آرشیف

بخش فرهنگی دفتر مرکزی بنیاد فرهنگی جهانداران غوری

روزه چیست؟
روزه به معنی کنار رفتن از خوردن، آشامیدن،جلو گیری از تمایلات شهوانی در جریان روز است، اما روزه آنست که در ماه مبارک رمضان بطور پیگیرانه از بام تا شام مطابق احکام شریعت اسلامی از بسا چیز ها ممانعت گردد می باشددانشمندان اسلامی و غیر اسلامی در مورد روزه نظریات گونه گونی ارائه داشته که جهت معلومات مختصرأ به آن اشاره می شود. 
روزه به معنای كم خوردن نیست ، بلكه به معنای خودداری از خوردن، آشامیدن ، داشتن روابط جنسی، سخن گفتن و بالاخره پرهیز ازبعضی كارها كردن، در فرهنگهای مختلف به نام " روزه داری"یاد شده است. و درزبان انگلیسی آنرا (Fast ) نامیده اند، البته روزه داشتن وروزه گرفتن جدا از رمضان است، زیرا رمضان نام یکی از ماه های قمری بوده که تصادفأ و یا لزومأ روزه گرفتن درآن ماه واجب گردیده است .
در میان بومیان استرالیا بر هر زنی واجب بوده كه پس از فوت شوهرش به تناسب از چند روز تا یكسال روزه بگیرد و سخن نگوید. روزه در دیانت یهود قبل از مسیحیت بود چنانچه حضرت مریم نیز بر طبق آیات نذر می نماید تا روزه بگیرد و با احدی سخن نگوید.
صائبی ها و مانویان و مسیحیان از بعضی خوردنیها اجتناب می كنند و ما مسلمانان از خوردن و آشامیدن خودداری می كنیم. و دستورات دیگری نیز در این رابطه هست كه البته با منع از خوردن همین مقدار ماده غذایی كه امعاء و احشاء را به فعالیت وادار می نماید، هدف از روزه حاصل نمی شود.
زمان روزه داری در قرآن كریم چیست؟
قرآن كریم آغاز روزه داری مسلمانان را از زمان بازشناخته شدن رشته های سیاه و سفید آسمانی از یكدیگر تعریف می كند.
مسلمانان در آن زمان ساعت نداشتند و به همین علت  بهترین شناسایی شروع وقت روزه داری نظر انداختن به آسمانها بوده .
در حقیقت تعین زمان روزه یكی از هزاران معجزه ای است كه توسط قرآن مطرح شده است.
وقت روزه داری مسلمانان از طلوع صبح صادق تا غروب شرعی آفتاب بوده و تشخیص این دو زمان یعنی آغاز و پایان آن برای همه و حتی كسانیكه حس تشخیص شان ضعیف است آسان می باشد. علمای دین مقدس اسلام براین اوقات درک وسیع داشته در آغازین روز های ماه رمضان اوقات شرعی را برای مردم از طریق منابر و مساجد توضیح می نمایند.
چرا سی روز روزه می گیریم ؟
سالی چند روز روزه شدن و گاهی در یك ماه یك یا چند روز را انتخاب كردن مدت روزه داری است كه امروز جهانیان هر كدام بنحوی آنرا پذیرفته اند.در بین مسلمانان روزه واجب هر ساله در انحصار ماه رمضان است كه تقریباً سی روز می شود.
بندیكت (Benedict) دانشمند فیزیولوژی یك دوره روزه را سی و یك روز دانسته می گوید در این مدت در تركیب خون هیچگونه اختلاطی بهم نرسیده و آن نوری كه در بعضی از روزه داران دیده می شود یك حالت جوانی و نشاطی است كه برای روزه داران رخ می دهد. آن نور همان لطافت جسمی بوده که با ذایل شدن مواد اضافی زیر پوست شفافیت های جلدی را برجسته می سازد.
