آرشیف

زنان در جریان کمتر از یک‌ونیم سال حاکمیت طالبان، به‌شکل سازمان‌یافته از اجتماع حذف شده‌اند. در این مدت علاوه بر حذف ساختارمند، پیوسته اعتراض‌های‌شان سرکوب و در بیشتر موارد در دادگاه‌های صحرایی محاکمه شده‌اند. این گروه در تازه‌ترین مورد یک دختر را در ولایت بدخشان در محضر عام به اتهام صحبت تلفنی با یک پسر شلاق زده‌اند. این در حالی است که سه تن از دختران و زنان معترض بیش از سه هفته می‌شود که در بند این گروه هستند و تاکنون هیچ اطلاعی از وضعیت آنان در دست نیست. سفارت امریکا برای افغانستان، بازداشت‌ خودسرانه زنان را تضعیف ثبات دانسته و رییس زنان سازمان ملل برای آسیا و اقیانوسیه، حذف زنان را نظام‌مند خوانده است. با این حال دختران و زنان معترض آزادشده از زندان طالبان‌، می‌گویند که دچار مشکلات روانی شده‌اند.

طالبان به دنبال اعمال فشارهای مضاعف و حذف زنان، محاکمه صحرایی زنان را نیز افزایش داده‌اند. در جریان سه ماه، این گروه ۲۷ زن را در دادگاه‌های صحرایی‌شان شلاق زده‌اند. این گروه، زنان را به اتهام رابطه خارج از ازدواج و صحبت‌های تلفنی محاکمه کرده‌اند؛ برخوردی که تا‌کنون منجر به خودکشی شمار‌ی از قربانیان محاکمه‌های صحرایی طالبان شده است.

دادگاه‌های صحرایی طالبان و محاکمه زنان

طالبان به تداوم اعمال محدودیت‌ و خشونت علیه زنان، به‌تازه‌گی یک دختر را به اتهام صحبت تلفنی با یک پسر در ولسوالی ارگوی ولایت بدخشان، شلاق زده‌اند. منابع به روزنامه ۸صبح می‌گویند که طالبان حوالی ساعت ۱۱:۰۰ پیش از چاشت سه‌شنبه، ۱ قوس، در مسجد جامع شهر وحدت، مرکز ولسوالی ارگوی بدخشان، این دختر و پسر را در محضر عام شلاق زده‌اند. به گفته این منابع، طالبان این دو جوان را به اتهام صحبت تلفنی ۳۹ دره زده‌اند. این در حالی است که پیش از این دادگاه عالی طالبان حکم شلاق ۱۹ تن را در شهر تالقان، مرکز تخار، صادر کرده است. بر‌اساس این حکم، ۹ زن و ۱۰ مرد به اتهام رابطه خارج از ازدواج، فرار از خانه و دزدی هر یک ۳۹ شلاق زده‌ شده‌اند. دادگاه عالی طالبان روز شنبه، ۲۸ عقرب، با نشر خبرنامه‌ای گفت که این حکم روز جمعه هفته گذشته با حضورداشت موسفیدان، عالمان دینی و باشنده‌گان ولایت تخار اجرا شده است.

طالبان در جریان یک‌ سال و اندی نه‌تنها زنان و دختران را به اتهام روابط خارج از ازدواج و صحبت تلفنی شلاق زده‌‌، بلکه به اتهام بی‌حجابی نیز دادگاه آنان چنین احکامی را صادر کرده است. منابع محلی روز جمعه، ۲۰ عقرب، به روزنامه ۸صبح گفته بودند که طالبان ۱۶ دختر و پسر را به دلیل عدم رعایت حجاب مورد نظر این گروه و گشت‌وگذار در بازار شلاق زده‌اند. از میان این ۱۶ تن، هفت تن آنان دختر بوده‌اند که به اتهام بی‌حجابی هر کدام ۳۰ شلاق زده شده‌اند.

این گروه به ادامه شلاق زدن دختران و زنان افغانستان، روز پنج‌شنبه، ۲۶ عقرب، یک دختر و پسر را در بامیان به اتهام رابطه پیش از ازدواج در محضر عام شلاق زدند. منابع از این دو جوان دل‌داده به ‌نام‌های آرزو و محمد‌عیسا یاد می‌کنند که برای سیاحت از کابل به بامیان رفته بودند. این دو در پارک ملی بند‌امیر از سوی نیروهای طالبان به ظن رابطه قبل از ازدواج بازداشت و سپس هر کدام به ۳۹ دره محکوم شدند. منابع به روزنامه ۸صبح تایید کرده‌اند که این حکم در محضر عام اجرا شده و حدود یک هزار تن به ‌شمول مقام‌های محلی طالبان در بامیان، تماشاگر صحنه بوده‌اند.

