آرشیف

2014-12-20

پوهندوی دکتورشفیق الله انوری

بی ثباتی جهان در اثر تغییر اقلیم

طبق راپورشورای اقلیم جهان قلت وکمبود موادغذایی ، امراض وناخوشی های گوناگون ودرنهایت امرمهاجرت های کتلوی درنقاط مختلف جهان ازجملۀ عواقب ناگوارتغییراقلیم بشمارمیرود . ازنظرکارشناسان ومحققین اقلیم گرم شدن کرۀ زمین بیشترازحد نورمال بالای تمامی قاره های دنیا تائثیرمنفی داشته ووقوع نزاع ها ومشاجره هارابین مردمان شان شدت میبخشد . جلوگیری ازهمچو حوادث وواقعات ناگوارامکان پذیربوده اما درحقیقت امرنهایت قیمت وپرمصرف تمام میشود . طی کنفرانس مطبوعاتی رئیس شورای اقلیم جهان بنام راجیندرا پاچوری (Rajendra Pachauri ) دررابطه باتغییراقلیم چنین اظهارمینماید : «درجهان کنونی هیچکسی وجودندارد که ازتغییراقلیم بی تائثیربماند . هرگاه مادرمقابل چنین تغییرات مبارزه ننمائیم درآنصورت گرم شدن کرۀ زمین بصورت دوامداربه وخامت اوضاع می افزاید .»
دانشمندان وکارشناسان شورای اقلیم جهان ازاسنادوارقام ارایه شدۀ فعلی بصورت تخمینی استنباط نموده اند که تغییرات اقلیمی عواقب ناگوارسرتاسری کرۀ زمین رادرپی دارد . دریک راپورارایه شدۀ جدید ملل متحد به تعداد ده ها تحقیق علمی ارزیابی گردیده که برمبنای آن بصورت احتمالی بیشتراز ۹۵ درصد خود انسانها درتغییراقلیم مسئول اند . همچنان گرم شدن کرۀ زمین رابیشتراز ۲ درجۀ سانتیگراد درمقایسه بازمان ماقبل ازصنعت ودربعضی ازسناریو ها بیشتراز ۴ درجۀ سانتیگراد تاسال ۲۱۰۰ میلادی پیشبینی مینمایند . مبتنی براین حقیقت اگرازبلندرفتن درجۀ حرارت کرۀ زمین جلوگیری نگردد وجهان به سرعت عمل دست به کارنشود درآنصورت عواقب خطرناکی را ازقبیل بمیان آمدن خشکسالی های پی درپی ، آب خیزی های سرسام آور، طوفانهای متنوع وواقعات مدهش وفلاکتبار گرسنگی رادربرخواهندداشت . همچو گرم شدن کرۀ زمین تائثیرات بزرگی رابالای حاصلات زمین های مزروعی ومنابع وذخائیرآبی جهان دارد . بلندرفتن سطح آب بحروآب خیزی ها منجربه مهاجرت های کتلوی درسراسرجهان میگردد . دربسیاری مناطق جهان دراثرریزش باران وذوب شدن برف آب خیزی های موج آسای بمیان آمده وباعث تلفات هنگفت مالی وجانی میگردد . درکشورعزیزمان افغانستان درولایات سمت شمال سمنگان ، جوزجان ، فاریاب ، سرپل ، بدخشان وبادغیس نیزچندی قبل دراثرریزش برف وباران سیلاب ها وآب خیزی های فراوانی سرازیرشد که دراثرآن تعدادزیادی ازهموطنان عزیز ما منازل رهایشی ، زمین های زراعتی ومواشی شان وحتی یکتعداددیگری ازآنها یا جان های شرین شان راازدست دادند ویااینکه جراحت شدیدی برداشته اند . من برای قربانیان این حادثۀ غم انگیزطبیعی وغیرطبیعی ازبارگاه ایزدمتعال جنت فردوس رااستدعا نموده وبرای بازماندگان شان صبرجمیل وبرای زخمی های شان