آرشیف

سرزمین باستانی غور, دارای مدنیت بزرگ و افتخارات تاریخی در سطح جهان و منطقه بوده است. 
امپراتوری غوری‌ها در پیشرفت و تعالی, ابعاد سیاسی و نظامی به عنوان بارزترین خط روشن در تمدن شرق و با داشتن اثرات جهانی‌ خود جایگاه بلندی در آیینه‌ی تاریخ کمایی کرده است.
از آریانای کهن تا خراسان بزرگ, امرا و شاهان غوری برای تحقق خواسته‌های ارزشمند جامعه بشری و تکامل اندیشه‌های آرمانی خویش,‌ جهت تحقق عدالت اجتماعی تلاش فراوان انجام دادند. زیرا بخش عظیمی آفرینش تمدن بشری بخصوص در پهنای جغرافیای شرقی توسط دودمان غوری رقم خورده است که این مباهات و بالندگی سلاطین غوری را یکی از دست آوردهای ماندگار این سرزمین می دانیم.
بدون شک غوری‌ها سازنده‌ی امپراطوری وسیع به ویژه فخر آفرین سده‌های مختلف در سطح منطقه و جهان محسوب می‌شوند.

بزرگان دینی و مفاخر علم و ادب, در گستره‌ی تمدن امپراطور غوری, دارای آثار گرا‌ن‌بهای می‌باشند که در هیچ دوره‌ی نظیر آن را سراغ نمی‌توان کرد.
علما و نویسندگان چیره دست مانند امام فخر رازی, مولانا منهاج سراج جوزجانی, فخرالدین مبارک شاه غوری, نظام الدین عروضی سمرقندی,شیخ اسد سوری,شیخ ملکیار غرشین,ابوالفضل سجاوندی, برهان السالکین شیخ تیمن و صدها دانشمند دگر, همچنان سلاطین و امرای پر صلابت چون امیرشنسب, سلطان علاوالدین, سلطان غیاث‌الدین, سلطان شهاب‌الدین, ملک فخرالدین غوری- بامیانی, امیرمحمد سوری, سلاطین معزیه هند و ده ها تن دگر در این امپراطوری بزرگ, برای پخش و نشر فرهنگ اسلامی و تدوین اصولنامه‌های بزرگ انسانی و رشد زمینه‌‌های الهام بخش ارزشی در قالب آموزه‌های دینی و داشته‌های فکری  خدمات ارزنده‌ی را در جوامع انسانی تقدیم نموده اند.

از حیث وابستگی تباری و تاریخی آل کرت هرات,
 دوران درخشانی  را با دادگستری و تامین عدالت در جامعه کار کردند.
 امرای این خاندان دارای کارنامه‌های سازنده و دنباله‌ی امپراطوری غوری‌ها در کشور بودند. 
علاوه ازان, به قول یاقوت حموی و مقدسی, غرجستان تاریخی از سرچشمه‌های دریای مرغاب آغاز, در کرانه های ساحلی آن تا مرو و شمال خاوری کرخ هرات را در بر می‌گرفت, دارای شهرهای معروف مانند آبشین و شورمین و شاهان مقتدر بوده است که در نزد اعراب (شار) نامیده می‌شدند و دران حاکمیت داشتند, روزگاری این خطه‌, یکی از بزرگترین نماد‌های وحدت و همدلی بوده است. 

