آرشیف

 
چکیده:شورا و مشاوره یکی از مباحث مهمی است که درفرهنگ اسلامی مورد توجه خاص قرارگرفته است به گونه ای که یکی از سوره های قرآن با این کلمه نامیده شده است.
مشورت با مردم در مسائل مختلف زندگی و جامعه باعث رسیدن به راه حل های بهتر و دقیق تر و جلوگیری از تکرار اشتباهات می باشد. مردم درجریان زندگی اجتماعی خود فرصت های زیادی برای پیدا کردن راه حل های مختلف درحل مسائل را می یابند و اطلاعات گرانبهایی را از کاری های اجتماعی و امور مختلف زندگی به دست می آورند که مجموعة این اطلاعات و راه حل ها در اختیار همة آنهاست و مشورت راهی برای استفاده بیشتر از اطلاعات و راه حل های مختلف و تجربیاتی است که دیگران درطول زندگی خود به دست آورده اند.
اسلام توجه مسؤولان ودست اندرکاران حکومت اسلامی را برخورد صحیح و اصولی با نظرها وپیشنهادهای مختلف مردم جلب می کند و از آنها می خواهد که دراین برخورد آراء و همفکری با دیگران ، دارای سعة صدر و نرمش باشند و نسبت به سلیقه ها و نظرهای مخالف تحمل و بردباری به خرج دهند، از هرگونه خودرأیی و مطلق گرایی پرهیز نمایند و تصمیم های مهم را با همفکری و تبادل اندیشه و مشورت با صاحبان نظراتخاذ نمایند.
قرآن در سه جای مختلف به شورا ومشوره به صورت های گوناگون اشاره کرده است.
اول : سوره بقره آیه 233
« والوالدات یرضعن اولادهن حولین کاملین لمن اراد ان یتم  الرضاعة و علی المولود له رزقهن و کسوتهن بالمعروف لاتکلف نفس الا و سعها لاتضاروالدة  بولدها و لامولود له بولده وعلی الوارث مثل ذلک فان اراد افصالا عن تراض منهما و تشاور فلا جناح علیهما وان اردتم ان تسترضعوا اولادکم فلاح جناح علیکم اذا سلمتم مااتیتم بالمعروف  واتقوالله و اعلمو ان الله بما تعملو ن بصیرُ»
« و مادران شیر می دهند فرزندانشان را دوسال تمام ازبرای کسی که خواسته باشد که تمام کند، شیردادن را و برپدراست روزی ایشان و جامع ایشان به خوبی ، تکلیف کرده نشود هیچ تنی مگر به اندازه طاقتش و باید رنج رسانیده نشود مادری به سبب فرزندش و نه پدری به فرزندش و بر وارث است مانند آن. پس اگر ارائه کردند شیر بازگرفتن را از روی خشنودی ازایشان و مشورت پس نیست گناهی برشما چون تسلیم کنید آنچه دادید به خوبی و بترسید از خدا و بدانید که خدا به آنچه می کنید بیناست.»
دوم: سوره آل عمران ، آیه 159
« فبما رحمة من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم و استغفرلهم و شاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین»
« پس درپرتو رحمت خدا نسبت به آنها نرم و خشنود و اگر بد خو و سخت دل بودی هر آینه از پیرامونت پراکنده می شدند. بنابراین از ایشان درگذر و برایشان آمرزش طلب کن و با ایشان مشورت نما. پس چون تصمیم گرفتی برخدای توکل کن همانا که خدا توکل کنندگان را دوست دارد.
 
سوم : سوره شورا، آیه 38
« والذین استجابوالربهم وواقامو الصلوة و امرهم شوری بینهم و مما رزقنا هم ینفقون»
« و آنان که دعوت پروردگار را اجابت کردند و برپای داشتند نماز را و کارشان با مشورت یکدیگر است و آنچه روزی دادیمشان، انفاق می کنند.»