صحت وشفأ عاجل خواهانم ودرغم شان خودراشریک میدانم . اکثریت محققین اقلیم بلندرفتن آب سطح بحر راتا سال ۲۱۰۰ میلادی درحدود ۲۶ تا ۸۲ سانتی متر اما بعضی ازآنها درحدود ۰،۷ تا ۱،۲ متروهمچنان تاسال ۲۳۰۰ میلادی درحدود ۲ تا ۳ متروانمودمیسازند که درینصورت بسیاری ازمکان ها و آبدات تاریخی وکلتوری که ازجمله میراث های فرهنګی ملل جهان بشمارمیروند زیرآب خواهند شد . دراین رابطه پروفیسور بین مارسیون (Ben Marzion) استاددانشگاه انسبروک کشورآلمان چنین اظهارنظرنموده است : « این بجا است تابطورمطمئین پیشگویی نمائیم که اولین عواقب آنرادرقرن بیست ویکم نیزمشاهده مینمائیم . ازجمله مکان های آسیب پذیر درقارۀ اروپا طورمثال وینیدیگ ، شهرهای هامبورگ ، لوبیک وبریمن کشورآلمان وانمودمیگردد . » 
همچنان گرم شدن ازحد زیادکرۀ زمین زیربناهای اقتصادی رادرشهرها وقصبات درمعرض تهدید قرارداده ودراکثرمحلات گرمی افراطی امراض وناخوشی های گوناگون راکه درنتیجه بمرگ می انجامد ، بمیان می آورد . قرارپیشگویی ها ازسال ۲۰۵۰ میلادی به بعد دراثرپائین آمدن حاصلات زمین های زراعتی تأمین وتهیۀ موادغذایی دربسیاری مناطق جهان به یک تهدید جدی مواجه خواهد گردید زیراتقاضابرای موادغذایی درسطح جهان ازبابت رشدنفوس روزتاروزبیشترمیگردد که درینصورت طبق تخمینات کارشناسان اقلیم ، اقتصادجهانی درحدود ۰،۲ تا ۲ درصد پائین خواهدآمد . 
شورای اقلیم ملل جهان برای اولین باررابطه بین گرم شدن کرۀ زمین ونزاعها وبرخوردهای بین المللی راتثبیت نمود . کم شدن وازبین رفتن منابع سرشارطبیعت نزاعها وبرخوردهای مسلحانه رادرجهان شدت میبخشد که حتی نمونه های برازندۀ آنرابه چشم سردرجهان امروزی ملاحظه مینمائیم . هد ف از برخوردهای مسلحانۀ امروزی بخاطر تاراج ، غارت وچپاول منابع سرشارمعادن مختلف درکشورهای مختلف جهان میباشد . مدارک وشواهدی آشکاروواضح وجوددارد که امنیت بشردرنتیجۀ تغییراقلیم نیزدرجهان به خطرمواجه میگردد . دراثرتغییراقلیم ، جهان بطورمتنوع وگوناگون بی ثبات میگردد . 
برای جلوگیری ازاینچنین واقعات وحادثات مخرب باید بالای یک رویکرد جدید فکرشودکه چطورمیتوان تغییراقلیم را تحت کنترول درآورد . درینمورد بسیاری امکانات وجوددارد که درواقعیت امر ایجاب مصارف پولی مینماید . طبق ارزیابی شورای اقلیم ملل جهان تنهاکشورهای درحال توسعه تاسال ۲۰۵۰ میلادی سالانه بین ۷۰ و۱۰۰ میلیارد دالرامریکایی ضرورت خواهندداشت تاجلوخسارات اقلیمی را بگیرند . 
امروز عواقب تغییرات اقلیمی درایکوسیستم های قاره ها ، اقیانوس ها وهمچنان درجامعه واقتصاد نیزبمشاهده میرسد . پس این ثابت گردیده است که تغییرایکوسیستم های بحری وزمینی بطورمثال ازنگاه پیدایش ، ترکیب وروش بسیاری گونه ها ازطریق تغییراقلیم سریع میگردد . 