دكتر ژان فروموزان(Jean Fromosan) می گوید: ذخایر كلیكوژن كبدی و پروتئین خون و ذخیره چربی كه در مرد سی درصد و در زن بیست درصد است برای یك ماه بدن كافی است.
دكتر الكسیس كارل(222 انسان وجود ناشناخته) در باره روزه مطالبی دارد تا آنجا كه می گوید:
با روزه داری قند خون در كبد( جگر ) میریزد و چربیهائی كه در زیر پوست ذخیره شده اند و پروتئین های عضلات و غدد و سلولهای كبدی آزاد می شوند و بصرف تغذیه می رسند كه چون با سخن ژان فروموزان كه گفت بعضی عناصر ذخیره ای بدن برای سی روز كافیست در كنار یكدیگر قرار داده شود نتیجه می گیریم كه در ظرف مدت یك ماه روزه داری آدمی دارنده یك بدن تازه تعمیر شده و آزاد گردیده از قید و بند سموم و كهنه هاست. به علاوه نباید اثر فاصله هلال تا محاق و ماه را كه قریب 30 روز می شود فراموش نمود یعنی گردش آسمانها نیز مدت روزه داری را سی روز اعلام داشته و می دارند.
یک نکته جالب، در گذشته های نه چندان دور شترانیکه زیاد فربه بودند، در انتقال محموله ها کمتر حوصله مندی نشان داده و گاهی به قول ساروانان مست می شدند، ازینرو صاحبان آنها ایشانرا قرنطین نموده چندروزی از دادن علوفه به ایشان جلو گیری نموده و یا به یک رژیم معین جیره بندی شان نموده تا از مستی باز می ماندند و محموله های شانرا به آرامی در بسا نقاط انتقال می دادند، این مطلب میرساند انسانیکه یازده ماه را بخورد و نوش بصورت افراط ادامه دهد طبعی است که به امراض گوناگون مبتلا میگردد، گرفتن یکماه روزه خود قرنطین است برای دوری از چربی ها و مواد اضافی دربدن که از نظر طب قطعأ به اثبات رسیده و قابل قبول است.
كسانی دیگر نیز از متخصصین هستند كه ذخائر بدنی را برای سی روزه روزه داری مناسب و كافی دانسته اند و می دانیم اولین روز پس از ماه روزه یعنی روز اول شوال را نمی توان روزه گرفت و آنرا حرام شمرده اند، این مسئله برای یكنواخت بودن مسلمانان و تشویق آنها است در اینكه باید هماهنگ و در یك صف بوده و برای حفظ حدود و ثغور دستورات اسلامی كوشا باشد.
دوکتوران در تمام جهان به این نظر اند که :
روزه تنفس ، تازه كردن هواست یا روزه ، تازه كردن غذاست
هماهنگونه كه تنفس عمیق یكنوع تازه كردن هوای در شش هاست روزه نیز یك تازه كردن مواد غذایی در بدن می باشد.
تنفس عمیق برای شستشوی هوای داخل بدن و روزه برای شستشوی الكترولیت ها و عصاره های غذائی دربدن است.
آدمی بطور اوسط هر دقیقه 16 نفس می كشد هر تنفس یك دم و یك بازدم معمولی دارد كه شمارش، نوع و مقدارهوائی كه وارد و خارج می گردد معین بوده و خود كار انجام می گیرد ولی تنفس عمیق یك دم و بازدم شدیدتری است كه طبق دستورات صحی بجای آورده می شود.
بهداشت وصحت اجازه نمی دهد برای تنفس عمیق جز از هوای لطیف و نظیف استفاده كرد به همین ترتیب با یك جمله" مسلمان در ماه رمضان مهمان خداست" آوردن غذای ناسازگار و مسموم كننده و غیر حلال را بر سر سفره چنین میزبانی ممنوع ساخته است.
