آرشیف

جشن نوروز، یکی از جشن‌های فرهنگی و تمدنی حوزه زبان پارسی است که همه‌ساله با آغاز فصل بهار در کشورهای حوزه نوروز از آن تجلیل و گرامی‌داشت می‌شود.

در سال ۱۳۸۸ خورشیدی نوروز به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به ثبت رسید. کشورهای حوزه نوروز همه‌ساله از آن در یکی از کشورهای عضو تجلیل می‌کنند.

افغانستان یکی از کشورهای حوزه نوروز است که در سال ۱۳۹۳ خورشیدی میزبان سران کشورهای عضو این حوزه بود. پیش از آن، مردم این کشور به گونه‌های متفاوت نوروز را جشن می‌گرفتند. در ولایت‌های مختلف شیوه و نحوه تجلیل با توجه به بافت‌های قومی و فرهنگی فرق می‌کند.

غور از جمله ولایت‌هایی است که همه‌ساله باشنده‌گان آن از نوروز تجلیل می‌کنند. از آن‌جایی که اکثریت مردم این ولایت مصروف مالداری هستند و پیشه دهقانی دارند، این روز برای‌شان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در گذشته‌های نه چندان دور، مردم روستانشین این ولایت حیوانات خانه‌گی‌شان را رنگ‌آمیزی می‌کردند. آنان در روز اول سال نو خیرات می‌کردند، به گونه دسته‌جمعی در مسجد روستا جمع می‌شدند و برای داشتن سال خوب، نیایش می‌کردند.

شماری از فرهنگیان در غور می‌گویند که تجلیل از نوروز با گذشت زمان در این ولایت تغییر کرده است. به گفته این فرهنگیان، در گذشته‌ها اکثریت مردم نگاه مثبت به تجلیل از نوروز داشتند و از همین رو مراسم خیرات برپا و برای بهروزی سال جدید دعا می‌کردند. سال‌مندان این ولایت هم‌اکنون نیز نگاه خیراندیشانه و مثبت نسبت به نوروز دارند.

این فرهنگیان تصریح می‌کنند که نوروز در سال‌های پسین با ستیز و تبلیغ‌های «زهرآگین» شماری از ملاها روبه‌رو شده است. به گفته آنان، ملاها تصریح کرده‌اند که تجلیل‌کننده‌گان نوروز از جمله «مشرکین» به حساب می‌روند. فرهنگان می‌افزایند که اکثریت ملاهای نوروزستیز از مدرسه‌های پاکستان فارغ شده‌اند و با بیش‌تر مناسبت‌های فرهنگی سر ناسازگاری و دشمنی دارند.

این فرهنگیان همچنان تصریح می‌کنند که با توجه به فقر گسترده و دوام‌دار در غور، این ولایت همیشه از ابراز خوشی و شادمانی در ایام تجلیل از مناسبت‌های فرهنگی محروم بوده است و مردم فرصت کافی برای تجلیل از مناسبت‌های فرهنگی نداشته‌اند. به گفته آنان، در سال‌های پسین که درآمد مردم بهتر شده بود، تجلیل از نوروز نیز رونق گرفته بود؛ اما در حال حاضر بساط فقر چنان گسترده و عمیق است که مجال نفس کشیدن برای مردم نمانده است.

عمر کیانوش، یکی از فرهنگیان غور، می‌گوید: «چیزی که از تجلیل نوروز در این ولایت بیش‌تر یادم مانده، رنگ‌آمیزی حیوانات و نوروزی گشتن اطفالی بود که در مسجد درس می‌خواندند، ترانه نوروزی اجرا می‌کردند و اهالی روستا به آن‌ها شیرینی، پول و تحایف مروج را هدیه می‌دادند.»

به گفته او در گذشته‌ها از نوروز بیش‌تر در شهرها تجلیل می‌شد و مناطق روستایی غرق در فقر و بدبختی بودند و چندان به نوروز و جشن و شادی نمی‌رسیدند.

این فعال فرهنگی، نوروزستیزی در غور را ناشی از بنیادگرایی می‌داند و تصریح می‌کند که مخالفان نوروز به کتاب‌ها، مقالات و حرف‌های نویسنده‌گان توجه نمی‌کنند. به گفته او «مخالفت با نوروز اساساً به مشکل عرب و عجم و تعصب قومی برمی‌گردد».

آقای کیانوش می‌افزاید: «مخالفت با نوروز در افغانستان اندکی مشکل فارسی‌وان و غیرفارسی‌وان هم دارد و تعدادی از افراد، با فارسی‌وان خواندن آن، از دَر مخالفت وارد می‌شوند.»

در همین حال، عبدالله، یکی از باشنده‌گان این ولایت، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که جشن نوروز نه تنها بر غنای فرهنگی و تعمیم تفکر نوگرایانه کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های شادی و اقتصادی را نیز مساعد می‌سازد. این باشنده غور می‌افزاید که در سال‌های گذشته براساس تقویم کشور، از نوروز به گونه ویژه تجلیل می‌شد؛ مردم در ورزشگاه می‌رفتند، برنامه‌های مختلف فرهنگی و ورزشی اجرا می‌شد و مسوولان محلی به مردم از برنامه‌های جدید حکومت سخن می‌گفتند، اما امسال از شور و امید نوروزی و جشن خبری نیست.

گل‌محمد تابان که در بیست سال اخیر شاهد تجلیل نوروز در شهر فیروزکوه بوده است، می‌گوید: «امسال نوروزی در کار نیست؛ چون مردم نان ندارند، مصونیت ندارند و کار خویش را از دست داده‌اند.» او تأکید می‌کند که با شکم گرسنه کار فرهنگی و تمدنی ممکن نیست.

این باشنده شهر فیروزکوه در حالی که بیش از شش ماه با بیکاری دست‌وپنجه نرم کرده است، با گلوی پر از بغض و چشم اشک‌آلود می‌گوید: «ما از طالبان تجلیل و نیکوداشت نمی‌خواهیم. فقط انتظار داریم که دست از انتقام‌گیری و بازجویی بردارند و به پیشواز سال جدید به مردم تعهد کنند که دیگر به عهد خود وفا می‌کنند.»