لازم است آثار و آبدات گران‌بهایی باستانی/ فرهنگی که در افغانستان کنونی و هند بیادگار مانده است, نمونه‌ی ازان را یاد آور ‌شویم: منارجام تاریخی, مسجدجامع بزرگ هرات, و ده‌ها آبده و آثار چون دژهای مستحکم در کشور وجود دارد. و نیز در هندوستان به عنوان مثال می‌توان از منارقطب دهلی,مسجد قوت لاسلام ( قبته الاسلام )  و غیره بحیث نماد شکوه و عظمت دولت معزیه هند یاد کرد. ابن بطوطه می‌گوید: مسجد قوة الاسلام و منار قطب دهلی از نخستین عمارت‌های اسلامی در سرزمین هند می‌باشد۰ قبل از آن هیچ عبادت‌گاه اسلامی در آن دیار وجود نداشت. 
منار قطب، یکی از اولین و برجسته‌ترین نمونه‌های معماری هند ـ اسلامی، آثار بازمانده‌ی دوران امپراتوری غوری‌ها، بلند ترین بنای آجری دنیا و شکوهمندترین برج درهنداست.
 ۰ این دوبنای ارزشمند تاریخی باستانی ( منارجام و قطب دهلی ) برعلاوه صدها آثار باستانی دیگر بازمانده‌ی از شکوه و عظمت اقتدار غوری‌ها می‌باشد. این دو از حیث سبک عمومی باهم مشابه اند و با معماری  شیوه خاص غوری‌ها ساخته شده اند۰ 
مطابق یاد داشت علاوالدین خلجی هردو منار یادگار پیروزی و محل برای آذان مساجد بوده اند۰ منار جام در کنار هریرود و در دره‌ای دور از انظار، در محاصره تنگ کوه‌های بلند قرار دارد. و بقایایی از هیچ مسجدی دران‌جا موجود نیست. انتخاب چنین موقعیت خاص به احتمال قوی برای ساخت برج افتخار پیروزی بوده باشد۰این بناها در فهرست میراث های جهانی یونسکو درج گردیده است.
امروز برای حفظ اقتدار و هویت مشترک فرهنگی و انتقال دستاوردهای گران‌سنگ آن به نسل های آینده ، ضمیرآگاه و دردمند از یک ملت فرهیخته ما را به طرف همسویی نظام های سیاسی و مستقل و مشارکت همه جانبه‌ی ملت‌ها فرا می‌خواند.
  غوری‌ها از سلسله‌ی امپراطوری‌های آریایی نژاد می باشند  که در قلم‌رو رهبری شان, ساختار بنیادی برای نظام سازی هدفمند صورت گرفت و گسترش زمینه‌های عدالت اجتماعی و تضمین رعایت حقوق همگانی مسلم بود. در جریان فرمان روایی آنها روند خود گردانی ملی و تقویۀ فرهنگ اسلامی و  اندوخته‌های باستانی سرزمین آریانای بزرگ را به نفع صلح و مشارکت همگانی به نمایش گذاشتند.
پادشاهان دودمان غوری از دوران خلافت حضرت علی سال ( ۳۶ ) هـ. ق. تا ۴۹۳ هـ. ق.  ) به بعد در حدود  نزدیک به چهارصد و پنجاه و هفت ( ۴۵۷ ) سال در جغرافیای تاریخی غور  با داشتن تشکیلات سیاسی و اداری  مستقل  و یا با همکاری  جریان های دیگر مانند: امویان ، عباسیان ، طاهریان , صفاریان , سامانیان, غزنویان و غیره سلطنت کردند.
 هنگام که ابومسلم خراسانی از مرو رود یا غرجستان تاریخی, برای تغییر حاکمیت و تقویت شاخص‌های هم‌صدایی سربرآورد. حس آزاد اندیشی امرا و مردمان غور سبب شد تا با او نخستین گام‌های پیروزی را بردارند.
و ازسالهای ( ۴۹۳  هـ.ق. / ۱۱۰۰  میلادی) در بخشی از ایالات مرکزی خراسان ــ و ازســــال ( ۵۴۵ هـ.ق./ ۱۱۵۰ میلادی تا ۶۱۲  هـ. ق. /۱۲۱۵ میلادی )  از مشرق هندوستان واز سرحد چین و ماچین تا عراق و از آب جیحون و خراسان تا کنار دریای هــــــرمز مجموعاً به مدت یکصد و نُزده ( ۱۱۹ ) سال  حکم‌روایی ‌کردند. 
همچنان غوری‌ها بقول تاریخ « طبقات ناصری » : " از زمان شهادت سلطان شهاب الدین غـوری (  ۶۰۲ تا ۹۶۲ هـ. ق. برابر با ۱۲۰۶ ــ ۱۵۵۴ مـیلادی ) به مــــدت سه صد و شصت ( ۳۶۰ ) سال تحت نام سلاطین معزیه دهلی در هندوستان حکومت کردند. که شاهدخت « سلطان رضیه غوری   ۶۳۴ هـ.ق. / ۱۲۳۷  میلادی » نیز از  جمع شاهان این سلسله می‌باشد.  
با تناسب ارقام فوق دوره‌های اقتدار ایشان را میتوان اذعان کرد که روند این فرمانروایی غوریان آریایی, بصورت کل در سه مرحله مختلف تقسیم می‌شود: 
1 ــ دورۀ سلطنت محلی در آستان غور نزدیک به چهار صدو پنجاه و هفت ( ۴۵۷ ) سال دوام داشته است.
2 ـ طور ذکر شد دورۀ امپراطوری غوریان درخراسان بزرگ و در بخشی ازآریــانای کبیر و شرق هند نزدیک به یکصد و نُزده ( ۱۱۹ )  سال بوده است.
3 ـ طبق تذکار قبلی دورۀ سلاطین معزیه غوری در هندوستان نزدیک به سه صد و شصت ( ۳۶۰ ) سال بوده است که در مجموع فرمان روایی امیران محلی تا گسترش امپراطوری حدود نهُ صـــد و سی و شش ( ۹۳۶) سال را در بر می‌گیرد.
با ابراز تاسف بعد از امپراطوری, شهروندان غور در تنگنای سخت فقر علمی و فرهنگی قرار گرفتند و به محرومیت‌های و معضلات شکننده در گیر شدند. و سالیان متمادی به اثر اوضاع نامساعد سیاسی و تحمیل جنگ‌ها و نا بسامانی‌ها به مشکلات عدیده‌ی رو برو گردیدند. اما جای خوشبختی اینجاست که تا هنوز در بسا از نقاط کشور و منطقه دودمان غوری با حس و حال قوی و روح آزاد اندیشی به نسبت گذشته خویش آگاه‌اند. لذا برای احیای روابط و اثبات جایگاه سیاسی غوری‌ها به یک انسجام جدید نیاز مبرم احساس می‌شود. اگرچه گام‌های درین راستا گذاشته شده است. ولی جهت همآهنگی بیشتر بزرگان,جوانان و زنان و مردان, بخاطر رسیدن به فردای روشن و بازدهی ارزش‌های تاریخی اقدام صورت گیرد. و در برابر چالش‌های سیاسی, اجتماعی و فرهنگی مبارزه لازم در سطح کشور و منطقه بعمل آید. تا سرانجام نتایج اساسی و در خور پذیرش بدست آید. و برای وحدت و همدلی شهروندان موثر  واقع شود.

فضل الحق فایق
۸ میزان ۱۳۹۷
کابل- افغانستان