آرشیف

با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه، دولت این کشور روند اخراج پناه‌جویان افغان را سرعت بخشیده است. در جریان شش ماه گذشته هزاران پناهجو به‌گونه اجباری از خاک ترکیه اخراج و به افغانستان بازگردانده شده‌اند. این اخراج‌شده‌گان از لحاظ اقتصادی و امنیتی خود را در افغانستان مصون احساس نمی‌کنند.

یک‌ عضو نیروهای امنیتی پیشین که از طریق ایران به ترکیه رفته است، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید، ساعت‌ها در میان دشت‌ها و کوه‌ها پیاده منزل کرده تا به ایران و سپس به ترکیه برسد. او می‌افزاید که دلیل اصلی مسافرتش هراس از طالبان است. به سخن او، اکنون با اخراج از ترکیه علاوه بر بیکاری، جانش نیز در خطر است.

این عضو پیشین نیروهای امنیتی کشور که به دلیل مشکلات امنیتی از افشای هویتش خودداری می‌شود، می‌گوید: «با مشکلات فراوان خود را به نیمروز رساندم. قاچاق‌بر ما را مثل رمه در موتر بار زد و با تحمل مشقت‌های زیاد به ایران رسیدم.» این پناه‌جوی اخراج شده تأکید می‌کند که سرنوشت تلخ و شومی را سپری کرده است. او که حالا در کابل، به قول خودش در «بی‌پولی و بی‌سرنوشتی» به سر می‌برد، خاطرنشان می‌سازد که روزها در مرز ایران و ترکیه سردی جان‌کاهی را تحمل کرده تا به ترکیه برسد و جانش مصون باشد.

احمدشبیر (مستعار) یک عضو دیگر نیروهای امنیتی پیشین که به‌تازه‌گی از ترکیه رد مرز شده است، در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح می‌گوید، روزهای سخت و غیرقابل بیان را در مسیر قاچاق دیده است. احمد‌شبیر می‌افزاید، وقتی طالبان بر افغانستان تسلط یافتند، بازجویی، تعقیب وگرفتاری نیروهای پیشین امنیتی را آغازکردند. این کار طالبان او را مجبور کرد، به مهاجرت غیرقانونی تن بدهد. این نیروی پیشین امنیتی وضعیت زنده‌گی در افغانستان را رقت‌بار توصیف می‌کند و علاوه می‌کند: «نمی‌دانم سرنوشت چه می‌کند، اما گرسنه‌گی و فقر ممکن تحمل شود، ولی محرومیت از آزادی و آزادانه زنده‌گی کردن برایم کشنده است.» او تصریح می‌کند که به عفو عمومی طالبان باور ندارد و از همین‌رو نسبت به زنده‌گی بسیار ناامید است.

فردین، یکی دیگر از پناه‌جویان اخراج شده نیز قصه مشابهی دارد. او می‌گوید: «وقتی از ایران حرکت کردیم، در یک موتر کوچک نشستیم. شش تن در عقب موتر، ۱۰ تن در سیت عقبی و سه تن در کنار دریور جابه‌جا شدیم. رفتیم ارومیه، وقتی آن‌جا رسیدیم، ما را در یک موتر نوع دای‌نا شاندند و ساعت ۹ شب به خط صفری رسیدیم. قاچاق‌بر ما را در یک طویله انداخت. تقریباً ۲۸ تن در یک‌جای بودیم. ساعت ۲ شب بعد از یک شکم لت‌، حرکت کردیم. هوا به شدت سرد بود. از دیوار مرزی ترکیه گذشتیم. در بین نیزارها پنهان شدیم و سرانجام به گیر پولیس ترکیه افتادیم. پولیس ما را پس از لت‌وکوب، دوباره به خاک ایران برگرداند. هوا چنان سرد بود که تمام بدن ما از خنکی می‌لرزید.» او با روایت سرگذشت تلخ راه قاچاق، می‌افزاید که وقتی به خاک ترکیه رسیده‌اند، از سوی پولیس این کشور بازداشت شده و در یک اردوگاه مهاجران، مدت یک‌ونیم ماه را سپری کرده‌اند. به‌گفته او، این کمپ کمتر از زندان نبوده و بعد از افزایش بیش از حد پناه‌جویان، آنان از طریق هوا به کابل برگردانده شده‌اند.