تغییراقلیم عواقب منفی رادرجامعه نشان میدهد . طورمثال تولیدموادغذایی بطورمکمل متضررگردیده که درطی مدت کوتاهی بلندرفتن سرسام آورقیمتهای موادغذایی ، غلات وحبوبات رابارآورده زیرابازارومارکیتها درمراکزتولیدی درمقابل تغییرشدیداقلیم حساس اند . بصورت غیرمنظم تولیدات زراعتی ازقبیل گندم ، برنج وجواری درمناطق گرمسیر تقلیل مییابد . به گونۀ مثال تولید وتأمین موادغذایی درقارۀ افریقا وهمچنان درامریکای جنوبی ووسطی بیشتربه خطرمواجه میگردد . درینجابزرگترین عواقب خطرناک راقشرفقیرونادارجامعه متحمل میگردد . درجوامع فقیروناداراین نابسامانی ها وناهنجاری ها سبب بمیان آمدن امراض گوناگون مهلک وخسارۀ اقتصادی شده ، درحالیکه درجوامع ثروتمند صرف خسارات فاحش اقتصادی رابارمی آورد . تغییراقلیم دربسیاری مناطق جهان تاثیرات قابل ملاحظۀ بالای صحت انسانها داشته است . درآینده موج گرمی درقارۀ اروپا نیزپرابلم ها ومشکلات صحی بزرگی رابمیان آورده که بالاخره منجر به مرگ خواهدگردید .
اقیانوس ها تقریبآ ۷۰ درصد سطح زمین رااحتوامیکند . اینها نصف ضرورت اکسیجن و۲۰ درصد پروتین موردضرورت رابرای بیشتراز۱،۵ میلیارد نفوس روی کرۀ زمین تهیه میدارند . ربع تمام گازکاربن دای اکساید مضرۀ اقلیم وبیشتراز۹۰ درصد گرمی خورشید رامیگیرد . تحقیقات علمی نشان میدهد که تقزیبآ تمامی اکوسیستم ها بشمول اقیانوس ها دراثرتغییراقلیم متضررمیگردند . همزمان مناطق دارای کمبوداکسیجن افزایش میابد . زمانیکه فوقانی ترین قشرآب گرم میشود درینصورت انبساط نموده ویک تراکم دیگری رابخود کسب میکند . این عمل منجر به افزایش قشربندی زیادی اقیانوس ها وتبادلۀ کمترگازات ومادۀ مغذی بین اقشارمیگردد . بین سطوح فوقانی وتحتانی آب موادعضوی غرق شده تجمع نموده وازطریق فعالیت های میکروبی تجزیه میگردد وبدینطریق کمبوداکسیجن بمیان می آید . این روند باافزایش گرمای کرۀ زمین شدت میابد . تیزابیت اقیانوس ها ازاثرافزایش گازکاربن دای اکساید اتمسفیر تائثیرات قابل ملاحظۀ رادرانواع مختلف موجودات حیه واردمینماید . بعضی ازانواع موجودات حیۀ اقیانوس هادرمقابل تیزابیت حساستراندودردرجات حرارت نهایت بلند عکس العمل های شدیدی راازخودنشان میدهند . این تغییرات درقسمت خرچنگها وهمچنان مرجان که دردرجات حرارت پائین سفید میدرخشند ، صدق میکند . 
بعضی ازکشورها درعرض البلد های شمالی ازموجودیت ذخائیر ماهی بصورت خاص استفاده مینمایند ، درحالیکه دیگران در عرض البلد های مناطق پائین که پیشۀ ماهیگیری دارند ، حاصلات کمتری رابدست می آورند . 
برای جلوگیری ازخطرات تغیراقلیم بایددرقدم اول انتشاروگسترش گازهای تغیردهندۀ اقلیم به گونۀ مثال گازکاربن دای اکساید درصورت امکان بطورمؤثروجدی پائین آورده شود . 

اقدامات وپيشنهادات بمنظورجلوگيرې ازتغييرات اقليمی
مبارزه درمقابل گرم شدن کرۀ زمين ازجملۀ اقدامات ضروری بوده وستراتيژی های متعددی رادربرميگيرد . 
