آرشیف
همسایه ناهمگون در نابسامانی افغانستان
محمد عرفانی
نخستين مداخله خارجى كه جنگ ها و ويراني هاى كنونى را به وجود آورد مداخله ارتش سرخ در افغانستان بود. حضور ارتش سرخ در اين كشور بهانه و توجيه مداخلات كشورهاى مهم منطقه و همسايگان از جمله پاكستان و بعضى كشورهاى دیگر گرديد متأسفانه اين كشورها نقش مخرب و منفى زيادى در تحولات سياسى، نظامى و اجتماعى افغانستان داشتهاند. بدون شك دخالتهاى اين كشورها در امور داخلى كشور همسايه خود افغانستان موجب تشديد و تداوم بحران، جنگهاى داخلى، نا امنى و بى ثباتى افغانستان گرديد. در اين ميان بهترين فرصت تاريخى براى پاكستان فراهم گرديد تا با جلب حمايت مادى، سياسى و نظامى كشورهاى مهم منطقه و جهان افغانستان را به آتش بكشد. از اين رو بيشترين سهم در ميان كشورهاى همسايه و منطقه، در ايجاد بحران و تخريب كشور ما، پاكستان داشته است اما اينكه چه انگيزه و اهدافى را دنبال مىكرده است براى روشن شدن آن به طور خلاصه بحث و بررسى مىگردد.
موقعيت جغرافياى افغانستان نقش برجسته و كليدى را براى كشور پاكستان و قدرتهاى بزرگ منطقه و جهان به وجود آورده است. به خاطر رقابتهاى اقتصادى، سياسى و نظامى به همين منظور سرمايههاى هنگفتى را براى تسلط بر افغانستان در نظر گرفتهاند. پاكستان كه بر سر مسايل كشمير با كشور هند نزاع دائمى و تاريخى دارند و افغانستان هم به خاطر حل مسايل پشتونستان و خط مرزى «ديورند» همواره يكى از متحدين منطقوى دولت هند مىباشد. به همين دليل پاكستان هميشه خواهان افغانستان، ضعيف، فقير و طرفدار دولت بى ثبات در اين كشور بوده و هست. زيرا هرگاهى كه دولت نيرومند در افغانستان بوجود مىآمده است مسأله آزادى پشتونستان و خط مرزى «ديورند» در رأس برنامههاى آن دولت قرار داشته است.
بديهى است كه وجود دولت مقتدر، قوى، در افغانستان باعث مىگردد كه پشتونهاى پاكستان وسيله فشار بر ضد دولت پاكستان گردد. دولت پاكستان با درك زمينههاى داخلى و منطقوى دولت نيرومند در افغانستان، هميشه در پى فرصتى است تا نگذارد. دولت ملى و مستقل در اين كشور بوجود آيد. طبيعى است كه با نابسامانی افغانستان، فرصتى مناسبى براى پاكستان بوجود آمده كه دولت و ملت افغانستان را تضعيف نمايد.
بنابراين طالبان، القاعده و داعش بهترين راه و روش از پا درآوردن دولت افغانستان و عقب ماندگى كشور براى سردمداران پاكستان می باشد. اصولاً ظهور گروه های افراطی و تروریستی، راهكار است كه در سياست و نفوذ سياسى پاكستان نسبت به روند تحولات افغانستان قدرت فزايندهى در حال و آينده افغانستان پيدا بكند پاكستان با حمايت قاطع مالى و اقتصادى و با تطبيق وتحميل اين راهكار جديد بر افغانستان به اهداف و انگيزههاى دست يابد.
با توجه به اينكه پشتونها در دوطرف خطوط مرزى افغانستان و پاكستان زندگى مىكند. در پاكستان اين قوم دراقليت قراردارند. اما حكومت قبيلهاى قومى و نيرومند با علايق و احساسات پشتون خواهى در افغانستان هميشه براى دولت پاكستان مشكل جدى به حساب مىآيد و پاكستان براى جلوگيرى از رشد انديشههاى خود مختارى و آزادى پشتونهاى پاكستان هزينههاى زيادى جهت تضعيف دولتهاى افغانستان صرف نمودهاند. بنابر اين با فرصت بزرگ تاريخى كه براى پاكستان در قضاياى افغانستان پيش آمده بود هدف آن به كرسى نشاندن حكومت دست نشانده و دلخواه خودشان بوده كه اقتدار واقعى آنان بدست دولت پاكستان باشد.
جورج آرنى در اثر خود، افغانستان گذرگاه كشور گشايان چنين مىنويسد:
سياست پشتونستان داود؛ افغانستان و پاكستان را تالبه جنگ كشانيده بوده اكنون ضياء آروز داشت كه با اغتنام از اين فرصت طلائى مسأله پشتونستان را براى هميشه و به نفع خود حل كند و در نتيجه به نقشه آسياى جنوب غربى شكل نوى بدهد.
در كنار مسأله پشتونستان، مسأله ديگر نيز بود و آن اختلافات مرزى (خط ديورند) بود كه يكى از مشكل ديرينه ميان افغانستان و پاكستان بود. روى كار آمدن هر دولت مقتدر در افغانستان باعث مىشود مسئله مورد اختلاف خط «ديورند» دوباره زنده شود، به همين دليل اسلام آباد استراتژى ايجاد يك دولت ضعيف دست نشانده در افغانستان و انهدام همه جانبه اين كشور را پيش روى قرار داده بود.