این در حالی است که پس از فروپاشی نظام جمهوری، هزاران تن از اعضای نیروی پیشین امنیتی وکارمندان دولتی، به دلیل ترس از بازجویی طالبان، راه‌های قاچاق را به مقصد ترکیه از مرزهای ایران طی کرده‌اند، اما با رسیدن به خاک این کشور، به دست مرزبانان ترکیه افتاده‌اند. این اخراج‌شده‌گان مدت‌ها در زندان‌های ترکیه نگهداری شده و به‌گونه اجباری به افغانستان برگردانده شده‌اند.

براساس آمارهای رسمی، در جریان شش ماه گذشته، بیش از ۱۸ هزار پناه‌جوی افغان از ترکیه اخراج شده‌اند. در این میان، اعضای پیشین نیروهای امنیتی کشور که به‌تازه‌گی از ترکیه رد مرز شده‌اند، افزون بر بیکاری، از احتمال بازداشت و شکنجه توسط طالبان نیز نگران‌اند. آنان تأکید می‌کنند که دولت ترکیه آنان را خلاف اصول و ارزش‌های حقوق بشری اخراج کرده است.

رسانه‌های ترکیه، به نقل از اداره مهاجرت این کشور روز یک‌شنبه، ۲ اسد، گزارش داده‌اند که قرار است ۲۱۵ مهاجر غیرقانونی دیگر که شهروندان افغانستان هستند، از ترکیه اخراج شوند. این‌ پناه‌جویان از ادیرنه به استانبول انتقال داده شده‌اند تا در چند پرواز جداگانه به کشور بازگردانده شوند. پیش از این رسانه‌های ترکی گزارش داده‌اند که فعالیت‌ها برای اخراج «مهاجران غیرقانونی» که در تاریخ‌های مختلف دستگیر شده و موقتاً در مراکز اخراج شهروندان خارجی در سراسر ترکیه اقامت دارند، هم‌چنان ادامه دارد.

خبرگزاری دولتی آناتولی ترکی به تاریخ ۵ سرطان سال روان خورشیدی گزارش داده که پولیس این کشور ۱۳۱ پناه‌جوی افغانستان را به کابل باز گردانده است. این افراد روز جمعه، ۳ سرطان، با یک پرواز عادی از میدان هوایی استانبول به کابل بازگردانده شدند. هم‌چنان در ماه جوزای امسال حدود ۴۹۹ شهروند افغانستان با سه پرواز چارتر به کابل بازگردانده شده‌اند.

پیش از این سازمان بین‌المللی مهاجرت اعلام کرده که دولت ترکیه در سه ماه نخست سال روان میلادی ۷۹ پرواز چارتر برای اخراج پناه‌جویان افغانستان انجام داده است که در مجموع بیش از ۱۸ هزار پناه‌جو به کشورشان بازگردانده شده‌اند.

با این حال، شماری از شهروندان افغانستان که به‌گونه قانونی در ترکیه زنده‌گی می‌کنند، از وضع قیودات و سخت‌گیری دولت ترکیه در برابرشان خبر می‌دهند. به‌گفته آنان، با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه، احساسات پناه‌جوستیزانه در این کشور تشدید شده است. آنان می‌گویند، سیاست‌مداران مخالف جناح حاکم پناهنده‌گان و مهاجران خارجی را مقصر مشکلات اقتصادی این کشور می‌دانند. این شهروندان افغانستان که اسناد قانونی اقامت در ترکیه را دارند، می‌افزایند که وقتی مخالفان از سیاست دولت کنونی انتقاد می‌کنند، رهبران دولت ترکیه از اخراج مهاجران به‌عنوان ابزار کمپاین انتخاباتی استفاده می‌کنند تا رضایت رای‌دهنده‌گان را به دست بیاورند.

فعالان حقوق بشر با اخراج اجباری مهاجران افغانستان از ترکیه مخالف هستند. زلال احمدی، فعال حقوق بشر، اخراج اجباری پناهنده‌گان افغان از ترکیه را خلاف اصول و پیمان‌های حقوق بشری می‌داند. این فعال حقوق بشر می‌افزاید، پناهنده‌گان افغانستان به دلیل ترس موجه و هراس از قتل و شکنجه به آن‌جا پناه برده‌اند و نباید به‌گونه اجباری اخراج شوند.

دولت ترکیه اما به خواست این پناه‌جویان و فعالان حقوق بشر هیچ تمکینی نکرده و با توافق طالبان، هزاران پناه‌جو را زندانی و به افغانستان بازگردانده‌ است. دولت ترکیه اعلام کرده که روند اخراج پناه‌جویان از خاک این کشور هم‌چنان ادامه خواهد داشت.