نه آنكه در بقیه سال خوردن غذای حرام و ناسازگار اشكالی نداشته باشد بلكه مقصود اینست، چون یكی از خواص روزه دفع سموم است در این ماه مراقبت بیشتری باید نمود كه از جذب مجدد سموم جلوگیری بعمل آید. و در واقع ماه رمضان ماه تمرین و آزمایش برای انتخاب سفره ای سازگار در سراسر سال است. سفره ای كه میزبانش" خداست" و میهمانش نباید بر آن مسموم گردد.
تنفس عمیق از هوای لطیف وبازدم هوای آلوده است كه تكرار آن سبب می شود به طور كلی همه شش ها بلكه سراسر بدن تصفیه گردد به همین طریق روزه های متوالی نیز موجب خروج كلیه سموم از مجاری و فواصل بین سلولی وبافت ها می گردد.
اولین تنفس عمیق سبب می شود نزدیك به دو لیتر هوا كه 5/1 لیتر بیش تر از هوای دم عادی است بنام هوای تكمیلی وارد ریتین یا شش هاگردد و در بازدم شدید و عمیق باز 5/3 لیتر هوا كه مجموعه ای از بازدم عادی و هوای اندوخته است بنام ظرفیت حیاتی از دهان خارج می شود و چون در بازدم بسیار عمیق هم شش ها نمی توانند كاملاً روی هم جمع شوند لذا حدود یك لیتر هوا به نام هوای همیشگی درشش ها باقی می ماند، اینك باز برای تصفیه باقیمانده یك تنفس عمیق دیگر دستور داده می شود كه می توان حساب كرد پس از چند مرتبه ، هوای داخل شش ها كاملاً نزدیك به هوای تازه خواهد بود. روزه نیز به همین نحو است كه روز اول مقداری از تمام اندوخته های اضافی كه بسیاری از آنها برای اعضا مسمومیت نسبی دارد از بدن خارج می شود و جای آنها را جذب شده های تازه می گیرد و به همین نحو چنانچه خواهیم گفت با تكرار روزه گویا منبع آبی را كه راكد بوده هر روز مقداری از آن را برداریم و آب پاكیزه بجای آن بریزیم تا اینكه به طور قطع یك ماه بگذرد پس از این مدت بدن غوطه ور در آبها و الكترولیت ها و عناصر تازه ای خواهد بود.
یك بحث جالب علمی در مورد روزه
بفرمائید سه گیلاس مایع برای خوردن بیاورند . سه گیلاس موجود آب آشامیدنی، آب هندوانه و شیرگاو است- به عبارتی  مایعات جدا شده از جماد- نبات- حیوان.
ساختمان شیر( آب حیوان) نزدیكتر و سازگارتر به بدن است و در درجه دوم آب گیاه و آخر آب آشامیدنی.
آب قسمت اعظم هر سه را تشكیل می دهد و پس از خوردن باید آب زیادی بصورت ادرار و غیره دفع گردد اما:
آب سنگ ( آب آشامیدنی ) پس از چند روز( شاید 12 روز) خارج می شود آب گیاه بیشتر و باز آب حیوان زیادتر، بدین معنی كه آب شكاف سنگها جذب و وارد خون و سرانجام بین انساج و بافت ها قرار گرفته آب موجود و ذخیره 12 روز قبل را خارج می سازد.
ذرات رادیو اكتیو بغذائی افزودند و بكیفیت هضم و جذب ودفع آن با دنبال كردن ذرات وقوف حاصل كردند.
برای روشن شدن مطلب و اینكه مقصود ما از بحث چیست تحت عنوان مطالعات متابولیسمی شرحی داده می شود!