طبيعى است كه با بوجود آمدن يك دولت ضعيف و دست نشانده در افغانستان براى هميشه پاكستان از اين دو معضل بزرگ در امان مىماند. زيرا وقتى كه پشتونهاى افغانستان اسير و بازيچه حكومت نظامى پاكستان باشد. مسأله خط مرزى مطرح نخواهد شد و پشتونهاى پاكستان هم نمىتواند آزادى و استقلالطلبى نمايند.
از اين رو منافع سياسى زمامداران پاكستان ايجاب مىكند تا در افغانستان يك دولت ضعيف و هماهنگ با سياستهاى منطقهاى پاكستان بوجود آيد تا مانند گذشته از يك طرف دچار مناقشات مرزى با افغانستان نباشد. و از طرف ديگر در تشنجات مرزى با كشور هندوستان از طرف افغانستان كه همواره با هندوستان روابط دوستانه داشت دچار مانورهاى سياسى، تبليغاتى نگردد.
كشور پاكستان قبل از جنگ جهانى دوم جزء از پيكره كشور پهناور هندوستان مستعمره انگلستان قرار داشت بعداز جنگ جهانى دوم به عنوان يك كشور مستقل و همسو با سياست عرض وجود نمود. كشورهندوستان نيز بعداز تجزيه پاكستان از آن و ايجاد مجادلات مرزى بين اين دو كشور از هم پيمانان استراتژيك روسيه در قبال پاكستان مىباشد. از اين رو پاكستان دشمن مشترك روسها و هنديها محسوب مىگردد و نفوذ اين دوكشور براى اعمال فشار بر پاكستان هميشه از طريق افغانستان بود.
نابسامانی در افغانستان زمينه مناسبى بوده است براى تثبيت حضور و تشديد رقابتهاى سياسى بين آن دو كشور علاوه بر آن دوكشور هند و پاكستان در مسئله كشمير باهم در گير است. و اين مسأله مناسبات طبيعى را ميان آن دو كشور ايجاد نموده و كينه عميقى را در دل دولتهاى پاكستان كاشته است از اين رو پاكستان تسلط خود را در افغانستان تضعيف كشور هند دانسته و خود را در رقابتهاى منطقوى پيروز احساس مىنمايد. زيرا برترى بر رقيب هند درمنطقه، تأثير مهمى بر وضعيت كشمير مىگذارد.
كشور پاكستان از طريق كراچى و بندرهاى مهم دريایى خود با كشورهاى بزرگ جهان روابط اقتصادى و تجارتى دارند، استعداد فعاليتهاى اقتصادى فراوان در اين كشور نهفته است. به همين دليل دستيابى به بازارهاى آسياى ميانه يكى از علل مهم توجه كشورهاى منطقه و جهان بخصوص پاكستان به طرف افغانستان شده است. پاكستان به خاطر اهداف سياسى و اقتصادى در گذشته و حال توجه زيادى به آسياى ميانه دوخته است تا نفت و گاز اين كشورها را از طريق پاكستان انتقال دهد. و با عبور خط لوله نفت و گازآسياى ميانه بدون شك امتيازات زيادى. از نظر اقتصادى و سياسى براى پاكستان دارد.
بنابر اين تسلط بر افغانستان دستيابى به اين اهداف خواهد بود. زيرا افغانستان تنها كشورى است كه مرزهاى طولانى و انحصارى با آسياى ميانه دارد. اين اهميت استراتژيك افغانستان توجه پاكستان و متحدين بين المللى او را جلب نموده است چون راهى جز از طريق افغانستان به آسياى ميانه ندارد.
پاكستان براى بدست آوردن اين اهداف و اهداف ديگرى كه دارد همی و گروه تروریستی طالبان, آنها را با سياست پاكستان هماهنگ نموده و به تضعيف تا سر حد مستعمره ساختن افغانستان، كوشش كنند و اين امر ممكن نیست، مگر از طريق ايجاد نابسامان نمودن افغانستان، ايجاد نا امنی و نابسامانی داخلى در افغانستان براى نابودى ابزار و ادوات جنگى ويرانى كارخانههاى صنعتى و انتقال ماشين آلات به پاكستان تخريب راههاى ارتباطى و در مجموع تضعيف قدرت و توانائىهاى ملى در افغانستان است، كه تا حدودى زيادى به اين هدف رسيده است زيرا مقدار خسارات و زيانهاى كه در نا امنی و اختلاف های داخلى بر افغانستان وارد شده در جنگ ها نبوده است.
محمدعرفانی
نوشتن دیدگاه
دیدگاهی بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.
مطالب مرتبط
پر بیننده ترین مقالات
مجلات و کتب
پیوند با کانال جام غور در یوتوب
صفجه جام غور در فیس بوک
Problem displaying Facebook posts.
Type: OAuthException
Subcode: 460
گزارشات و مصاحبه ها
-
قاری رحمت الله بنیان گزار گروه داعش و سرکرده گروه طالبان ولایت غورطی یک عملیات نیروهای امنیتی افغان در ولایت فاریاب کشته شد
-
کارگاه سه روزه آموزش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه برای نیروهای امنیتی و دفاعی در ولایت غور
-
گرامیداشت شانزدهمین سالروز تأسیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در ولایت غور
-
امضاء تفاهمنامه نشر برنامه های حقوق بشری با چهار رادیو در ولایت غور