آرشیف

نزدیک به دو سال پیش تاریخ طبقات ناصری را از کتاب‌خانة عمومی ریاست اطلاعات و فرهنگ غور، جهت مطالعه اخذ نموده و آن‌را خواندم، این روزها نیز یکبار دیگر این فرصت برایم میسر شد و برآن شدم تا بار دیگر این کتاب ارزشمند و مفید را بخوانم و از داشته‌های بی‌نظیرش سود ببرم، اما کتابی که این‌بار به دستم رسید و خواندم دیگر آن کتاب سابق نبود. چون کتاب سابق که به تصحيح دانشمند توانای کشور آقای عبدالحي حبيبي، توسط انجمن تاريخ افغانستان در سال 1342هـ.ش در 2 جلد كه حدود 1000 صفحه را دربر مي‌گيرد به چاپ رسيده است.
خوشبختانه کتاب طبقات ناصری که بنده در این مقاله می‌خواهم از آن سخن بگویم، چاپ جدیدی از این کتاب نفیس می‌باشد که اخیراً در حجم یک جلد که دارای 631 صفحه می‌باشد، تعداد 2000 نسخه از آن توسط بنیاد فرهنگی جهان‌داران غوری در سال 1391 هجري خورشيدي، اقبال چاپ یافته و یا بهتر بگویم دوباره در کشور عزیزمان افغانستان به ویژه غور، عرض اندام کرده است، زیرا این کتاب موجز و پرمحتوا که موثق ترین گویای اوضاع تاریخی در قرن هفتم هـ.ق. به حساب می‌آید، دراین اواخر نسخه‌های آن به فراوانی یافت نمی‌شد و برای عموم دانش‌آموزان و علاقمندان مطالعه، دسترسی به آن محدود به نظر می‌رسید.
نسخة حاضر کتاب طبقات ناصری که در قطع رقعی، صحافی بسیار زیبا، خط(فونت)های سنجیده و مناسب و برگ‌آرایی فوق‌العاده دل‌پسند از چاپ برآمده، می‌توان گفت: بی‌گمان یک شاه‌کار ادبی و یک عمل بی‌نظیر در حوزة ارایة خدمات فرهنگی در اجتماع می‌باشد که این افتخار را بنیاد فرهنگی جهان‌داران غوری از آن خود کرده و یک گامی افتخار آفرین دیگر در کنار گام‌های پیشین برداشته است.
گرچه فعاليت‌ها و خدمات فرهنگي بنياد جهان‌داران غوري بر تمام مردم برملا و آشكار است، اما اين فعاليت ارزش‌مند آن در كنار بيش از بيست جلد كتاب منتشرة ديگر و نيز كتاب‌ها و رساله هاي تحت كار آن افزون بر همه، چشم‌گير و ستودني است.

جهت مزيد معلومات خوانندگان گرامي، چند نكته از برجستگي‌هاي تاريخ طبقات ناصري را قابل يادآوري مي‌دانم:
1. یکی از ویژگی های این کتاب این است که نويسندة آن، اکثر وقایع را به چشم خود دیده و به تحریر آورده است، بنده در جریان دو دفعه خواندن این کتاب این ویژگی را در بسیاری از متون آن مشاهده کردم که مولف چشم‌دید خود را نقل می‌کند.
2. طبقات ناصری مخصوصاً در زمان حاضر که عصر سرعت و مصروفیت است، یکی از عمده‌ترین کتاب‌های تاریخ محسوب می‌گردد؛ چون از یک طرف بسیار خلص و موجز تهیه شده و از سوی دیگر، در عین فشرده بودن، شامل مطالب و موضوعات مهم تاریخی، از قدیم‌الایام تا روزگار نویسنده (سال 658) می‌باشد و بسا تحقیقات و نوشته‌های نویسنده‌گان کشور – حتا ایران و … – که منبع موثق و استوارشان همین طبقات ناصری بوده است.
3. این کتاب به زبان شیوا و روان فارسی نوشته شده و مهم‌تر این که از واژه‌گان و اصطلاحات نامأنوس لاتینی و انگلیسی، پاک و ستره می‌باشد و بسا کلمات فارسی سره که روزگار قدیم در فیروزکوه و دیگر نواحی آن مروج بوده و امروز فراموش شده كه آنها را با چوب لهجة ایرانی از زبان خود مي‌رانيم، در این کتاب به روشنی يادآوري شده و منبع خوبی برای شناسایی ریشة این واژگان می‌باشد.
4. اما برتری نسخة حاضر با نسخه قبلی این است که نسخة قبلی در دو جلد جداگانه ترتیب، دیزاین و چاپ شده و کار نگهداری و انتقال آن دشوارتر و مشکل تر است، ولی نسخة حاضر نه تنها این که در یک جلد مرغوب طبع شده بکله از صحافی، قطع و برگ‌آرایی زیبای نیز برخوردار می‌باشد که آن‌را از نسخة قبلی تمیز می‌هد.
5. اين نكته را نيز بايد يادآوري كنم كه کتاب طبقات ناصری، تألیف قاضی منهاج سراج جوزجانی، کتابی است در زمینة تاریخ که مؤلف آن موضوعات تاریخی را از نخستین ایام – خلقت ابوالبشر حضرت آدم (ع)- تا زمان خودش ( سال 658 هـ.) به گونة واضح و آشکارا در آن به زبان ساده و روان فارسی نوشته است.
بنده به عنوان كسي كه گه‌گاهي كتابي ورق مي‌زنم و مقاله‌يي مي‌نويسم، از ديدن اين كتاب با ارزش، صحافي و قطع دلپسند و مطالعة آن يك دنيا لذت بردم و همچنان اين حركت فرهنگي و حركات مشابه ديگر را بر بنياد فرهنگي جهان‌داران غوري و مسوولين با ابتكار آن، مبارك باد مي‌گويم و از خداوند توانا مي‌خواهم كه هميشه گام‌هاي شان را در راستاي پخش و نشر فرهنگ استوار اين مرزبوم استوارتر داشته و در برداشتن گام‌هاي بالاتر ياري شان كند.

محمدنصير توكلي
16 سرطان 1393