آرشیف

اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد در تازه‌ترین نشست‌اش روی تمدید معافیت ممنوعیت سفر مقام‌های ارشد طالبان به توافق نرسیدند. گفته می‌شود که اعضای غربی این شورا، به‌شمول ایالات متحده امریکا مصمم‌اند که معافیت سفرهای شماری از مقام‌های طالبان را تمدید نکنند. از نظر آنان طالبان حقوق زنان را به صورت گسترده نقض کرده و به وعده‌های‌شان مبنی بر ایجاد حکومت همه‌شمول عمل نکرده‌اند؛ اما نماینده‌گان روسیه و چین می‌خواهند که معافیت سفر ۱۳ مقام ارشد طالبان تمدید شود. در این میان ایالات متحده خواستار کاهش فهرست شش‌نفری مقام‌های طالبان با محدودیت کشورها شده است. نماینده دولت چین در حالی روی معافیت ممنوعیت سفر رهبران ارشد طالبان تأکید دارد که در یک سال گذشته ۷۱ دیدار مستقیم میان رهبران طالبان و دولت چین صورت گرفته است.

شورای امنیت سازمان ملل متحد شب جمعه، ۲۸ اسد، نشستی را پیرامون تمدید معافیت سفر ۱۳ مقام ارشد طالبان برگزار کرد که سرانجام بدون نتیجه پایان یافت. چین و روسیه تا روز دوشنبه هفته ‌جاری از اعضای این شورا مهلت خواسته‌اند. با این حال، قرار است شورای امنیت ‌سازمان ملل فردا (دوشنبه، ۳۱ اسد) در مورد تمدید معافیت سفر مقام‌های ارشد گروه طالبان به یک تصمیم نهایی دست یابند.

منابع دیپلماتیک در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به روزنامه ۸صبح می‌گویند که پس از چند روز رای‌زنی و مذاکرات پی‌گیر به دلیل اختلاف نظر میان اعضای شورای امنیت، آخرین پیشنهاد برای تمدید معافیت سفر از سوی نماینده‌گان دولت چین و روسیه ارایه شده و قرار است در صورت عدم مخالفت اعضای این سازمان، روز دوشنبه به تصویب برسد.

براساس گفته‌های این منبع، به‌خاطر حساسیت موضوع و رسیدن به یک توافق احتمالی، جزییات کامل پیشنهاد این دو کشور همه‌گانی نشده است. این منبع اما احتمال می‌دهد که معافیت سفر ۱۳ مقام ارشد گروه طالبان در این نشست تمدید نشود. به گفته منابع، موجودیت اختلاف نظر بیان‌گر آن‌ است که اعضای شورای امنیت سازمان ملل می‌خواهند پیام واضح به طالبان بفرستند که در قبال وعده‌‌خلافی‌های این گروه بی‌تفاوت بوده نمی‌توانند و اگر رفتار و تصمیم‌گیری‌های طالبان تغییر نکند، این شورا تصامیم متفاوتی خواهد گرفت.

در نشست روز جمعه این شورا، بریتانیا و فرانسه پیشنهاد روسیه و چین برای تمدید معافیت‌های سفر ۱۳ مقام ارشد گروه طالبان برای سفر به روسیه، چین و کشورهای منطقه را رد کرده‌اند. ایالات متحده امریکا پیشنهاد دیگری را روی میز گذاشته که در آن از میان ۱۳ عضو ارشد طالبان تنها معافیت شش مقام طالبان با محدودیت جغرافیایی برای مدت سه ماه تمدید شود. در صورتی که این طرح مورد تایید قرار بگیرد، معافیت سفر هفت عضو ارشد دیگر طالبان به پایان خواهد رسید.

رسانه‌های غربی گزارش داده‌اند که این اقدام اعضای شورای امنیت سازمان ملل در واکنش به وضع محدودیت‌های طالبان علیه زنان صورت گرفته است. به گفته این رسانه‌ها، طالبان به وعده‌های‌شان طبق توافق‌نامه دوحه عمل نکرده‌ و از همین‌رو نباید شماری از افرادی که به نقض گسترده حقوق زنان دست دارند، شامل معافیت سفرهای خارجی نشوند.

رسانه‌های غربی به نقل از سخنگوی هیأت چین در سازمان ملل متحد گزارش داده‌اند که موضع غرب در ارتباط به ممنوعیت سفر طالبان، به حقوق بشر «زیان‌بار» است. به گفته مقام‌های چینی، این معافیت «بیش از هر وقت دیگر نیاز است.» نماینده چین افزوده که اگر همه اعضای شورای امنیت حذف معافیت را می‌خواهند «معلوم است که آن‌ها اصلاً درسی نگرفته‌اند.» ظاهراً اشاره این دیپلمات چینی به حضور ۲۰ ساله غرب و خروج امریکا از افغانستان است.

