آرشیف

2021-12-27

رفعت حسینی

تفاوت اغراق و بهتان در شعر پارسی
غلو و اغراق در شعر فارسی از مشخصات نهادینه می‌ باشد.
معنی اغراق اینست:
(ادبی) در بدیع، مبالغه و افراط و زیاده‌ روی در مدح یا ذم کسی یا چیزی
مانند
صائب
من ملایم کردم از آه، آسمان سخت را
نرم از آتش می‌ توان کردن کمان سخت را
..
ظهیر فاریابی
نه کرسی فلک نهد اندیشه زیر پای
تاب وسه بر رکاب قزل ارسلان نهد
.
مگر در شعر معاصر پارسی افغانستان مواردی دیده می‌ شود که نام آنرا از دریچه عقلانی نمی توان غلو در شعر یا اغراق شاعرانه گفت.
این گونه موارد را ،فقط، می توان افترا یا بهتان نام گذاشت .
مفهوم بهتان چنین می باشد:
افترا، ترفند، تهمت، دروغ، فریه، کذب
.
نمونه ها
وقتی بارق شفیعی در شعر «کابل و مسکو» فقط برای تبلیغ سیاسی میگوید:
دل ها شده پیوند به پیمان مودت
یک جان به دو پیکر بدمیدست محبت
در دوستی بنگر: هنر کابل و مسکو
این سخن اغراق درشعرنیست.بهتان است. افترا در شعراست.
و یا هنگامی که اسدالله حبیب برای تبلیغ سیاسی ، بجیث نوکر حزب خلق، برای کابل جفنگ می بافد:
.
کابل !
در میان رسته ات
زرگران زرو لاجورد
خلقه ها به گوش آفتاب کرده اند
حلقه ها به گوش ماه
حلقه به گوش هر یک از ستاره
وآهنگران تو
پتک ها بلنو
کوره ها و سینه ها همیشه گرم
عصر تازه ، زنده گی تازه را عقید مند
کابل !
ای تو شهر شهر ها
شهر انقلاب
شهر کار
.
این تبلیغاتِ طمطراقی سروکاری با غلو شاعرانه ندارد. تزویر و چال بازیست.
و کابل فرسوده و بیماررا ، مانند غلام دستگیرخان پنجشیری ،عضو بیروی سیاسی حزب خلق،[حماسه ساز] خواندن ، صفت اغراقی نمی باشد. یکسره بهتانِ لبریز از یاوه است.
کابل تو وارث سنن توده هاستی
باشد چنین قضاوت تاریخ و داوری
تا نبض شوروی بتپد از برای صلح
هرگز مگو که کابل بی یار و یاوری
پس زنده باد کابل حماسه ساز ما
این گاهواره صلح و نبرد و دلاوری