آرشیف

2020-3-1

رفعت حسینی

سقوط ! خیالی! فلاسفه

ابو حامد محمد غزالی از دانشمندان به شهرت رسانده شده در کشورهای اسلامی است که درشهرتوس ایران دیده به جهان گشود.درافغانستان اورازاده دریکی ازروستا های حوزه قندزنوشته اند که نادرست وتوهم است.

زندگی او دوره‌های مختلف و متفاوتی داشته که هر کدام شایان گفتگو و بررسی مجزا هستند.
شخصیت و باورهای غزالی همیشه مورد اختلاف بوده و نظریات مختلف و متفاوتی درپیرامون او وجود دارد. گاهی به اغراق در مورد <ارزش افکار> او سخن گفته اند ووقتی چنان هجومی براو شده که حقیقت را نیز پایمال کرده است.
وی در سی و چهار سالگی به فلسفه روی آورد و سپس وارد دوره‌ای از بحران معنوی شد که او را به شک در اندیشه هایش کشاند.
سپس به زهد و عرفان اسلامی روی آورد و آنچه را در بغداد داشت رها کرد و به حج رفت و بعد از حج راهی شام گردید و ازآن‌جا نیز به مصر رفت و در تمام این مدت به قدم زنی درعرفان وصوفیگری پرداخت.
یک کتاب اورا درمجامع فرهنگ اسلامی ارج می نهند وآن تهافت (تهافة) الفلاسفه میباشد.معنای تهافت لغزش یا سقوط میباشد.
این کتاب اثرگذارترین کتاب‌غزالی درجوامع اسلامیست که بر خلاف تمام فلاسفه و پندارها و روش‌های فلسفی نگاشته شده است. این کتاب شامل چهار مقدمه، بیست گفتار و یک خاتمه است. با وجود این‌که در رد فلاسفه درسرزمینهای مسلمان شده، کتاب‌های مختلفی نگاشته اند، اما هیچ‌کدام به اندازه این کتاب اثرگذار نبوده‌اند. غزالی در این کتاب بروشنی گفته است که انگیزه‌اش در نوشتن تهافت الفلاسفة، انگیزه دینی بوده است. اثر این کتاب غزالی و محبوبیتش در جهان اسلام، بسیار زیاد می باشد ومیشودادعا نمودکه تاهنوزهم برخی از شبهات مطرح شده توسط این کتاب به جدل و بررسی گذاشته می‌شود.

واقعیت درپیرامون این کتاب <سقوط فلاسفه>غزالی اینست:
غزالی درلابلای مندرجات این دفتر، دربرابرتمامی اندیشه های فلسفی، نوعی {قیام} کرده است .هرآنچه را که ازعهدیونان باستان تا این روزگارازسوی فلاسفه بیان شده است، غزالی ازدریچه دین اسلام وازدیدگاه تصوف وعرفان اسلامی مردود میشمارد. هرچه فیلسوفان دردرازای زمان اندیشیده اند،ازان جمله هراکیلیوس، دیوژن، افلاتون، سقراط، هگل، کانت،گالیله،لاک ، ولتروداروین، غزالی همه را،به استهزا ،شک وتردید همه جانبه می نگرد وهمه را<هیچ> می گیرد.