چیلی از عضویت سازمان مذکور اخراج ګردید۰  درست در همین کنفرانس بود که سازمان آزادیبخش فلسطین برای نخستین بار بعنوان عضو کامل جنبش عدم انسلاک درآن اشتراک ورزید۰
 
   ششمین کنفرانس کشور های غیر منسلک:
این کنفرانس در ماه سپتمبر ۱۹۷۸ در شهر هاوانا پایتخت کیوبا وبا اشتراک بیشتر از (۹۰) کشورواز جمله اعضای جدیدی چون نیکاراګوا بولوویا،ایران،ګرینادا،سورینا وجبهه وطنپرستان زیمبابوی با بیانیه فیدل کاسترو بکار آغاز نمود۰درکنفرانس برضرورت اتحاد وهمکاری بین اعضای نهضت عدم انسلاک،مبارزه آزادیبخش ملی علیه امپریالیزم ،استعمار،استعمارنو،اپارتاید وتبعیض نژادی تاکید ګردیده،رژیم نژاد يرست افریقای جنوبی را تقبیح نمود۰همچنان قراردادننګین واسارت آور کمپ دیوید که به وساطت کارتر بین سادات وبیګن به امضأ رسیده بود،بشدت محکوم کردند۰
 
هفتمین کنفرانس کشور های غیر منسلک: این نشست سران دول ویا  حکومات کشورهای غیر منسلک بتاریخ (۷) مارچ ۱۹۸۳ در دهلی جدید وبا اشتراک(۱۰۱) کشور دایر ګردید۰درختم کار کنفرانس اعلامیه یی تحت عنوان«پیام دهلی نو»که شامل سیزده ماده بود به نشر رسید۰همچنان اعلامیه سیاسی که سند اساسی کنفرانس بشمار میرفت در (۲۷)بخش و۱۱۳ ماده به نشر رسید۰چندین ماده در مورد اوضاع شرقمیانه وبخصوص موضوع فلسطین بود که از جمله مثلأ در ماده سوم چنین میخوانیم:«بیت المقدس بخش جدایی نا پذیرسرزمین اشغال شدهءفلسطین بوده وباید بدون قید وشرط دوباره به خلق عرب فلسطین واګذار وتمامیت ارضی آن برسمیت شناخته شود۰»
هشتمین کنفراس کشورهای جنبش عدم انسلاک در ماه سپتامبر ۱۹۸۶ در شهر هراری پایتخت کشور زیمبابوی دایر ګردیده،روی موضوعات مهم جهانی بحث وتبادل نظر صورت ګرفت۰
نهمین کنفرانس نهضت عدم انسلاک از تاریخ (۴تا۷) ماه سپتامبر سال  ۱۹۸۹ در شهر بلګراد پایتخت یوګوسلاویا برګزار ګردید۰ اشتراک کننده ګان کنفرانس وضعیت سیاسی،اقتصادی ونظامی جهانرا مورد بحث وبررسی همه جانبه قرار داده،ازتولید وګسترش لجام ګسیختهء انواع مختلف اسلحه دارای قدرت تخریب بالا(تخریب جمعی)اظهار تشویش نموده،خواستار جدی منع تولید وفروش آن شدند۰ اشتراک کننده ګان کنفرانس با قاطعیت بر تطبیق مرام نهضت تاکید نموده،خواهان وحدت و یکپارچګی هر چه بیشتر آن ګردیدند۰
 با آغاز جنګها بین ګروه های متخاصم در کابل وآواره شدن مردم از خانه  کاشانهءشان،منجمله خودم،دیګر از سرنوشت تدویر جلسات بعدی کنفرانس غیر متعهد ها اطلاع دقیق ندارم۰
به عنوان حرف آخر سوال میشودکه:آیا افغانستان هنوز هم عضویت نهضت عدم انسلاک را دارد؟ آیا به مرام کنفرانس وفادار مانده،درتحقق آن متعهد است،ویا هم بر عکس آن؟

مطالب مرتبط

پر بیننده ترین مقالات

مجلات و کتب

جام غور در شبکه های اجتماعی

گزارشات و مصاحبه ها