آرشیف

تشکیلات اداری افغانستان تا حوالی سالهای1340 بر هفت حکومت کلان(نائب الحکومه گی) استوار بود که در راس هرکدام یک نفر به عنوان نائب الحکومه اجرای وظیفه می کرد . این واحدات عبارت بودند از کابل ، هرات ، قندهار، مزارشریف ، قطغن ، حوزۀ مشرقی و حوزۀ جنوبی . هر حکومت کلان متشکل از چند حکومت اعلی و هرحکومت اعلی مشتمل بر چند حکومت محلی و علاقه داری بود . در راس حکومت اعلی – حاکم اعلی و در راس هر حکومت محلی- حاکم و در راس علاقه داری – علاقه دار قرار داشت . دران زمان حکومت اعلی ی غور، با مرکزیت در تیوره، مربوط نائب الحکومه گی هرات می شد که آخرین حاکم اعلی ی آن ، محمد حنیف خان برادر جنرال عارف ، از قوم محمدزایی بود و یکی از پسران پادشاه داماد جنرال عارف میشد . در همان سالها تشکیلات اداری کشور تغییر یافت ، نائب الحکومگی های هفتگانه ملغی شدند و در عوض ، بیست و نه ولایت منجمله ولایت غور بمیان آمدند . مرکز ولایت غور ابتدا در تیوره بود و بعد چغچران منتقل گردید . آخرین حاکم اعلی ی غور، یعنی حنیف خان ، بحیث اولین والی غور ارتقا یافت . شاید در صنف اول و یا دوم مکتب بودم که ، اولین بار حنیف خان را دیدم . ما شاگردان مکتب ابتدایی تیوره به دستور سرمعلم ، صف کشیده بودیم و نمی دانستیم چه خبر است ، ناگهای شخصی عجیبی را دیدم که در پیشاپیش دیگران وارد مکتب شد . به قوماندۀ سرمعلم ، همه سلامی زدیم ، طبق معمول، دهل و سرنا، با یک آواز طویل و مخصوص، لوی سلامی نواختند ( در عوض سرود ملی دران زمان) ، همه ساکت بودیم . بعد شخص کلان گفت: مانده نباشین و طبق دستور به یک آواز جواب دادیم که « سلامت » و شروع به سخن گفتن کرد . یک آدم بلند قد ، بیش از حد لزوم چاق ، شکم کلان و صورت گوشت آلود داشت ، با صدای خفه ، مهربان ، خوشخوی ، خنده روی و صمیمی . به هم صنفی پهلویم آهسته گفتم، او مردکۀ چاقه سی کو، انه چاقم چاق ، او جواب داد ، چپ شو ، او حاکم است ، تکان خوردم ، حاکم هم انه حاکم . خیال کردم همه حاکمان چاق می باشند . بهر حال حاکم از مکتب و صنوف دیدن کرد و رفت . وقتی به خانه آمدم به پدرم گفتم که مه امروز حاکمه دیدم ، گفت چه گونه آدمی بود ، گفتم خیلی چاق بود ، شکم کلان و صدای خفه داشت ، خوب آدم بود ، پدرم گفت بلی ، او همو حنیف خان حاکم است که به سر مردم بسیار کار می کنه ولی آدمی خوبی است .
حنیف خان به کار های فزیکی و آبادی بسیار علاقه داشت ، باغ ها ، پارکها ، جنگل ها ، طرازها ، جوی ها و ساختار های زیادی با شرکت مردم به طور بیگاردر تیوره ، چغچران و سایر محلات ساخت . او با روح وروان هر منطقه آشنایی داشت ، اغلب موی سفیدان و بزرگان مردم را میشناخت و با همه صمیمی بود ، بین مردم محبوبیت داشت ، سخنانی گفتنی که در محافل می گفت، دهن به دهن بین مردم نقل می شد .
