آرشیف

2023-4-4

عثمان نجیب

روح چی‌ست؟ سلسله‌ی بحث های روحانی رمضانی

 

بخش داوزده

 

بشر از بدو خلقت دنبال چی‌ستی روح است.‌ عطش ناسیرای درک و دراکیت های هستی بوده که انسان را متحول ساخته و در برهه های خاص زمانی به انکشافات فراورده های پژوهشی دست یافته است. یکی از دغدغه های بی پایان در این گیرو‌دار ها و کشمکش ها دریافت پاسخ منطقی برای موجودیت روح در بدن انسان یا هر زنده جان است. در این زمینه بشر دو گروه شده و هر کدام بنیادی برای ثابت ساختن دیدگاه خود ارایه کرد. گروهی که پیدایش روح را مقدم‌تر بر جسم یا ماده می‌دانند و گروهی که پیدایش ماده را مقدم تر از پیدایش روح می‌دانند. البته هر دو گروه، فلسفه و جهان‌بینی های خود شان را نسبت به دیدگاه های شان داشتند و دارند. مکتب های فکری شان هم به نام های ماتریالیسم و آیدیالیسم شناخته شدند. وجه مشترک شان در هر دو نظریه پردازی آن بود که موجودیت روح‌ را نفی نه می‌کردند. یعنی پرخاش‌گری شان در بود و نه بود روح تمرکز نه داشته و منحصر به مقدم و مؤخر پیدایش روح است که کار در پژوهش ما را ساده ساخته است. وجه مشترک دیگری میان دو گروه بیش‌تر یاد شده آن است که تعریف خاصی از روح نه دارند. مخمصه‌یی که همه سرگردان آن‌ اند. تفاوت مکتب اولی با دومی آن است که مکتب اولی دیدگاه های نزدیک به داروین گونه دارد. یعنی انسان را چهارپای دوپا شده‌ی بدون مداخله‌ی خالق و خود روییده در نگین رخسار شهر هستی می‌بینند و چون کرامتی به انسان قایل نیستند، بر نسل های تمدن یافته‌ی شامپانزی ها متعلق‌‌‌اش ساخته اند تا هرگز از رگ‌بار ظلمت حیوانیت خارج نه شود. هر نوع تحولی در وجود انسانی اندیش‌مندان روح تقدمی، بنیاد پافشاری بر حیوانیت انسان دارد. البته نه انسان ناطق. در علوم نقدی و تجربی به دیدگاه‌ هایی که اصالت را به مادّه می دهند و آن را بر امور غیرمادّی مقدّم می دارند، ماتریالیسم گویند. ماتریالیست ها، امور غیر مادّی مانند روح و معنا را زاده‌ و پرورده‌ی مادّه دانسته و معتقدند که این گونه امور تابع و طفیلی مادّه اند. ماتریالیست ها وجود ماورای مادّه را نه پذیرفته و همه هستی به شمول روح را محصولی از مادّه می‌انگارند. ماتریالیست ها می‌گویند، تنها آن‌چه در دگرگونی است و در بستر زمان و مکان روی می‌دهد، واقعی است و آن‌چه از بدنه‌ی احساسی حواس بشر بیرون است، وجود ندارد. کتب مختلف فلسفی، الهیات و روح شناختی در مورد هر دو مکتب نوشته شده، ویکی‌پدیا، دانش‌نامه‌ی آزاد و مفسران بزرگی استدلالات خود شان. را دارند که در بعد ها برخی ها را بر می‌شمریم و مبنای نوشته‌ی من هم همان دیدگاه اند، واژه‌ی فرانسوی ماتریالیسم در حوزه‌ی جامعه شناختی همان مکتب فلسفی است که دنیای خارج را واقعی و حقیقی و بیرون از شعور انسان می داند. ماتریالیست معتقد است که ماده مبداء و اساس است و حس و شعور و اندیشه فرع و زائیده ماده است و درک خاصیت ماده انکشاف یافته و عالی و انعکاس خارجی دنیای مادی و ضابطه های آن در مغز می باشد. داده هایی از واژه نامه های مختلف و معتبر از جمله فرهنگ معین و دهخدا تعریف های مشخصی از دید خود شان نسبت به روح و ماده دارند. که این دیدگاه ها یک معلومات اجمالی و گذراستند نه پژوهشی کامل. بی‌گمان که جای‌گاه خاص علمی این واژه نامه و استادان نویسنده‌ی آنان به صورت قطع در بلندای مرتبت علمی قرار دارند، مخصوصاً که مبتدیان نادانی مثل من را آگاه می‌سازند. من همان بخش هایی از ویکی پدیا را شکافتم که استناداتی به توضیخات فرهنگ معین در مورد ماتریالیسم دارد. شناسه‌ی ماتریالیسم به بخش های گونه‌گون تقسیم شده و ما همان هایی را کار می‌بریم که محور بحث ما یعنی روح و پیدایش آن اند. البته در بخش های بعدی برخی کتاب های بین‌المللی نوشته شده در مورد روح را اساس قرار خواهیم داد.

ادامه دارد…