در همین‌حال، شکریه بارکزی، سفیر پیشین افغانستان در ناروی، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که عدم توافق بر سر تمدید تحریم سفرهای مقام‌های طالبان، ناشی از اختلاف میان قدرت‌های بزرگ است. به گفته او، امریکا فکر می‌کند اگر اجازه سفر سران اعضای طالبان به دوحه داده شود، می‌تواند با این گروه در ارتباط مستقیم باشد.

سفیر پیشین افغانستان در ناروی می‌افزاید: «روسیه و چین نمی‌خواهند امریکا از طالبان به شکلی استفاده کند که خودش می‌خواهد.» او تصریح می‌کند که افغانستان هنوز هم میدان بازی قدرت‌های بزرگ است؛ ‌چنان‌که در چهار دهه پسین بوده است.

خانم بارکزی به این باور است که طالبان با هر طرفی که در «مارکیت سلاح و جنگ» پول و قدرت بیشتر برای‌شان تأمین کند، کنار می‌آیند. او می‌افزاید که در یک‌ سال گذشته مقام‌های طالبان ۷۱ ملاقات با جانب چین داشته‌اند و چنین تعاملی را حتا با پاکستان نداشته‌اند.

سفیر پیشین افغانستان در ناروی تأکید می‌کند که این سطح تعامل چین و طالبان نشان می‌دهد که این کشور بر علاوه برنامه‌های اقتصادی و استخراج معادن، از افغانستان به‌عنوان تخته خیز برنامه‌های کلان‌اش نیز استفاده می‌کند. به گفته او، روسیه نیز علاقه‌مند نیست که باری دیگر امریکا در مرز کشورهای عضو سابق اتحاد جماهیر شوروی حضور داشته باشد.

خانم بارکزی می‌افزاید که چین نمی‌خواهد طالبان تنها اجازه سفر به قطر را داشته باشند و از سوی دیگر امریکا نیز دوست ندارد که طالبان با چین رفت‌وآمد داشته باشند. به باور او، چین امروز به‌عنوان یک بحث مهم امنیت ملی ایالات متحده امریکا مطرح است و ارتباط تنگاتنگ آن با طالبان به منافع این کشور صدمه می‌رساند.

 پیشنه‌ ممنوعیت سفر اعضای طالبان

شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۱ میلادی طی قطع‌نامه ویژه ۱۳۵ عضو ارشد گروه طالبان را تحریم کرد. براساس این قطع‌نامه، دارایی‌های مقام‌های طالبان مسدود و سفرهای آنان ممنوع اعلام شد. پس از آن، این ممانعت به دلیل گفت‌وگوهای صلح دوحه میان امریکا و طالبان در سال ۲۰۱۹ توسط دونالد ترمپ، رییس‌جمهور پیشین امریکا، برداشته شد.

ایالات متحده در آن زمان گفته بود که این اقدام راه را برای مذاکرات صلح میان امریکا و طالبان هموار می‌کند. مهلت سفر مقام‌های طالبان که از سوی رییس‌جمهور امریکا برداشته شده بود، به تاریخ ۳۰ جوزای سال روان خورشیدی به ‌پایان رسید. به دنبال آن شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرد که معافیت سفر اعضای این گروه را به‌جز، دو مقام آنان برای دو ماه دیگر نیز تمدید می‌کند. سرانجام جمعه گذشته آخرین روز این مهلت بود و مقام ارشد طالبان تا تصمیم نهایی اعضای سازمان ملل متحد که فردا نهایی خواهد شد، حق سفر به کشورهای دیگر را ندارند.

جبهه مقاومت ملی طالبان را به نقض گسترده حقوق بشر متهم کرده و ممنوعیت سفر اعضای طالبان را خواست مردم افغانستان دانسته است. به گفته این جبهه، عادی‌سازی روابط برخی از کشورها با طالبان، زمینه گسترش تروریسم بین‌المللی را فراهم می‌سازد.

صبغت‌الله‌ احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت ملی پیش از این در صحبت با روزنامه ۸صبح گفته بود: «ما می‌بینیم برخی از کشورها در تلاش تعامل نزدیک با طالبان و عادی نشان دادن چهره طالبان هستند. بسیار زود این‌ها به اشتباه‌شان پی می‌برند که افغانستان تحت سلطه طالبان، بستر امن تروریستان منطقه‌ای و بین‌المللی است.»

