آرشیف

 

قلعه‌ی باستانی «ضحاک» در منطقه‌ی «پوزیلیچ» در سه کیلومتری شرق شهر فیروزکوه مرکز ولایت غور موقعیت دارد. از پیشینه‌ی ساخت قلعه معلومات موثقی نیست، اما بر اساس برخی روایت‌ها قدمت آن بیش‌تر از پنج هزار سال است.
وقتی ریاست حفظ و مراقبت سرک‌ها، روند ساخت جاده‌ای ۱۰ کیلومتری را آغاز کرد که دقیقاً از وسط قلعه عبور می‌کند، قلعه‌ی باستانی محراق جنجال شد.
طی ۱۸ سال گذشته حتا یک کیلومتر جاده‌ی درون‌شهری در فیروزکوه آسفالت نشده و  قیرریزی ۱۰ کیلومتر جاده برای ساکنان شهر اهمیت زیادی دارد. از همین سبب مردم خواهان آسفالت جاده ولو به قیمت تخریب قلعه‌ی ضحاک‌اند.
ریاست اطلاعات و فرهنگ غور عبور جاده از وسط قلعه را سبب تخریب آن می‌داند و خواهان تغییر میسر جاده است. ریاست حفظ و مراقبت سرک‌ها تغییر مسیر را عامل تخریب خانه و باغ‌های مردم دانسته و آن را عملی نمی‌داند.
حضور هیأت باستان‌شناسی وزارت اطلاعات و فرهنگ برای ارزیابی و تشخیص اهمیت تاریخی قلعه، خواست شورای ولایتی برای پایان دادن به این جنجال است. حال پرسش این‌جا است که سرانجام جنجال جاده و قلعه در غور به کجا می‌رسد؟

قلعه‌ی پنج هزار ساله، یا مخروبه‌ی بی‌ارزش؟
در فاصله‌ی سه کیلومتری شرق شهر فیروزکوه مرکز ولایت غور دیوارهای قلعه‌ای تاریخی خودنمایی می‌کند. آبده‌ای که خشت‌های رنگ و رو رفته و کهن‌سالش روایت‌گر بلایی است که گذر زمان بر سرش آورده است.

در مورد قدمت قلعه‌ی باستانی «ضحاک» اسناد موثقی در دست نیست، اما برخی ساکنان شهر می‌گویند توسط تحقیقی که بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۵ خورشیدی از سوی فردی به نام قاضی محمد با همکاری تیم بازسازی ولایتی سابق «پی‌آرتی» انجام شد قدمت قلعه بیش‌تر از پنج هزار سال تخمین زده شده است.
بر اساس روایت‌های تاریخی «ضحاک» مردی ظالم بود و دو مار بر شانه‌هایش داشت که خوراک مارها سر جوانان بود. روایتی که در شاهنامه‌ی فردوسی نقل شده، چنان است که فردی به نام کاوه آهنگر، با ضحاک درگیر شد و او را شکست داد.
در نزدیکی قلعه روستایی به نام آهنگران است و برخی ساکنان محل باور دارند آهنگران محل زنده‌گی کاوه آهنگر بوده است. از قلعه‌ی باستانی ضحاک به جز دیوارهای عریض آن که ضخامتش بیش‌تر از سه متر است و چشمه‌ای که داخل قلعه موقعیت دارد چیز دیگری باقی نمانده است.
به باور برخی‌ها قلعه‌ی ضحاک قدمتی هزاران ساله دارد و نباید تخریب شود. عده‌ای از فعالان فرهنگی غور نگران‌اند که عبور جاده از وسط قلعه سبب نابودی کامل آن شود. در مقابل شماری از ساکنان شهر فیروزکوه قلعه‌ی ضحاک را مخروبه‌ای می‌دانند که ارزش باستانی ندارد و اهمیت جاده‌ی آسفالت بیش‌تر از آن است.