1. ستراتيژی اول صرفه جويی انرژی رادربردارد . کسيکه درمحيط ماحول اش دربخش مصرف انرژی توجه خاصی مبذول ميداردازيکطرف ميتوانددرمصارف شخصی صرفه جويی نموده وازجانب ديگر ازانتشارگازات مضرۀ اقليمی درمحيط زيست جلوگيری بعمل آورد . موسسات ونماينده گی های انرژی درکشورآلمان برای بسياری ازسامان آلات برقی وتعميرات ساختمانی امکانات صرفه جويی انرژی راتحقيق مينمايند . طورمثال يک لباس خشکان دارای جنسيت عالی ٤٥ فيصدانرژی کمتررانسبت به يک مودل معمولی آن مصرف ميکند . همچنان سرمايه گذاری دربخش ترميم ومجهزساختن عصری تعميرات ساختمانی باوسايل عصری ذخیره کننده انرژی ، ازمصارف اضافی انرژی جلوگيری نموده وبدينترتيب مصرف انرژی برق تاسال ٢٠٢٠ ميلادی درحدود٨ فيصدوضرورت انرژی حرارتی حتی درحدود١٩ فيصدکاهش خواهديافت . رويهمرفته درقسمت وسايل حمل ونقل تخنيکی ٥ فيصدانرژی صرفه جويی خواهدشد .
• ماشين لباس خشکان دارای جنسيت عالی ٤٥ فيصدانرژی راصرفه مينمايد. 
• چراغ ذخيره کننده انرژی عوض گروپ عادی برق ٨٠ فيصدانرژی راصرفه مينمايد.
• ماشين چاپ کنندۀ لايزر٩٥ فيصدانرژی راصرفه مينمايد . 
• دربخش ترانسپورت ،موترتيزرفتاردرجه اول٤٠ فيصدانرژی راصرفه مينمايد.
• ساختمان هاوتعميرات خدمات عامه٧٨ فيصدانرژی راصرفه مينمايد. 
• فابريکات صنعتی درحدود٢٧ فيصدمصرف انرژی برق راصرفه مينمايد .
2. ستراتيژی دوم استفاده ازانرژی الترنتيف رادربرميگيرد . به اساس پلان های متعددی بايدتاسال ٢٠٥٠ ميلادی تقريبأ ٥٠ فيصدانرژی از منابع الترنتيف آن ( باد ،آفتاب وکتلۀ بيولوجيکی ) بوجودآيد. قرارپيشبينی آژانس های انرژی بين المللی (I.E.A ) استعمال انرژی ثابت مانده ومصرف انرژی فوسيلی بالا ميرود . همچنان درکشورآلمان نيزنظربه پلانهای حکومت فدرالی سهم انرژی الترنتيف به مقدارنصف مصارف اوليۀ انرژی درسال ٢٠٥٠ ميلادی زيادخواهدگرديد. 
3. ستراتيژی سوم راتخنيک درمقابل گازکاربن داې اکسايددربرميگيرد. برای اينکه انتشارگازکاربن دای اکسايددراتمسفير هوامحدودساخته شود. محققين راه های حل تخنيکی آن ر ا جستجومينمايند . درينموردنظريۀ وجوددارد که به اساس آن گازتوليدشدۀ کاربن دای اکسايددردستگاه های توليدی توسط فلترگرفته شده وذخيره ميگردد . اين عمل ميتواندبرای معادن ذغال سنگ ، تفحص چاهای تيل ، معادن نمک وطبقات عميق ابحارنيزاختصاص داده شود . طرزالعمل ، مصارف واميد موفقيت اين طريقه تا حال مجهول مانده است . هرگاه طرزالعمل ، گرفتن وذخيره کردن کاربن ( CCS = Carbon Capture and Storage ) تطبيق گردد . درينصورت بشر ميتواندازکاربن ذخيره شده دوباره به حيث منبع انرژی استفاده نمايد . 
