آرشیف

طالبان در یک‌ سال گذشته، محدودیت‌های شدیدی را علیه آزادی بیان وضع کرده‌اند. دروازه‌های مکتب‌های دختران را از صنف ششم به‌ بالا بسته و زنان کارمند دولت را سبک‌دوش و خانه‌نشین کرده‌اند. اعتراضات زنان از سوی این گروه به‌شدت سرکوب شده است. رسانه‌ها نیز با اعمال محدودیت‌های گسترده‌تر از جمله سانسور و سرکوب و حذف فزیکی مواجه شده‌اند. در تازه‌ترین مورد، نماینده‌ ویژه اتحادیه اروپا برای افغانستان، محدودیت شدید علیه آزادی بیان و عقب‌گرد در مورد حقوق زنان را نگرانی عمده این اتحادیه خوانده است. بخش زنان دیده‌بان حقوق بشر نیز گفته است که طالبان آزادی بیان و رسانه‌ها را از بین برده‌اند.

طالبان پس از برگشت به ‌قدرت، با رفتار و عملکرد یک‌ساله‌شان نشان داده‌اند که تغییری در روش و روایت دولت‌داری آنان به میان نیامده است. آنان همچنان به سیاست حذف، سرکوب آزادی بیان، آزادی‌های فردی و محدودیت‌های گسترده علیه زنان ادامه داده‌اند. این گروه در نخستین اقدام‌شان وزارت امور زنان را حذف و به ‌جای آن وزارت امر به معروف و نهی از منکر را ایجاد کرده‌اند. دروازه‌های مکتب‌های دخترانه را بالاتر از صنف ششم به ‌روی دختران بسته و تاکنون در این زمینه انعطاف نشان نداده‌اند.

این در حالی است که استفانی گلینسکی، روزنامه‌نگار و گزارشگر رسانه‌هایی چون فارن پالیسی و گاردین در افغانستان، با نشر رشته توییتی، از  طالبان انتقاد کرده است. به گفته او، این گروه از او خواسته‌ است که منابعش را با آنان در میان بگذارد. او افزوده است: «آن‌ها به من گفتند که دولت [طالبان] از این به بعد همه طرف‌ها را پاسخگو خواهد کرد و هر کسی که قانون را نقض کند یا نتواند گزارش‌ها را ثابت کند، طبق قانون که شامل لغو  و‌یزه و عدم ورود می‌شود، برخورد خواهد شد.»خانم گلینسکی نوشته است: «معتقدم که به اشتراک گذاشتن اطلاعات دقیق با طالبان – که روزنامه‌نگاران را به دلیل گزارش‌دهی بازداشت و ضرب‌و‌شتم می‌کنند و در دوران حکومت‌شان بسیاری از کارمندان سابق دولت ناپدید شده‌اند – نه‌تنها نامناسب، بلکه خطرناک است.»هیدر بار، معاون بخش حقوق زنان دیده‌بان حقوق ‌بشر، روز دوشنبه، ۱۸ میزان، در واکنش به بازجویی این خبرنگار از سوی طالبان، با نشر توییتی، نوشته است: «به‌طور فزاینده‌ای آشکار شده است که طالبان، آزادی رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران افغان را تا حد زیادی از بین برده‌اند – به وحشیانه‌ترین روش‌ها – اکنون بر بستن روزنامه‌های خارجی نیز متمرکز شده‌اند.»

با این حال توماس نیکلاسون، نماینده ویژه اتحادیه اروپا برای افغانستان، در پایان سفر یک‌هفته‌ای‌اش، در یک کنفرانس خبری از وضعیت رو به‌ وخامت حقوق بشری در کشور اظهار نگرانی کرده است. او پس از این کنفرانس در توییتی نگاشته است: «نگرانی‌های عمده از جمله عقب‌گرد در مورد حقوق زنان و دختران در تحصیل، کار و مشارکت در زنده‌گی اجتماعی و سیاسی، حقوق هزاره‌ها و سایر اقلیت‌ها و محدودیت شدید آزادی بیان» وجود دارد.

