آرشیف

2020-5-11

رفعت حسینی

گمان هایی در پیرامون بهزاد

هنوز کودک بودم که نام بهزاد را شنیدم. خانه پدری من درباغنواب کابل درست دربرابر سینمای مشهوربهزاد موقعیت داشت.
در زمان آموزش به نام کمال الدین بهزاد دلچسپی بی پایان پیدا نمودم مگر هرقدردرپیرامون زندگی وکارهای هنری ومینیاتوری ونقاشی وی بیشترجستم،آنچه راازهنرومیناتور، بدرستی وراستی دارا بود، کم پیدابودوحتا هیچ نیافتم.
سیدایشان حسینی، سیدداودحسینی، داکتراحمد جاوید، صالح پرونتا، سلطان احمد کوکچه نیز نتوانستند یاری بسیاری بمن برسانند.

همه چیز درباره بهزاد در«ابهام» بود وتاهنوز هم صراحت ندارد.همانند آدمهایی دیگر،درهنروسیاست ودولت ودین وادبیات وشعر، ساخته شده وپرداخته شدهء دیگران،میباشد. بیشترینه بهزاد [بزرگ! ]را ، همانند لقبهای بسیارفراوان دیگر،[استاد وعلامه وخداوندگارنقاشی وعلامه در مینیاتورونابغه دنیا ]میگفتند وتاهنوزپف میکنند.درانترنت نیز چیز بسیاربیش بهایی نمیشود پیدانمود. مگر لینکهایی را میتوان کشودو نبشته هاییرا ،بی پی آمدی ،میشود خواند. وهیچ دستاوردی نداشت.

واقعیتی از زندگی وی وهنری که « خیال!» می نمایند «داشت!»، بهیچ وجهی،دردسترس نمی باشد !

درانترنت درباره بهزادمییابید:

«کمال‌الدّینْ بهزادِ هِرَوی حدود ۸۶۰ هجری قمری/۱۴۵۵ میلادی در هرات – ۹۴۲ هجری قمری/۱۵۳۵ میلادی در تبریز۰ نامدار به استاد کمال‌الدین بهزاد، استاد بهزاد و استاد نقاش، نقاش ایرانی سده‌های نهم و دهم هجری بود. وی در دربار پادشاهان تیموری و صفوی صاحب منصب بود و بابت نوآفرینی در نقاشی ایرانی شناخته شده‌است.

سال تولد بهزاد را در فاصلهٔ ۸۵۵ تا ۸۶۵ ه‍.ق تخمین زده‌اند. بهزاد در آغاز به‌عنوان شاگرد و زیردست روح‌الله میرک نقی‌زاده مشغول به کار بود. او به‌سرعت معروف شد و با حمایت‌های علی‌شیر نوایی، فرصت‌های هنری بزرگی را به‌دست آورد چنانکه به خدمت سلطان حسین بایقرا، از سلاطین سلسلهٔ تیموریان درآمد. شرح زندگی بهزاد پس از مرگ سلطان حسین بایقرا به‌درستی معلوم نیست. آنچه از شواهد بر می‌آید آن است که بعد از برافتادن تیموریان، بهزاد همچنان در هرات باقی ماند و به نوشتهٔ بابُر تحت حمایت محمد شیبانی قرار گرفت. احتمالاً بهزاد یازده سال پس از مرگ محمد شیبانی نیز در هرات زندگی کرده‌است. تاریخ و شرایط حرکت بهزاد به تبریز نامعلوم است. بهزاد در تبریز همچنان از حمایت سلطنتی برخوردار بود و به‌عنوان مدیر کتابخانهٔ سلطنتی منصوب شد. او این مقام را تا زمان مرگش حفظ کرد. فعالیت‌های بهزاد در تبریز و دربار صفوی بسیار کم بود. بهزاد به سال ۹۴۲ ه‍.ق در خدمت شاه طهماسب درگذشت و در تبریز در کنار کمال خجندی به خاک سپرده شد.»

درجایی دیگردرانترنت مرورمیکنید:

« کمال‌الدین بهزاد مشهورترین نگارگر ایرانی است. مردی که آوازه‌ی هنرش از مرزهای ایران فراتر رفت و حتی بسیاری از هنرمندان هندی و عثمانی همه‌ی عمر در حسرت دیدن برگی از نگارگری‌های او بودند. بهزاد با تحولی که در نگارگری مکتب هرات در دوران زندگی خود ایجاد کرد، توانست به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث خلق آثار ارزشمندی شود که امروز جزو گران‌ترین و ارزشمندترین آثار نگارگری به‌شمار می‌روند.

او مشهورترین نگارگر مکتب هرات بود. مکتبی که پس از ظهور، به اصلی‌ترین شیوه‌ی نگارگری در ایران تبدیل شد. هرات در طول 38 سال سلطنت سلطان حسین بایقرا به‌دلیل علاقه‌ی این پادشاه به شعر، هنر و موسیقی به مرکز فعالیت هنرمندان تبدیل شد و آن‌ها توانستند در این مدت بهترین آثارشان را خلق کنند.

موزه‌های دنیا امروز به داشتن برگ‌هایی از هنرمندان مکتب هرات در گنجینه‌های‌شان افتخار می‌کنند. برگ‌هایی که در هر حراجی که باشند به‌عنوان گران‌ترین اثر به فروش می‌رسند و مجموعه‌دارها برای داشتن‌شان سر و دست می‌شکنند.

بخش بزرگی از نگارگری ایران مدیون بهزاد و شاگردانی است که او تربیت کرد. شاهنامه شاه‌تهماسب که شاهکار گران‌قیمت و معروف نگارگری ایران است، توسط شاگردان بهزاد و در مدت چند سال خلق شد. »

 

………