آرشیف

امام حافظ حسن بن موسی ملقب به أَشیَب و مکنی به ابو علی بغدادی اصالتاً خراسانی بوده، و در بغداد سکونت داشت، موصوف شخصیتی ثقه و قاضی طبرستان، موصل و حمص بود، و از او روایات زیادی نقل گردیده است. نامبرده بعد از سال 130 هجری قمری متولد گردید، و از حماد بن سلمه، حماد بن زید، شعبه بن حجاج، سفیان، جریر بن حازم، زُهَیر بن معاویه، عبدالله بن لهیعه، عبدالرحمن بن عبدالله بن دینار، حَرِیز بن عثمان حِمصِي، لیث بن سعد، ابو هلال محمد بن سُلَیم راسبِي،  محمد بن عبدالرحمن بن أبِي ذِئب، وَرقاء بن عمر یَشکُرِي، شیبان بن عبدالرحمن مؤدب، یعقوب بن عبدالله قُمِّي، أبان بن یزید عطار، إبراهیم بن سعد زُهرِي، سعید بن بشیر دمشقِي، سعید بن زید، شریک بن عبدالله نَخَعِي، سنان بن عبدالرحمن، أبِي شهاب عبدرَبَّه بن نافع حناط، عبدالرحمن بن عبدالله بن دینار، علاء بن خالد بن وَردَان، فرج بن فضاله، مبارک بن فضاله، مهدی بن میمون، أبِي عوانه وَضَّاح بن عبدالله و دیگران حدیث روایت نموده، و از او احمد بن حنبل، ابراهیم بن موسی رازِي، ابراهیم بن یعقوب جوزجانی، احمد بن منصور رمادِي، حجاج بن شاعر، احمد بن منیع، ابوخیثمه زُهَیر بن حرب، ابوبکرعبدالله بن محمد بن ابی شیبه، عثمان بن محمد بن ابی شیبه، علی بن حرب طائی مَوصِلِي، علی بن شیبه بن صلت سَدُوسِي برادر یعقوب بن شیبه سدوسِي، فضل بن سهل أعرج، ابوبکر محمد بن اسحاق صاغانِي، محمد بن عبدالله بن مبارک مُخَرِّمِي، محمد بن منصور طوسِي، هارون  بن عبدالله حمال، یعقوب بن شیبه سدُوسِي، عباس بن محمد داورِي، حارث بن ابی اسامه، اسحاق بن حسن حربی، بشر بن موسی أسدِي، عبد بن حمید، ابو اسحاق جوزجانی، محمد بن احمد بن ابی العوام ریاحِي، محمد بن احمد بن جُنَید دقاق، أحمد بن خلیل بُرجُلانِي و جماعتی دیگر روایت کرده اند. احمد بن حنبل می گوید: او از برجسته گان اهل بغداد بود. ابن معین او را ثقه گفته است. ابوحاتم، ابن مدینی، صالح بن محمد و ابن خراش او را صدوق شمرده اند. امام محمد بن حبان بستی در کتاب تقریب الثقات حسن بن موسی بغدادی را از جملۀ ثقات آورده، و می نویسد: حسن بن موسی ملقب به أشیب و مکنی به ابوعلی از جمله تبع تابعین، اصالتاً از خراسان و ساکن بغداد بوده، و درسال 209 هجری قمری در ری وفات یافته است. محمد بن سعد کاتب واقدی در کتاب طبقات نوشته است: حسن بن موسی أشیب از آزاد شده گان خراسان بوده است، او از سوی هارون عهده دار قضاوت حمص و موصل شد، و به روزگار خلافت مامون به بغداد آمده، و آن جا می زیسته است، تا آن که مامون او را به سرپرستی قضای طبرستان گماشته است، حسن بن موسی آهنگ طبرستان کرد، و میان راه درشهر ری به ماه ربیع الاول سال دویست و نه درگذشته است، او محدثی صدوق و مورد اعتماد بوده است. ابو حاتم می گوید: نامبرده در ری وفات یافت، و در جنازه او حاضر بودم. اعین وفات او را در سال208، مطین در سال 209 و احمد بن حنبل در سال210 هچری قمری گفته اند.

منابع و مآخذ:
1 – تهذیب التهذیب – جلد اول – صفحه575 – به شماره 1522 تالیف ابن حجر عسقلانی – عربی.
2 – سیر اعلام النبلاء – مجلد  دوم – صفحه 892 و 893 – طبقه دهم به شماره  1535 تالیف امام ذهبی – عربی.
3 – الکاشف جزء اول صفحه 182 به شماره 1076 تالیف امام ذهبی – عربی.
4 – تقریب الثقات – صفحه 382 به شماره 3191 تالیف امام ابن حبان بستی – عربی.
5 – تاریخ بغداد – مجلد هشتم – از صفحه 456  الی صفحه 460 – به شماره 3953 – تالیف خطیب ابوبکر بغدادی – عربی.
6 – تهذیب الکمال – مجلد ششم – از صفحه 328 الی صفحه 333 – به شماره 1277 – باب حاء – تالیف حافظ یوسف مزی – عربی.
7 – طبقات – جلد هفتم – صفحه 347 و 348 – تالیف محمد بن سعد کاتب واقدی – ترجمه  دکتر محمود مهدوی دامعانی – فارسی.