ب –قول پیامبر اکرم "ص " به ارتباط با شورا 
1- « لامطاهره اوثق من المشاورة و لاعقل کالتدبیر»
« هیچ پشتیبانی قوی تر از مشورت نیست و هیچ عقلی بهتر از تفکر و تدبیرنیست.
( بحار الانوار، ج75، ص 100، حدیث 17)
2- « ما من رجل یشاور احداً الا هدی الی الرشد» 
« کسی که به مشورت با دیگران بپردازد یقیناً به راه رشد هدایت خواهد شد.»
(نورالثقلین ،ج4،ص58،ش118)
وعن ابن عمر رضي الله عنهما قال سمعت رسول الله (ص) يقول: كلكم راع وكلكم مسؤول عن رعيته. الإمام راع ومسؤول عن رعيته. (13)
راع، به معناي چوپان است. اين روايت خطاب به همة بالا دست‌‌‌ها و مقامات بالاتري كه افراد زير دست دارند،يك مجموعه‌اي را اداره مي‌كنند، مي‌گويد همه شما نسبت به آن پايين دست‌ها بمنزله چوپان هستيد، محافظت ازآنها بر عهده شماگذاشته است. حالاسؤال اين است: آيامعقول خواهد بود كه چوپان گله را تنها گذاشته، خودش دنبال كارخود برود؟
روايت درمورد اهمّيت شورا.
قال رسول الله(صلي الله عليه وآ له وسلم): اذاكان امرائكم خياركم واغنيائكم سمحائكم وامركم شورا بينكم فظهرالارض خيرلكم من بطن‌‌ها، واذاكان امرائكم شراركم واغنيائكم بخلائكم ولم يكن امركم شورا بينكم فبطن الارض خيرلكم من ظهرها. (21) هنگامي كه زمامداران شما، نيكان شما باشند وتوانگران شما سخاوتمندان وكارهايتان به مشورت انجام گيرد.
دراين صورت روي زمين براي شما بهتراست (يعني شايسته حيات وزندگي هستيد) ولي اگرزمامدارانتان، بدان، وثروتمندان،افراد بخيل باشند ودركارها مشورت نكنيد دراين صورت، زيرزمين ازروي آن براي شما بهتر است (يعني مرده باشيد بهترازاين است كه زنده باشي.
  هشام عن علي بن زيد عن سعيد بن المسيب قال: قال رسول الله (صلي الله عليه وسلم ): لن يهلك امرؤ بعدالمشورة (22).يعني هيچ شخصي بعد از مشورت هلاك نخواهدشد.
شورا ازديدگاه عقل
  دراسلام عقل يكي ازمنابع استنباط احكام به شمارمي رود. لذا اگرفرض را براين بگذاريم كه شورا درقرآن نيامده بود،و روايات هم اين همه تأكيدبرمسئله شورا نمي‌كرد، عقل حكم مي‌كرد براينكه يك جامعه پويا ومتحرك، تكاملش درگرو استفاده ازعقل وافكار يكديگراست.
 يعني همه،افكار وانديشه‌‌هاي خودشان را روي هم قرار داده سبك سنگين نموده آن يكي كه كارايي بيشتر براي جامعه دارد برمي‌گزينند. يعني مسائل مهم خود شان را ازطريق شورا حل وفصل مي نمايند.
مراجعه به سرگذشت گذشتگان ما را به اين نتيجه مي‌رساند، ملل غير اسلامي نيز شورا را يكي ازراه حل‌‌هاي مهم، مشكلات اجتماعي مي‌دانند. به عنوان نمونه به دو مورد اشاره مي‌شود:
1_ مشورت مسيحيان.
وقتي نصاراي نجران ديدند كه فردي بنام محمد، ادعاي پيغمبري دارد ومردم را به اسلام دعوت مي‌كند، روزي ازروزها جلوحضرت را گرفته ازاهداف او جويا شدند، حضرت درجواب چنين گفت:
به شهادت دادن به اينكه جزالله معبودي نيست واينكه من فرستادة خدايم واينكه عيسي(ع) بنده‌اي است مخلوق كه مي‌خورد ومي نوشيد وسخن مي‌گفت  سؤال وجواب آنان باحضرت ادامه يافت، تا اينكه حضرت دستور مباهله با آنان را ازجانب خداوند دريافت نموده، پيشنهاد مباهله را داد.
