آرشیف

2019-7-30

عصمت الله راغب

چرا بیرق افغانستان سه رنگ دارد؟

دولت افغانستان روز 7 اسد را روز بیرق ملی اعلام کرد و رییس جمهور غنی اکیداً از نهادهای دولتی و مردم افغانستان خواست تا از این روز به گونه پرشکوهی در مرکز ولایات تجلیل نمایند.
بیرق فعلی افغانستان شامل سه رنگ سیاه، سرخ و سبز است، حبیب الله رفیع عضو اکادمی علوم افغانستان می گوید که بیرق فعلی افغانستان برای اولین بار در لویۀ جرگۀ پغمان که در سال ۱۳۰۷هجری خورشیدی برگزار شده بود انتخاب شد و شاه امان الله خان دلیل انتخاب رنگ های سه گانه را به گونه زیر بیان داشتند؛ رنگ سیاه این بیرق، نمادی از تاریخ و یا "دوران سیاه استعمار"، رنگ سرخ آن نماد "مبارزۀ مردم افغانستان در برابر استعمارگران" و رنگ سبز نماد "آزادی و سرسبزی" کشور است.
بعداز امان الله خان و روی کارآمدن حکومت های جدید هریک بنوبه خود رنگ بیرق را تغییر دادند مگر محمد نادرشاه و پسرش ظاهرشاه که به مدت 44 سال زیر سایه همین بیرق با تغییرات اندک در نشان ملی آن حکمروایی کردند، بقیه همه کسانی که بعداز امان الله خان به اریکه قدرت جلوس زدند رنگ و نشانه های بیرق را مطابق میل و برداشت خود تغییر داده اند. بطور مثال حبیب الله کلکانی زمانی که حکومت امانی را سرنگون کرد بیرق را نیز به سه رنگ سفید، سیاه و سرخ تغییر رنگ داد. همینطور سردار محمد داود خان با برقراری نظام جمهوریت پرچم حکومت اش را نیز تغییر داد، نظام کمونیستی، حکومت مجاهدین و طالبان هرکدام در طول یک قرن رنگ بیرق حکومت هایشان را مطابق میل و برداشت خود تغییر رنگ و نشانه داده اند.
پرچم و نشان کنونی افغانستان مجدداً در لویۀ جرگۀ سال ۲۰۰۱انتخاب گردید. نشان ملی افغانستان عبارت از محراب و منبر به رنگ سفید می ‌باشد که در دو گـوشه آن دو بیرق و در وسط آن در قسمت فوقانی،‌ کلمه مبارک لا اله الا الله محمد رسول الله و الله اکبر و اشعۀ خورشید در حال طلوع و در قسمت تحتانی آن تاریخ ١٢٩٨ هجری شمسی که سالروز استقلال است همراه با کلمه افغانستان جا دارد و از دو طرف باخوشه ‌های گندم احاطه شده است.
 