4. برای تأمين نمودن اقليم مساعدبايدازگسترش گازات مضرۀ اقليمی جلوگيری بعمل آيد . برای رسيدن به اين هدف بايدگرم شدن کرۀ زمين رااز٢ درجۀ سانتيگرادنظربه تناسب زمان ماقبل صنعت محدودساخت . برای اينکه به هدف دودرجۀ سانتيگرادنايل گرديم بايد درينصورت تاسال ٢٠٥٠ ميلادی انتشارگازات مضرۀ اقليمی درسطح جهان درحدود٦٠ تا٨٠ فيصدودرکشورهای صنعتی اضافه تر از٩٠ فيصدپائين آورده شود . هرگاه درمقابل عواقب ناگوارتغيرات اقليمی اقدامات صورت نگيرددرينصورت مصارفيکه ازاين ناحيه متوجه کشور آلمان ميگرددقرارمحاسبۀ اقتصاددانی بنام کلوديا کيمفرت (Claudia Kemfert ) که درموسسۀ تحقيقات اقتصادی المان انجام داده است تاسال ٢١٠٠ ميلادی تقريبأ به ٣ بيليون ايروبالغ ميگردد . درين مصارف ، خسارات وارده وبلندرفتن قيمت انرژی نيزدخيل ميباشد . اگرتا سال ٢٠٢٥ ميلادی به سطح جهانی درحفاظت اقليم تأخير صورت گيرددرينصورت نظربه محاسبۀ اقتصاددان متذکره مصارف مجموعی آن تاسال ٢١٠٠ ميلادی به ٢٠٠ بيليون ايروبا لغ خواهدگرديد. 
5. حفاظت اقليم وکارمشترک انکشافی هر دو روی يک سکه اندکه به هيچ صورت مقابل همديگر قرارنميگيرند . درهر دوساحه بايدسعی وتلاش صورت گيردتا منابع تمويلی آنها بالا برده شود. درينجا کشورهای پيشرفته وغنی درقدم اول بايدنقش رهبری کننده رابرای حفاظت اقليم به عهده گرفته وکشورهای روبه انکشاف وفقيرجهان رادرموردپائين آوردن انتشار گازات مضرۀ اقليمی دربخش ورودتکنالوجی جديداقليمی ، حفاظت جنگلات وپلان های جديدتمويلی بمقدارکافی مساعدت نمايندزيرا اينها نسبت به کشورهای روبه انکشاف زيادتر درتوليدبحران ايکولوجيکی اقليمی سهم دارندوتأثيرات ناگوار انرا بيشترمردمان فقير جهان متحمل ميگردند . ناگفته نبايدگذاشت که ممالک روبه انکشاف نيزمکلف اندتا بصورت مشترک درپائين آوردن انتشارگازات مضره سهم مساويانه بگيرند. 
6. تعهدات جامعۀ بين المللی به سرعت در عمل پياده گرددوانتشارگازکاربن دای اکسايدبايدتاسال ٢٠٢٠ ميلادی حداقل ٢٠ فيصدبه تناسب سال ١٩٩٠ ميلادی تقليل يابد .
7. درسطح جهان بصورت بين المللی بايدقوانين درست وشفاف برای شناخت نورم انتشارگازات مضرۀ اقليمی بميان آيدتابراساس آن ارقام گازات درزمان حال وآينده ارزيابی شده وازعواقب خطرناک تغييرات اقليمی جلوگيری بعمل آيد .

مأخذ :

1.HANS-OTTO PÖRTNER;(2014): Wenn der Ozean sauer wird. ND-Zeitung , 69.Jargang/N.77, Dienstag 1.April, Berlinausgabe,Seite 9.
2.IPCC;(2014): Ban fordert Handel gegen Klimawandel. ND-Zeitung,69.Jahrgang/Nr.103,Berlinausgabe,Wirtschaft-Soziales-Umwelt, Seite 9.
3.REINER OSCHMANN;(2014): Weltkulturerbe unter Wasser. ND-Zeitung,69.Jahrgang/Nr. 96, 25 April, Berlinausgabe, Seite 20.
4.SUSANE STEFFEN ;(2014) : Der Klimawandel destabilisiert die Welt.IPCC-Bericht,Tokio,ND-Zeitung,69.Jahrgang/Nr.77,Dienstag 1.April, Berlinausgabe, Seite 1.

ش . انوری 
برلین . آلمان ۷/۵/۲۰۱۴