او افزوده است: «حقوق اقلیت‌ها، به‌ویژه هزاره‌ها، دومین حوزه مورد توجه ویژه است. ما گزارش‌هایی در مورد بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه، اعدام‌ها و ناپدید شدن‌های اجباری می‌شنویم و دریافت می‌کنیم. حمله بر مرکز آموزشی کاج در کابل در جمعه گذشته، یکی دیگر از حملات سیستماتیک علیه هزاره‌ها است که به گفته گزارشگر ویژه حقوق بشر، نشانه‌های جنایات بین‌المللی از جمله جنایات علیه بشریت است. مجوزهای عملی موظف به محافظت از همه افغان‌ها در برابر چنین حملاتی وجود دارد.»نیکلاسون گفته است: «زمینه نگرانی عمده محدودیت‌های شدید اعمال شده  توسط مقام‌های کنونی[طالبان] است که دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان را محدود می‌کنند. در حالی که بسته شدن بسیاری از رسانه‌ها تا حدودی ناشی از عوامل اقتصادی و خروج یا فرار خبرنگاران از کشور است، ارعاب روزنامه‌نگاران و سانسور و همچنین محدودیت در استخدام یا حضور خبرنگاران زن در تلویزیون‌ها، کاملاً بر‌عهده حاکمان کنونی است.»

نماینده ویژه اتحادیه اروپا همچنان گفته است: «هدف از سفر ما، شنیدن و گفت‌وگو با طیف وسیعی از افغان‌ها و شرکای بین‌المللی، از جمله گفت‌وگو با نماینده‌گان مقام‌های حاکم [طالبان]، بوده است. ما می‌خواهیم پیام روشنی از حمایت و تعهد مستمر اتحادیه اروپا به مردم افغانستان ـ در داخل کشور و همچنین افغان‌های خارج از کشور ـ انتقال بدهیم و مشاهدات و برداشت‌های خویش را جمع‌آوری و به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کمیسیون اروپا و پارلمان اروپا برسانیم.»

در گزارش نماینده‌گی ویژه اتحادیه اروپا آمده است که آقای نیکلاسون در سفر خویش در کابل با دیپلمات‌های سازمان ملل متحد، شماری از مقام‌های طالبان، فعالان زن و نماینده‌گان جامعه مدنی، قضات و کارشناسان حقوقی سابق وزارت عدلیه، نماینده‌گان بخش خصوصی، حامد کرزی، کارکنان شفاخانه ایمرجنسی کابل و شماری از زخمیان مرکز آموزشی کاج دیدارهایی داشته است.در این گزارش به روایت از مشاهدات آقای نیکلاسون آمده است: «بسیاری به ما یادآوری کرده‌اند که زمستان سختی در پیش است. بارها گفته شده و درست است که کمک‌های بشردوستانه کافی نیست. کمک‌های بشردوستانه به قدر نیاز، وجود ندارد.» نماینده ویژه اتحادیه اروپا تاکید کرده که افغانستان با زمستان سخت روبه‌رو است. او افزوده است: «۴۵ درصد بودجه درخواستی برای کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل تأمین شده است.»نیکلاسون از کمک‌های کشورها سپاس‌گزاری و تاکید کرده است که این کمک‌ها بسنده نیست. او از چین، روسیه و سازمان همکاری‌های کشورهای اسلامی (OIC) خواسته است که با افزایش چشم‌گیری کمک‌های بشردوستانه از سوی کشورهای غربی، الگو بگیرند و حمایت خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.نماینده ویژه اتحادیه اروپا، از طالبان خواسته است که از تلاش برای مداخله یا کنترل ارسال کمک‌های بشردوستانه خودداری کنند و در عوض از دسترسی بشردوستانه و احترام کامل به حقوق بین‌الملل بشردوستانه اطمینان بدهند. او تاکید کرده است: «طالبان باید بر بحران اقتصادی تمرکز و محیطی مناسب برای سرمایه‌گذاری بیشتر ایجاد کنند. به پیشنهادهای ارایه شده از سوی سازمان ملل برای تسهیل دسترسی شرکت‌های افغان به ارز خارجی از طریق تسهیلات مبادله بشردوستانه، نظر مثبت داشته باشند. گام‌های مشخصی برای اطمینان دادن به افغان‌ها و جامعه بین‌المللی در مورد استقلال بانک مرکزی افغانستان و ظرفیت آن برای جلوگیری از پول‌شویی و تامین مالی تروریسم، بردارند.»در گزارش نیکلاسون آمده است: «طالبان می‌توانند شفافیت قانونی و یک سیستم قضایی کارامد را ارایه دهند. فرصت‌های شغلی را برای زنان به ‌جای محدود کردن توانایی آن‌ها، ارتقا دهند. الزامات محرمی تحمیل شده توسط مقام‌های فعلی، توانایی زنان برای کار و کمک به اقتصاد را محدود می‌کند… و آن‌ها باید اطمینان حاصل کنند که مکتب‌ها در سراسر کشور برای پسران و دختران، زنان و مردان، باز می‌شود.»نماینده ویژه اتحادیه اروپا با استقبال از گزارش‌های دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد یا یوناما و ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر این سازمان، گفته است: «وضعیت حقوق بشر تاریک و در برخی مناطق به‌سرعت رو به وخامت است.»در گزارش گفته شده است: «اتحادیه اروپا نقض و سوءاستفاده از قوانین بین‌المللی بشردوستانه را در نشست شورای حقوق بشر، مورد تاکید قرار داد، در مورد محدود شدن فضا برای جامعه مدنی، ابراز نگرانی کرد و تعهد اتحادیه اروپا را به مشارکت کامل، برابر و معنادار زنان و دختران در تمام عرصه‌های زنده‌گی در افغانستان یادآور شد. ما همچنین به نقض غیرقابل قبول حقوق جوامع قومی و مذهبی، دگرباشان جنسی، مدافعان حقوق بشر، روزنامه‌نگاران و کارکنان رسانه‌ها، اشاره کردیم.»او کشته شدن ایمن ‌الظواهری، رهبر شبکه القاعده در کابل، در حمله هواپیماهای بی‌سر‌نشین امریکا را نمونه بارز شکست طالبان در اجرای تعهدات‌شان در مبارزه با تروریسم دانسته است. نیکلاسون گفته است که جلوگیری از استفاده از خاک افغانستان برای برنامه‌ریزی یا انجام حملات علیه سایر کشورها، نه‌تنها تعهدی است که در توافق‌نامه طالبان و ایالات متحده داده شده‌، بلکه یک تعهد تحت قوانین بین‌المللی نیز است.او از افزایش حمله‌های تروریستی در کابل یاد‌آوری کرده و گفته است: «طالبان باید از طریق اقدامات معتبر و در عین حال احترام به حقوق بشر، نشان دهند که از مردم افغانستان، از جمله اقلیت‌ها، در برابر چنین حملاتی محافظت کنند و در عین حال عاملان را از طریق روند قانونی به عدالت بسپارند. آن‌ها همچنین باید ارتباط با گروه‌های تروریستی را قطع و از خلق تهدید توسط آن‌ها برای سایر کشورهای منطقه و فراتر از آن، جلوگیری کنند.»

