آرشیف

2020-8-3

رفعت حسینی

سرشتِ بدعتِ نیما یوشیج: شعرغیردینی و بیگانه با هجو و مدح

بهای این نگاشتهٔ فشرده ، برای منِ نگارنده، به پیمانهٔ یک کتاب می باشد.
علی اسفندریاری، مشهوربه نیما یوشیج، دردهه سی سده بیستم، شعر نوپارسی را ایجادنمودوفصل دگرگونی را ،بامایه های تازه، ازبنیاد، پی ریخت.
تا امروزکارنیما را ،تنهاوتنهاوفقط ،شکستاندن شکل ظاهری، فــُـرم، شعرپارسی تصورمی نمایند .
بهمین دلیل به شهرت رسیده ونامش به حیث بنیانگذارشعرنو درتاریخ ادبیات پارسی درج شده است.

شکل ظاهرشعربه گونهٔ متبارزیعنی :
قصیده وغزل ومستزادوترکیب بند و….وهم چنین اوزن عروضی که ازخلیل ابن احمد (عرب)به عاریت گرفته شده بود.

مگرازدیدگاه من ،یگانه سبب اساسی  ماندگاری وخجستگی تلاش ادبی نیما ، شکستاندن فــُرم واشکال ظاهری وبیرونی شعرپارسی  نه می باشد.

من این سان می اندیشم که سرشت وماهیت{ بدعت} نیما درشعر پارسی سه چیزاست:

یک. وداع باشعردینی یعنی حمدونعت ومنقبت

دو. پایان دادن به سرایش اشعارمدحیه وهجویه

سه. شکستاندن فـُرم شعر

.

پس ازبمیان شعرنودردفاترشعری شاعران دنباله رونیمادرایران

فریدون توللی

نادرنادپور

فریدون کار

احمدشاملو

سهراب سپهری

فریدون مُشیری

فروغ فرخزاد

وشاعران دیگرایرانی اشعارمذهبی، مدحیه وهجویه دیده نمیشود.

درافغانستان وتاجیکستان نیزدرسالیان نخست پس از بدعت نیما ،دراشعارآغازگران شعرنو،سروده های دینی وهجوی ومدحی وجودندارد.

هرچند پس ازپیروزی اسلامگرایان درایران ومصیبت های هفت ثورومجاهدین اسلامی درافغانستان ،اشعاری درستایش شعارها ونام های دینی ودروصف لنین ودوستی افغان شوروی ومسکو وکشورکبیرشوراها ،شعرهای این زمان راناپسندیده ساخت.

نکته جالب درآنست که دردهه های چهل وپنجاه،هیچ نبشتاری ازهیچ پژوهشگری،درزمینه نوآوری های کامل نیما درایران منتشرنشد که وی «بشعرمذهبی،هجوی ومدحی پایان داده است».

شایسته است یادآورشدکه:

* اگرشیوه سیستماتیک وفرمولبندی شدهء تفکراسلامی ودستورها ومقررات دین اسلام را ازسروده های حافظ ،سعدی، بیدل، ناصرخسرو، سنایی  ،جلال الدین بلخی ،عطارودیگران ،تاتبارزشعرنو، یکسوبگذاریم بیت هایی خیلی خیلی اندک برای اندیشمندی روشنگرانه بجامی ماند.

* واگرمدح وستایش بیدادگران ومستبدین راازاشعارمنوچهری، عنصری،قاآنی،بهار،خلیل الله خلیلی ،حیدری وجودی ومداحانِ همانندجداسازیم ،چیزی هایی که بادرونمایه های مدنی و فرهنگی، برای خوانش،ماهیت هایی ارزنده داشته باشند،پیدانمی توان نمود.