می گویند در یکی از زمستان ها، والی حنیف خان حدود چهل مرغ خانگی داشت ، روزانه مرغ ها درجوار خانه اش بودند ، والی روزی متوجه می شود که چند تا از مرغ هایش مفقود شده و نمی داند که دزد ، چه کسی است . همه روز خودش و افرادش مرغ هارا مراقبت می کردند و اما روزانه یکی از آنها به طور عجیبی گم می شد. والی حیران ماند و گفت خودم شخصاً دزد را دستگیر می کنم ، مرغ هارا پیش روی کلکین خانه روی برف رها کردند ، پاهای آنها کمی یخ زده بود ، رفته نمی توانستند و والی چهار چشم از عقب شیشه های پنجره مراقبت می کرد ، شام شد باز هم یک مرغ کم شد و روز بعد همچنین . اینقدر فهمیدند که مرغ ها در ساعات 3 الی 4 بعد از ظهر مفقود می شوند . درین ضمن ، یک تعداد بندی های محبس را صبح به کار می بردند و شام دوباره به محبس می آوردند و از پهلوی خانۀ والی می گذشتند ، دزد اصلی یکی از همین بندی ها بود که با مهارت، روز یک مرغ را گرفته به محبس می برد .
القصه روز سوم ساعت 4 عصر ، والی می بیند که یگ گروه محبوسین با دو عسکر از جوار خانه اش می گذرند و یکی از آنها به حملۀ بر ق آسا ،خروس را از گردنش گرفته به بغل می زند و به امر والی دستگیر می گردد ، دزد را با مرغ در بغل نزد والی می آورند ، شخص مقابل والی تیارسی می ایستد ، والی با غضب به مرغ دزد نظر می اندازد : با قد دراز، لاغر ، پاهای لوچ و یخزده داخل چپاتها ، پاچه هایش مندرس و بالاتر از شتالنگ ، کالایش کهنه و پینه دار، رویش لاغر، کمی کوسه و چند تار ریش در ذناق ، دو دندان پیش رو کمی شخل ، گوش هایش کلان ،یک لنگی راه دار بسیار کهنه دورسرش پیچیده، پتوی پاره پاره روی شانه اش که فقط مرغ را می پوشاند ، با چشمان بیدار و بورغله ، بسیار عادی و آرام به سمت والی می بیند . والی می پرسد ، او بچه چرا مرغ را دزدی کردی ؟ شخص جواب می دهد ، صاحب دزدی نکردم ، والی بیشتر عصبانی می شود و می گوید ، همی مرغ را کی در بغلت کرده ؟ وی می گوید ، صاحب ! بخدا ، مه مرغه نگرفتم اما مرغ خودش به سمت بغل من پریده و در بغلم آمده . والی کمی به فکر فرو می رود ، قیافۀ کاریکاتوری با جواب شبیه قیافه اش ، شخص محبوس ، فقیر ، بیچاره ، مفلس و پرپینه . خشم والی ذوب می گردد و به خنده می افتد ، می پرسد ، ازکجاهستی ؟ جواب می دهد ، از تیوره ، از کجای تیوره ؟ از سرپنک ،از کدام مردم؟ از کورسیاها ، نامت چیست ؟ سعدالله ولد غفار(سعدالله ی غفار). خوب فهمیدم تو از همو لوچک های کورسیاها هستی که سگ ها را جنگ می اندازند ؟ ، جواب می شنود ، بلی بلی صاحب از خود همونا . از قوم های میرزا هادی هستی ؟ بلی . خوب ، حالا راست بگو تا حال چند مرغ مرا دزدی کردی؟ ، صاحب تا حال سیزده مرغ را بردم و همین خروس کلنگی چهاردهم است . این مرغ هارا به کی میبری؟ صاحب تمام بندی ها از شوربایش می خورند و به حق من دعا می کنند و اما من بحق شما دعا می کنم . بین بندی ها خجالت نمی کشی که مرغ دزدی می کنی ؟ نه صاحب هرگز خجالت نمی کشم ، چرا؟ صاحب مرد اوکس است که مرغ های والی را دزدی کند . والی حنیف خان با بسیار خون سردی از جیب خود صد افغانی بیرون می آورد ، به سعدالله می دهد و برایش می گوید ، این پیسه از خودت ، بازهم این خروس را ببر و همرای محبوسین بخور و همو مرغ های که دزدی کردی، به شما بخشش ، اما به لحاظ خدا دیگه مرغ های مرا دزدی نکنی ، سعدالله جواب می دهد که صاحب مه بدقول آدم نیستم به خدا قسم که دیگه به طرف مرغ های شما چپ سیل نمی کنم . ماجرا ختم می گرد .