(Metabolism – Studies)( مطالعات متابولیسمی:)
آنچه می خوریم تصور می شود صرف سوختن و تهیه انرژی برای بدن می شود و دفع می گردد ولی تصوری نادرست بوده، اینگونه است كه بدن عنوان حوضی داشته كه غذا از طرفی وارد و از طرف دگرش خارج می شود، مثلاً مواد قندی از جانبی وارد شده و از جانب دگر بمصرف سوختن رسیده دفع می گردد و آنرا حوض متابولیسمی (Metabolic – Pool) نامیده اند. آنچه وارد می شود تازه است و باید تازه هم باشد و آنچه خارج می شود از مانده ها و كهنه هاست و باید هم فاسدها و مانده ها خارج شوند( چنانچه تطهیر ظرف جهانی نیز چنین است كه تازه ها و كودكان بیایند و مانده ها و فرتوتها بروند.)
آکسیجن كه امروز وارد بدن می شود 6 ماه بعد خارج شده و كلسیم امروز 180 روز بعد مصرف می گردد. اگر ازت رادیو اكتیو در غذا باشد چند هفته بعد آنرا در ادرار می بینیم. برای تعیین خط سیركاربن معمولی، كاربن دیگری كه وزن اتمی 14 دارد بكار می برند.
كاربن گلوكز معمولی 12 است و اگر 14 باشد گلوكز رادیواكتیو است كه مدتها بصورت گاز كاربونیك بعنوان یك کتلیست در بدن می ماند و سپس دفع می شود و همینطور برای اكسیجن با وزن اتمی 15 آنرا انتخاب می نمایند كه نصف عمرش 124 ثانیه است.
اكسیژنی كه در تانك و كپسول است 15 است و اگر با این اكسیجن گاز كاربونیك در بدن درست شد به علت آنكه با آهك جذب شده باید رادیو اكتیو باشد و به علت  ماندن این عناصر در بدن است كه بدن را حوض متابولیسم می نامند و وارد شدن نوها به بدن و خروج كهنه ها و توقف فیمابین را – Dynamic State .نامیده اند.
هم اكنون فكر كنید با این همه سرو صدا كه در خوردن یك ذره آب بوجود می آید آیا كافیست كه با چند روز روزه داری توقع داشت كه همه فاسدها و كهنه ها جای خود را به تازه ها بدهند یا باید با روزه های متوالی به چنین نتیجه و مقصودی رسید؟

اهميت علمي روزه 
 ارتباط بين دين با علم ، ارتباطي ناگسستني است . چرا كه خداوند متعال پديد آورنده آن مي باشد و با آفرينش كون و مكان ، ظهور و بروز علم در كنار دين نيز ضروري مي نمايد . بنابراين هم دين و هم علم ، دو حقيقتي هستند كه به ثبوت آفرينش منجر مي شوند . خداشناسي ديني كه از زبان اولياي الهي تبيين شده با خداشناسي طبيعي و كيهاني كه از زبان دانشمندان بيان شده است هر دو داراي مقبوليت و رواج مي باشد .
بزرگی گفته است : چوشمع از پی علم باید گداخت که بی علم نتوان خدا را شناخت
در اينجا به تقارن ديدگاههاي ديني و علمي درخصوص علت و فلسفه وجود و وجوب روزه مي پردازيم . روزه و روزه داري نه تنها به خاطر تأمين سلامت و صحت بدن آدمي حائز اهميت مي باشد ، بلكه موجب تأمين سلامتي روح و جان نيز هست . چرا كه انسان موجودي است سه بعدي ، داراي بعد روح ،‌جسم و ذهن و هر سه بعد با يكديگر موجب معني يافتن وي مي شود . 
به عيارت ديگر چنانچه عقل و لزوم سلامتي جسمي آدمي حكم كند ، همان نيز به لزوم سلامتي روح حكم مي نمايد و انساني كه به دنبال سلامتي روح خويش در كنار جسمش نباشد نمي توان از او به عنوان انساني سالم و تكامل يافته ياد نمود. بنابراين در مورد روزه كه يكي از واجبات ديني است ، مي توان گفت : «كه روزه داري عبارت است از اجراي يك برنامه مذهبي صحی كامل جسمي و روحي .