افزون بر این، طالبان در بامیان شش دختر را در رویدادهای جداگانه شلاق زده‌اند. منابع به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که این دختران در ساحه دهن‌ زرگران، مقابل درب ورودی یک مرکز آموزشی خصوصی در مرکز بامیان، نخست از سوی کارمندان امر به معروف و نهی از منکر طالبان توهین شده و سپس شلاق خورده‌اند. این در حالی است که اکثر زنان و دختران از تهدید و فشارهای فراوان دستگاه امر به معروف و نهی از منکر طالبان شکایت دارند و تایید می‌کنند که پیوسته از سوی این گروه مورد بازجویی و تحقیر قرار می‌گیرند.

پیش از این نیز طالبان دو زن و دو مرد جوان را در ولایت کاپیسا به اتهام داشتن رابطه خارج از ادواج دره زدند. به گفته منابع، این گروه روز سه‌شنبه، ۲۹ سنبله، در ولسوالی حصه‌ اول کاپیسا هر کدام از آنان را در محضر عام ۴۹ دره زدند. این گروه در جریان ماه سنبله، در ولسوالی درقد ولایت تخار نیز یک زن و یک مرد را به اتهام رابطه خارج از ازدواج محاکمه صحرایی کرد و هر یک را در محضر عام ۴۰ دره زد.

طالبان در جریان یک‌ سال و سه ماه گذشته، زنان زیادی را در دادگاه‌های صحرایی محاکمه کرده‌اند؛ اما روزنامه ۸صبح در این گزارش تنها تازه‌ترین این اتفاق‌ها را مرور کرده است. در عین حال دادگاه‌های صحرایی طالبان در گوشه‌وکنار افغانستان ادامه دارد که بیشتر آن‌ها به دلیل هراس از طالبان توسط رسانه‌ها بازتاب نمی‌یابد و به دسترس رسانه‌هایی که از بیرون فعالیت می‌کنند، نیز قرار نمی‌گیرد.

بازجویی و زندانی شدن دختران و زنان معترض

دختران و زنان پس از مسدود شدن مکتب‌های دخترانه و محرومیت زنان از کار، دست به اعتراض‌‌های گسترده زده و خواستار تامین حقوق زنان شده‌اند. این زنان بارها در کابل و شماری از ولایت‌ها به خیابان رفته‌ و برای اعاده حقوق زنان اعتراض کرده‌اند، اما طالبان این اعتراض‌ها را به‌شدت سرکوب و معترضان را بازداشت و لت‌وکوب کرده‌اند.

حدود سه هفته قبل این گروه ظریفه یعقوبی و چهار همکار مردش را از جریان یک نشست خبری در کابل بازداشت کرد که تاکنون از سرنوشت آنان اطلاع در دست نیست. طالبان روز پنج‌شنبه، ۱۲ عقرب، این نشست خبری را مختل و اشتراک‌کننده‌گان آن را لت‌وکوب کردند. طالبان به ادامه بازداشت‌های‌شان فرحت پوپل‌زی، یکی از دختران معترض دیگر را بازداشت کرد که تاکنون از سرنوشت او نیز اطلاعی در دست نیست. منابع به روزنامه ۸صبح گفته بودند که این گروه روز پنج‌شنبه، ۱۹ عقرب، فرحت پوپل‌زی را با پدرش به یکی از حوزه‌های امنیتی شهر کابل انتقال دادند و پس از بررسی گوشی‌ همراهش، او را بازداشت کردند.

این گروه به دنبال موج تازه‌ بازداشت‌های زنان معترض، روز پنج‌شنبه، ۱۹ عقرب، حمیرا یوسف، یک تن از زنان فعال در زمینه‌ حقوق بشر را که باشنده‌ اصلی روستای عبدالله‌خیل ولسوالی دره ولایت پنجشیر است، بازداشت کرده‌ است. منابع ادعا کرده‌اند که طالبان پس از چند ماه پی‌گرد، خانم یوسف را از ناحیه یازدهم شهر کابل بازداشت کرده‌اند. با این حال شماری از زنان و دختران ادعا می‌کنند که طالبان به بهانه‌های مختلف در شماری از شهرهای افغانستان دختران جوان را بازداشت و سپس تهدید می‌کنند که در صورت رسانه‌ای شدن، آنان را به قتل می‌رسانند.

ترومای پس از بازداشت

شماری از زنان و دخترانی که سال گذشته از سوی طالبان بازداشت شدند، اکنون ادعا دارند که با تکلیف روانی و روحی مواجه‌اند. این زنان در صحبت با روزنامه ۸صبح تایید می‌کنند که نیاز به تداوی و درمان دارند. به گفته آنان، کسی «حتا دو روز پیش طالب بندی» باشد، برای مدت‌ها نمی‌تواند به حالت عادی برگردد. آنان می‌افزایند که طالبان از لحاظ روانی بازداشت‌شده‌گان را به‌شدت شکنجه، آزارواذیت و تحقیر می‌کنند. به گفته این زنان و دختران معترض، آن‌ها برای برگشت به حالت عادی روحی، به تداوی و درمان نیاز دارند. روزنامه ۸صبح با چند تن از این بازداشت‌شده‌گان صحبت کرده است. آنان در صحبت با این روزنامه می‌گویند شکنجه روانی‌ که در زندان‌ طالبان متقبل شده‌اند، تا پایان عمر آنان را رها نخواهد کرد.