 رؤسا وبزرگان مسيحيان باهم به مشورت نشستند، وبه اين نتيجه رسيدند كه اگر حضرت با امتش بيايد، با او مباهله نمايند ولي اگربا زن وفرزندانش، بيايد ازمباهله با او انصراف دهند، اين نوع آمدن براي مباهله، دليل برحقانيت اوخواهدبود. چون هيچ كسي حاضرنيست خانواده خود را به خطر اندازد.(32)
2_دارالندوة
قبل ازاسلام عرب‌‌ها مكاني براي مشورت خودشان داشته. شبة النمير(دارالندوة)رااين گونه معني نموده است: دارالندوة، وهي الدارالتي كانوا يجتمعون فيها للتشاور، ولفظها مأخوذ من الندي، والنادي، والمنتدي وهومجلس القوم. (33) يعني (دارالندوة) خانه آنچنانه است كه مردم براي مشورت درآن جمع مي‌شوند. بلاذري مي‌گويد:
وامّا دارالندوة فبناها قصي بن كلاب. فكانوا يجتمعون اليه فتقضي فيهاالامور. ثم كانت قريش بعده تجتمع فيها فتتشاور في حروبها وامورها.(34)
دارالندوة را قصي فرزند كلاب بنا گذاري نمود. عرب‌‌ها  درآن گرد هم مي‌آمدند تا درباره
مسائل زندگي شان حكم كنند. سپس دارالندوة محل تجمع قريش گرديد، تا آنان درآن جمع شده، درباره جنگ‌ها  وامورزندگي شان مشورت نمايند.
بنابراين درمورد مشروعيت ورجحانيت شورا درمنابع اسلامي جاي ترديد نيست.
اختيارات شورا
تصويب،تعديل يالغوقوانين ويافرامين تقنيني.
تصويب پروگرام‌‌هاي انكشافي، اجتماعي،فرهنگي،اقتصادي وتكنولوژي.
تصويب بودجه دولتي واجازه اخذيا اعطاي قرضه .
ايجادواحد‌‌هاي اداري،تعديل وياالغاي آن.
تصديق معاهدات وميثاق‌‌‌‌هاي بين المللي يا فسخ الحاق کشوربه آن .
سايرصلاحيت‌‌‌‌هاي مندرج قانون اساسي. (37)
حتي درصورت وارد شدن اتهام به رئيس جمهورمجلس اورا استیضاح نمايد ويااينكه اورا ازاين مقام خلع نمايد، طبق قانون اساسي هركشور.
اميدواريم با روي كارآمدن شوراي مقتدروكارآمد، مردم ما آينده درخشاني درپيش روداشته باشند.
نقش اساسی زنان  در شورا :
 
:اسلام عزیز متکی بر باورهای عمیق و استوار بر فطرت، پلی مستقیم به سمت کمال و تکامل انسانی را رقم زده است. سیاست، حکومت و رهبری در عرصة دین الهی اسلام دستاویزی جهت اتحاد و انسجام بیشتر ملت‌ها و راهی به سمت هدایت دنیوی و اُخروی جوامع محسوب می‌گردد.