پروفسور «الكسي سوفورين» مي گويد : « جسم به هنگام روزه به جاي غذا از مواد داخلي استفاده مي كند و آنها را مصرف مي كند و مواد كثيف و عفوني كه در جسم هست و ريشه و خميره بيماري است ، از بين مي رود و بدين طريق روزه سبب بهبودي همه بيماري ها است . از اين رو مسلمانان جسم خود را به وسيله روزه از داخل نظيف و پاكيزه مي كند و
بنابراين روزه داري باعث هضم چربي هاي ذخيره در بدن ، دفع سموم فلزي و غير فلزي وارده از محيط اطراف، ايجاد اعتدال بيولوژيكي و کیميايي بدن و … مي گردد. به قول يكي از دانشمندان روم باستان : «اولين بيماري، مربوط به پرخوري بود و نخستين درمان نيز روزه گيري است .
دكتر «اتوبوخنگر» در سخنراني خويش به سال 1965 در يك كنگره پزشكي كه در بغداد و به ميزباني انجمن پزشكي عراق برگزار گرديده ، به بيان اهميت روزه پرداخته است. وي در اين سخنراني نتيجه مثبت چهل و پنج سال روزه درماني مريضان خود كه بالغ بر پنجاه هزار نفر بوده اند را ارائه نموده است و آنچه كه در اين سخنراني قابل توجه است ، اينكه معمولاً روزه درماني وي چهارهفته طول مي كشيده است . 
يعني تطابق و تساوي زماني آن با يك ماه روزه داري . آنچه مهم و قابل توجه است اين همان زماني است كه در قرآن براي روزه داري از آن ياد شده است . يعني يك ماه تمام روزه داري براي تكامل روح و صحت جسم. بر اساس فرمايش حضرت رسول اكرم (ص) كه « المعده البيت الداء و الحميه هي الدواء» يعني : «معده آدمي كانون بيماري ها است و پرهيز و امساك نيز داروي و بهترين روش درمان بيماري ها است .»
وي مي گويد : «بهترين درمان بيولوژيكي اين است كه به وسيله دفع مواد مضر و تجويز علاج طبيعي ، نيروهاي درمان كننده يك ارگانيسم يا يك موجود زنده را طوري آزاد كنيم كه وقتي بسيج شدند ، بيماري هاي مزمن و حاد را شكست بدهند . ما در روش درمان سعي مي كنيم سلامت پايدار و كامل را در همان زمانيكه طبيعت براي اين گونه نوسازي لازم دارد بازگردانيم . درمان بيولوژيكي و مخصوصاً روزه ، به بهترين وجه اين خواسته را برآورده مي سازد.»
البته وقتي يك انسان مؤحد روزه مي گيرد ، منظور و مقصود او جز طاعت امر الهي نيست كه از آن مي توان به ايمان وفاداري و ايمان فرمانبرداري ياد كرد . يعني صداقت و ثبات قدم در انجام واجبات الهي . همچنين شايد اين وهم در برخي حاصل شود كه چرا روزه داري ؟
ما مي توانيم با استفاده از دارو و مراجعه به دوکتور به درمان خود بپردازيم . آنچه كه در اينجا قابل تأمل است اينكه تندرستي آدمي به دو قسم مي باشد : طبيعي و مصنوعي .
تندرستي طبيعي را كه از مقاومت بافتها در برابر بيماريهاي عفوني و تعادل دستگاه عصبي ناشي مي شود گرامي مي‌داريم ، نه سلامتي مصنوعي را كه بر رژيم غذايي ، تزريق واكسینها ، سیرم ها ، محصولات غدد ، داخلي ، ويتامينها ، آزمايشهاي مكرر پرداخته شود كه به اين پرستاري ها نيازمند نباشد . علم طب ، به بزرگترين پيروزي خود ، روزي نائل خواهد شد كه بتواند آثار بيماري و خستگي و ترس را از ميان بردارد ، تا آدميان از آزادي و مسرتي كه محصول تكامل اعمال بدني و رواني است ، برخوردار شوند.