نمادهای ملی چیست؟
نمادهای ملی ارزش های عمومی یک جامعه استند که هر جامعه یا ملتی به وسیلهٔ آن شناخته می ‌شود. در بسیاری از کشورها تمسک به نمادهای ملی نشانی از میهن دوستی و عشق به وطن را به نمایش می گذارد.
 در افغانستان عمدتاً از 12 نماد ملی سخن گفته شده است که شامل سرود ملی، پرچم ملی، نشان ملی، زبان های ملی، غذای ملی، ورزش ملی، رقص ملی، حیوان ملی، گل ملی، کوه ملی، پارک ملی و موزیم ملی می باشد، و اخیراً برخی از موارد دیگر را نیز اضافه کرده اند که از جمله می توان از ارتش ملی، قهرمان ملی و غیره نیز نام گرفت. اما در افغانستان از میان همه نمادهای ملی بیشترین جنجال بر سر سرود ملی و زبان های ملی است. سرود ملی که یکی از مهم ترین نمادهای هر ملت بحساب می آید شهروندان همواره در مراسم‌ های رسمی ملی و بین المللی آن را مرور نموده و به احترام آن به پاه می ایستند، اما در افغانستان سرود ملی به دلیل تک زبانه بودن آن که مغایرت با رسمی خواندن دو زبان پشتو و فارسی دری دارد نه تنها اینکه از سوی برخی از شهروندان ملی خوانده نمی شود، بلکه هرازگاهی احترام نیز نمی گردد.
افزون بر آن مسایل زبان نیز یکی از جنجالی ترین موضوعات در میان گویندگان دو زبان پشتو و فارسی دری است. در قانون اساسی افغانستان بجای ملی خواندن زبان واحد از دوزبان رسمی نام گرفته شده است، قید رسمی خواندن دو زبان می رساند که در افغانستان زبان ملی وجود ندارد، بنابر این می باید در روشنایی قانون تمام مسایل رسمی- دولتی به دوزبان نگارش یابد، اما آقای کرزی برخلاف ماده شانزده قانون اساسی بر حفظ اصطلاحات ملی به زبان پشتو و نوشته بانک نوت ها و سرود ملی به زبان پشتو تاکید و آنرا در قانون اساسی نیز تسجیل کرد. این رفتار حکومت گذشته که دستان آلوده به اختلاف زایی و نفاق افگنی دررازمدت را با خود داشت، بجایی همگرایی و همسویی بیشتر از هر زمان دیگر تقابلگرایی فرهنگی- زبانی را در میان هویت های قومی تشدید بخشید.
غنی به دنبال چیست؟
جایی شکی نیست که عشق به نمادهای ملی غرور میهن دوستی، احساس آزاده گی را در انسان ها زنده می کند، در کشور که نمادهای ملی استوار بر باورها و قناعت همگان شکل گرفته باشد، بی گمان فرصت های وحدت، یک پارچه گی و قرار گرفتن در مسیر آبادانی مملکت را فراهم سازد.
اما در این میان آنچه که سهم جدی حکومت هاست، اینست که شرط عدالت و انصاف را در خلق نمادها و گرامی داشت از آن یک نگاه فراگیر و همه شمول داشته باشد. با تاسف رفتار آقای غنی در تکریم و حفظ ارزش ها نه تنها اینکه وحدت محور نبوده، بلکه بر شکاف ها نیز افزوده است. 
در طول تاریخ برای اولین بار است که در آستانه حکومت وحدت ملی آنهم در روزهای نخستین کارزارهای انتخاباتی از روز بیرق با این همه تاکید صورت می گیرد. مبرهن است که غنی بارها گفته بود/می گوید من در تلاش تکمیل کردن" فصل نا تمام امان الله خان" هستم. غنی به دنبال ادامه حمایت از آرمان های امان الله خان عمدتاً در پی اهداف است که کمترین در تاریخ ما پشینه داشته است.
به باور من خطرناکترین وضع در یک جامعه زمانی است که حاکمان از ارزش های فرهنگی به مقصد تامین منافع سیاسی خود استفاده کنند، در حالیکه آقای غنی خلاف همه موازین همزیستی و برادری این کار را می کند. بطور مثال در تذکره من در ستون ملت:" افغان" نوشته است، مکتب و دانشگاه را به همین تذکره درس خوانده ام بدون اینکه به آن فکر بد داشته باشم، اما غنی که در حکومت وحدت ملی واژه افغان را وارد سیاست های ناسیونالیستی قومی خودش ساخت واقعاً میان من و هویتم دیوار ساخته است.
در مسئله بیرق هذالقیاس، شما شاهد هستید که غنی جز به فصل ناتمام امان الله خان دیگر به هیچ ارزش این مملکت اعتقاد و اعتنا ندارد. به رمز مثال وقتی غنی به عنوان رییس جمهور به جایگاه قهرمان ملی احمدشاه مسعود احترام نمی گذارد و هیچگاهی در محافل یاد بود از موارد بیرون از ارزش های فکری خودش نه شرکت می کند و نه هم پول های دولتی را به مصرف می رساند، پس چگونه انتظار دارد تا دیگران به ملی سازی ها انتخاباتی او احترام بگذارند. 
من به بیرق کشورم به عنوان یک نماد ملی افتخار می کنم، و رنگ او را مدیون مجاهدت و مبارزه با شهامت هموطنانم می دانم، اما وقتی غنی با سپری شدن پنج سال از حکومتداری اش و آنهم در آستانه انتخابات از روز بیرق با هزینه دولتی کمپاین انتخاباتی کند به هیچ عنوان قابل قبول نبوده و نخواهد بود.
 
با احترام
راغب
8/5/98

 چرا بیرق افغانستان سه رنگ دارد؟