در این میان پروانه ابراهیم‌خیل، یکی از دخترانی که تجربه تلخ بازداشت طالبان را پس از حدود یک ‌سال هنوز در خاطره دارد، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «حدود یک سال می‌شود که از زندان رها شده‌ام، هنوز دردهایش برایم تازه است. وقتی از زندان گپ می‌زنم، جلو اشک‌هایم را گرفته نمی‌توانم. نه‌تنها من، همه دخترانی که در  زندان طالب بودند، همه‌شان با حالت بد روحی و روانی مواجه شده‌اند. نام طالب بد و شکنجه‌کننده است، چه برسد به این‌که آدم به زندان طالب برود.»

واکنش‌های بین‌المللی به موج تازه بازداشت زنان

پس از موج تازه بازداشت‌های دختران و زنان معترض از سوی طالبان، کشورهای خارجی به شمول ایالات متحده و سازمان‌های بین‌المللی نسبت به این اقدام طالبان واکنش نشان داده‌اند. در تازه‌ترین مورد سفارت امریکا برای افغانستان گفته است که بازداشت‌های خودسر زنان و دختران معترض، ثبات در این کشور را تضعیف می‌کند. کرن دیکر، کاردار سفارت امریکا برای افغانستان، روز سه‌شنبه، ۱ قوس، در توییتی نوشته است، زنانی که حقوق خودشان را می‌خواهند، افغانستان را تهدید نمی‌کنند. او تأکید کرده که به فراخوان آزادی ظریفه یعقوبی و همکارانش می‌پیوندد.

در همین حال سارا کنیبز، رییس زنان سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه، نیز گفته است که زنان افغانستان به‌طور نظام‌مند در حال حذف شدن از جامعه هستند. او روز دوشنبه، ۳۰ عقرب، با نشر توییتی گفته است که زنان افغانستان از اکثر مشاغل، مکاتب و حتا پارک‌ها در حال حذف شدن هستند. او در مورد زنان افغانستان گفته است: «آن‌ها به روش‌های غیرقابل تصوری به مقاومت ادامه می‌دهند.» پیش از این سازمان ملل متحد، سازمان عفو بین‌الملل و گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل، بازداشت‌های زنان و دختران را نگران‌کننده خوانده‌اند.

دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) گفته است که گردهمایی مسالمت‌آمیز، آزادی‌ بیان و آزادی عقیده از حقوق اساسی شهروندان افغانستان است و همه باید بدون ترس و ارعاب از این حقوق برخوردار شوند. این نهاد گفته است که طالبان در مورد بازداشت‌شده‌گان هیچ جزییات ارایه نکرده‌اند.

با این حال سازمان عفو بین‌الملل بازداشت دختران و زنان معترض را نگران‌کننده خوانده و خواستار رهایی فوری آنان شده است. سمیرا حمیدی، کمپاینر عفو بین‌الملل در جنوب آسیا، از بازداشت سه تن از دختران و زنان ابراز نگرانی کرده و گفته است که موج اخیر بازداشت زنان مدافع حقوق بشر در افغانستان تلاش برای سرکوب‌ اعتراضات مسالمت‌آمیز و مخالفت علیه سیاست‌های ظالمانه‌ طالبان است. او تاکید کرده که طالبان باید قوانین و معیارهای بین‌المللی حقوق بشر را رعایت کنند.

در کنار واکنش‌های بین‌المللی، شماری از فعالان حقوق زن و دختران معترض نیز در شبکه‌های اجتماعی با انتقاد تند از نهادهای بین‌المللی، خواستار رهایی دختران بازداشت‌شده از سوی طالبان شده‌اند. آنان حتا در برخی موارد مردان را نیز متهم کرده‌اند که از ترس طالبان نمی‌توانند صدای‌شان را بلند کنند.

طالبان در گذشته به‌طور مکرر بازداشت دختران و زنان معترض را رد می‌کردند. این گروه دختران و زنان معترض را به پرونده‌سازی برای خارج شدن از افغانستان متهم می‌کردند. اما در مورد موج تازه بازداشت‌های زنان ادعا کرده‌اند که آنان از خارج «دستور» می‌گیرند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در یک نشست خبری در کابل در مورد بازداشت معترضان زن گفته است که «اعتراضات خودسرانه» اجازه نیست و تاکید کرده که «آن‌ها از بیرون دستور می‌گیرند و برای‌شان گفته می‌شود که اعتراض کنید تا بی‌باوری راه افتد.» اما زنان معترض این سخنان مجاهد را به‌شدت رد می‌کنند و تاکید دارند که اعتراض‌های آنان برای اعاده حقوق زنان، آزادی بیان و تامین عدالت اجتماعی برمبنای واقعیت‌های جامعه متکثر و نوین افغانستان است.