جدال سنت و مدرنیته
مدتی است که کار ساخت جاده‌ای به طول ۱۰ کیلومتر در فیروزکوه مرکز ولایت غور جنجالی شده است. این جاده با هزینه‌ی ۳۹۴ میلیون افغانی از سوی ریاست حفظ و مراقبت سرک‌ها در حال ساخت است و شهر فیروزکوه را به شاهراه کابل – غور وصل می‌کند.
از دید ریاست اطلاعات و فرهنگ غور، جاده از وسط قلعه عبور می‌کند و باید بخشی از دیوار آن تخریب شود و این مسأله می‌تواند سبب تخریب کل آبده شود و ارزش باستانی آن را از بین ببرد.
فخرالدین آریاپور، رییس اطلاعات و فرهنگ غور به ۸صبح می‌گوید تشخیص قدمت قلعه برای این اداره ممکن نیست و از بخش باستان‌شناسی وزارت اطلاعات و فرهنگ درخواست شده هیأتی را برای بررسی به غور بفرستد.
از جانب دیگر ریاست حفظ و مراقبت سرک‌ها در ولایت غور تغییر مسیر جاده برای تخریب نشدن دیوار قلعه را امری دشوار می‌داند. عبدالمجید صمیم، رییس این اداره تاکید می‌کند هنگام بررسی فنی جاده خانه و باغ‌های مردم در شمال قلعه تخریب شد و با تغییر مسیر جاده باید املاک شخصی مردم در جنوب آن نیز ویران شود.
به گفته‌ی آقای صمیم ارزش تاریخی و فرهنگی آبدات باستانی برای آن‌ها اهمیت دارد، اما ابتدا باید هیأت باستان‌شناسی ارزش تاریخی قلعه را تایید کند.
در ولایت غور ۳۴۷ ساحه و آبده‌ی تاریخی ثبت شده که مهم‌ترین آن منار جام غور است و نگرانی جدی در مورد تخریب این آبده ارزشمند باستانی در پی سیلاب‌های احتمالی در فصل بارنده‌گی وجود دارد.

شهری که فقط ۱۲ کیلومتر جاده‌ی آسفالت دارد
ولایت غور از جمله ولایت‌های محروم به حساب می‌آید. این ولایت چندی قبل از درجه سوم به درجه دوم ارتقا کرد، با این وجود در تمامی مناطق مرکز آن  فقط ۱۲ کیلومتر جاده‌ی آسفالت وجود دارد.
طی ۱۸ سال اخیر حتا یک کیلومتر جاده در شهر فیروزکوه آسفالت نشده و ساکنان غور همیشه از کم‌توجهی حکومت مرکزی به ولایت‌شان شاکی بوده‌اند.
به همین دلیل، آسفالت ۱۰ کیلومتر جاده‌ی درون‌شهری برای مردم اهمیت زیادی دارد. جهان‌داد حکیمی، فعال رسانه‌ای در ولایت غور باور دارد که مردم به دلیل محرومیت زیاد از آسفالت جاده استقبال کرده و حاضر اند قلعه ضحاک به خاطر اجرای این پروژه تخریب شود.
با این حال اعضای شورای ولایتی غور خواهان تصمیم‌گیری مقام‌های حکومت مرکزی و مسوولان وزارت‌های اطلاعات و فرهنگ و ترانسپورت در این مورد هستند.
فضل‌الحق احسان، رییس شورای ولایتی غور در گفت‌وگو با روزنامه‌ی ۸صبح تاکید می‌کند این مسأله در جلسه اداری ولایت غور بررسی شده و شورای ولایتی خواهان حضور هیأت باستان‌شناسی از مرکز و تصمیم‌گیری در این مورد است.
عبدالحی خطیبی، سخنگوی والی غور نیز می‌گوید که اداره محلی منتظر حضور این هیأت است و باید جنجال از سوی وزارت‌های مسوول در مرکز کشور حل و فصل شود.