اما خداوند متعال با امر به بندگان خود ، به روزه داري ، مسرت روحي و فيزيكي را به آنها اعطا نموده است . اين امر هيچ گونه دخالت غير طبيعي و مصنوعي در كاركرد صحيح و مرتب بافتها و اندامهاي بدن آدمي ندارد . بلكه روزه داري همان كمال مطلوب رسيدن به اعمال مرتب و صحيح تمام اجزا و اندام آدمي و نيز كمال روحاني او است .
«هنري ديل» در يكي از سخنراني هاي خود از پيروزي هاي چهل ساله اخير علم درمان شناسي سخن گفته و به كشف سرم هاي پادزهري و واكسینها و هورمون ها و انسولين و آدرالين و تيروكسين و غيره و تركيبات آلي آرسنيك و ويتامينها و مواد تازه ديگري كه با سنتز حاصل شده و براي تسكين درد يا تحريك اعمال ناكافي بدن سودمندند ، همچنين به بناهاي عظيم آزمايشگاه هاي صنعتي و كارخانجات دارويي اشاره كرده است.
«پروفسور الكسيس كارل» در بيان اين پيشرفتها مي گويد : « بديهي است كه اين همه پيشرفتهاي کیمیاوی فيزيولوژي اهميت زيادي دارند و براي ما رفته رفته اعمال پوشيده بدن را روشن مي سازند و طب را بر پايه محكم و صحيحي مي گذارند ، ولي آيا مي توان از هم اكنون آنها را چون پيروزي بزرگ آدمي در تأمين سلامتي تلقي كرد؟ بعيد به نظر مي رسد.»
آنچه مهم است اينكه ، سلامت مصنوعي موجبات ارضاي روحي و رواني انساني امروزي نيست و اغلب آزمايشهاي مكرر طبي بعضاً باعث خستگي روان انسان ها گرديده است . اكثر داروها و درمان ها گران تمام مي شود و نتايج زيادي هم به بار نمي‌آورد. جامعه صنعتي امروز علاوه بر ازدياد امراض فيزيكي و روحي آدمي ، موجبات سلب نشاط ، آرامش و قدرت جسمي و روحي او را فراهم نموده است : و اين همه معضلات و مشكلات جز با روي آوردن به انجام امور ديني در كنار علم ميسر نمي گردد.
نكته ديگر اينكه بين روزه داري با خودداري از تغذيه ، تفاوت است . روزه داري در معناي علمي آن رعايت كليه اصول اساسي مربوط به تغذيه صحيح در زماني خاص و پرهيز و دوري از خوردن و آشاميدن در يك فاصله زماني خاص ديگر مي باشد كه هيچ تأثيري بر كم شدن فهم و قواي شعوري انسان ندارد ولي خودداري از تغذيه يا به عبارتي گرسنگي در انسان ، موجب پائين آوردن راندمان ذهني و عقلي او مي شود . چون گرسنگي و خودداري از تغذيه در ساعات شبانه روز به صورت نامنظم و غير‌اصولي ممكن است انجام پذيرد.
بنیاد فرهنگی جهانداران غوری با استناد به مطالب دینی و علمی هموطنان گرامی را به ادای فریضه روزه که ماه مبارک رمضان حامل آنست تشویق نموده و روزه را یک تعهد در برابر امرخداوند(ج) میداند ، امید واریم ما بنده های خدای بزرگ بتوانیم این عهد عبودیت را در برابر آن قانون الهی بحسن صورت انجام و در درازنای این ماه مبارک کمک و همیاری را بر آنانیکه از نظر اقتصادی ضعیف و نا توانند بکمال انسانیت و بشردوستانه و همنوع پرورانه انجام دهیم.