در گزارش به نقل از نماینده ویژه اتحادیه اروپا آمده است: «اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد، همسایه‌گان افغانستان و شرکای بین‌المللی، همه از طالبان می‌خواهند که اجازه ایجاد یک دولت فراگیر را بدهند. در این زمینه، من پیش‌رفت اندکی در سطح ملی می‌بینم، البته روند طرد بیشتر زنان، اقلیت‌ها و مخالفان سیاسی و افزایش سرکوب را نیز مشاهده می‌کنم.»

نماینده ویژه اتحادیه اروپا در این گزارش گفته است: «ما معتقد هستیم که فراگیر بودن، شرط لازم برای ثبات بلند‌مدت افغانستان، در صلح با خود و همسایه‌گانش است. ما نشانه‌هایی از تکثرگرایی رو به رشد در جنبش طالبان را می‌بینیم که می‌تواند دل‌گرم‌کننده باشد، با عناصر عمل‌گرایانه‌تر که ظاهراً نیاز به توجه بیشتر به مردم افغانستان را برجسته می‌کند.»

پیش از این نیز ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر، سازمان عفو بین‌المللی و دیده‌بان حقوق بشر از وضعیت حقوق بشری و اعمال محدودیت‌های گسترده از سوی طالبان علیه زنان، رسانه‌ها و آزادی بیان در افغانستان ابراز نگرانی کرده بودند.

طالبان هفته گذشته در یک اقدام سرکوب‌گرانه‌ دیگر، دامنه ‌انترنتی روزنامه ۸صبح و زاویه مدیا را مسدود کرده‌اند که با واکنش‌های شدید نهادهای حامی رسانه‌ها و چهره‌های رسانه‌‌ای مواجه شده است.