 از این منظر گردانندگان سیاسی و حکومتی در کنار قدرت اداره حکومت مسئولیتی بس خطیر را در پیشگاه مقام الهی عهده دارند و لذا حضور سیاسی، نه به منزلة کسب قدرت که به‌معنای کامل فداکاری و ایثار جهت تعالی و رشد ملت‌ها محسوب می‌شود.( وَ لَقَدْ کَتَبْنا فی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أنَّ الأرْضَ یَرْثها عِبادیَ الصّالحُون) و ما بعد از تورات در زبور داوود نوشتیم که البته بندگان نیکوکار من ملک زمین را وارث و متصرف خواهند شد. اکنون با دور شدن از معنویت و گسست منابع وحیانی از زندگی دنیوی و اتکاء روزافزون برعقل بشری در رهیابی سعادت انسان، نیاز مبرمی جهت بازگشت به فرامین آسمانی و جلوگیری از انحطاط و تزلزل در جوامع دیده می‌شود و در این میان زنان با بازگشت و گرایش به اصلی‌ترین ودیعه‌ الهی وجود خود که همان رحمت و عطوفت است، آلام بشر سرگردان امروزی را بیشتر و عمیق‌تر درک می‌کنند. برافراشتن پرچم عدالت، راستی و اخلاق در جهانی که بر اثر ظلم و ستم بی‌امان خالی از قسط و برادری و برابری گشته است از زنان مسلمان و معتقد در اقصی نقاط جهان و در هر پست، مقام و مرتبه‌ای انتظار می‌رود.
حقوق سیاسی زنان در اسلام:
شریعت اسلام نظر به این که تمام انسان ها فرزندان آدم اند، بین افراد، از هر رنگ و جنسی که باشند، تمییز و تبعیض قایل نیست. تنها معیار برتری و تفوق افراد در نزد پروردگار پرهیزگاری «تقوی»  است. هرجا که خداوند در کتاب خود امر به کاری می نماید و یا از انجام عملی انسان ها را نهی می کند، میان زن و مرد تفاوت قایل نیست. خداوند در آیه 13 سوره حجرات می فرماید:(( یا ایها الناس انا خلقنا کم من ذکر وانثی  وجعلنا کم شعوبا وقبائلا لتعارفوا ان اکرمکم عندالله اتقا کم الآیه )
ترجمه: ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم، و طائفه  ها و قبیله ها قرار دادیم، تا یکدیگر را بشناسید، ولی گرامیترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست، خداوند دانا و خبیر است.
خداوند(ج) مهمترین مسؤولیت جامعه اسلامی را که همانا امر به معروف و نهی از منکر است، بدون تبعیض بردوش زن و مرد گذاشته است. خداوند در آیه 71 سوره توبه می فرماید:
ترجمه: مردان و زنان با ایمان ولی (یار و یاور) یکدیگر اند، امر به معروف و نهی از منکر می کنند، و نماز را برپا می دارند، و زکات را می پردازند، و خدا و رسولش را اطاعت می نمایند، خداوند به زودی آنها را مورد رحمت خویش قرار می دهد، و خداوند توانا و حکیم است.
بدین ترتیب دیده می شود که در تعالیم عالی و انسانی اسلام هیچ تبعیضی میان زنان و مردان وجود ندارد. اسلام نخستین دینی است که برای زنان حقوق سیاسی داده است. پس از ظهور دین اسلام در عربستان امروزی،  زنان اجازه یافتند تا در بیعت (گزینش زمامدار)، جهاد و هجرت سهم بگیرند. از جمله زنان نامدار در صدر اسلام در فعالیت های سیاسی و اجتماعی سهم فعال داشتند، می توان از بی بی خدیجه کبرا که تمام سرمایه ای خویش را وقف تقویت دین مبین اسلام و حمایت مسلمین نمود، بی بی عایشه صدیقه که حدود یک هزار حدیث از پیامبر روایت کرده است و حضرت  فاطمه زهرا یاد کرد، در حالی که پیش از اسلام، کودکان به جرم دختر بودن، در جامعه ی عرب زنده به گور می شدند.
اگر چه برای دانستن  موضوع فوق  نیاز به جستجوی بیشتر وحتی تلاش شبا روزی میخواهد که خارج از مبحث متذکره میباشد واز خداوند  استد عا دارم که من را توفیق عنایت فرماید تا بتوانم جستجوی بیشتر در این عرصه نمایم .
 
والسلام 
16 حمل 1390