 اعتراض زنان در پیوند به تمدید معافیت سفر مقام‌های طالبان

شماری از جنبش‌های اعتراضی زنان که پس از سلطه این گروه پیوسته نسبت به آن‌چه نقض گسترده حقوق بشری و محرومیت زنان از حقوق‌شان می‌دانند، اعتراض کرده‌ و خواستار وضع ممنوعیت کامل بر مقام‌های ارشد طالبان شده‌اند. به گفته این زنان معترض، معافیت سفر طالبان زمینه‌های نقض‌ گسترده حقوق بشری را در قبال خواهد داشت؛ زیرا به باور آنان، طالبان با رفع ممنوعیت سفر نگرانی‌شان نسبت به جهان کم‌تر می‌شود.

جنبش مقتدر زنان افغانستان تمدید معافیت سفر مقام‌های طالبان را به معنای نادیده گرفتن ارزش‌های حقوق بشری و نقض گسترده تعهدات جامعه‌جهانی به مردم افغانستان و زنان در این کشور می‌داند. این جنبش گفته است که طالبان زنان را از همه حقوق‌شان محروم کرده‌اند و در صورتی که شورای امنیت سازمان ملل معافیت سفر اعضای طالبان را تمدید کنند، غیر منصفانه‌ترین تصمیم این شورا خواهد بود که به‌جای پاسخ‌گو کردن طالبان، به تقویت تروریسم منجر می‌شود.

جنبش مقتدر زنان افغانستان «کشته ‌شدن» ایمن ‌الظواهری، رهبر شبکه القاعده، در کابل را بیان‌گر عدم تعهد طالبان به جهان می‌داند و تأکید می‌کند که اعتماد بیشتر به این گروه، پیامدهای ناگوارتری برای جامعه بین‌المللی و کشورهای منطقه در قبال خواهد داشت.

جنبش بانوان عدالت‌خواه، یکی دیگر از جنبش‌های معترض زنان، در یک حرکت اعتراضی، خواستار لغو معافیت سفر طالبان شده است. اعضای این جبنش با شعار«BanTalibanTravel » از سازمان ملل خواسته‌اند که در مورد معافیت سفر طالبان تصمیم «درست و سنجیده» اتخاذ کند و در امر مبارزه با گروه‌های تروریستی، تحریم‌های بیشتری بر طالبان وضع کند.

 سازمان‌های خارجی که خواستار لغو معافیت سفر طالبان شدند

دیده‌بان حقوق بشر در ماه مارچ سال روان میلادی خواستار لغو معافیت سفر مقام‌های طالبان شده بود. هیدربار، مسوول بخش زنان این سازمان گفته است: «دولت‌ها باید از پایان دادن به معافیت‌های ممنوعیت سفرهای برخی رهبران ارشد طالبان، حمایت کنند.» این مقام دیده‌بان حقوق بشر تأکید کرده بود که اعضای شورای امنیت «باید از نشست‌هایی که سبب ایجاد اعتباردهی برای رهبران طالبان می‌شود، خودداری کنند.»

موسسه صلح و زنان دانشگاه «جورج تاون» و چند سازمان دیگر امریکایی، چهار روز پیش پیشنهاداتی را به کاخ سفید و وزارت خارجه امریکا فرستادند. این نهادها از مقام‌های امریکایی خواسته‌اند که وضعیت زنان و دختران افغانستان را جزو تعامل ایالات متحده با طالبان کنند. این سازمان‌ها از وضعیت وخیم زنان در افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند که وضع محدودیت بر سفرهای مقام‌های طالبان تا زمانی ادامه پیدا کند که این گروه به سیاست‌های تبعیض‌آمیزاش علیه زنان و دختران افغانستان تجدید نظر کنند.

این درحالی است که پیش از این، اعضای کمیته روابط خارجی سنای امریکا، با ارسال نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، خواستند که به دلیل نقض گسترده حقوق بشر، به‌‌ویژه حقوق زنان از سوی طالبان، این سازمان به سفرهای خارجی مقام‌های طالبان محدودیت وضع ‌کند. به گفته آنان، معافیت سفر از سوی سازمان ملل بر مقام‌های ارشد طالبان تاکنون به هدف نرسیده و این گروه باید با عواقب اقدامات سرکوب‌گرانه‌اش مواجه شود.

 واکنش طالبان

وزارت خارجه طالبان در آستانه تصمیم‌گیری شورای امنیت سازمان ملل درباره تمدید یا عدم تمدید معافیت سفر مقام‌های این گروه، از اعضای شورای امنیت خواسته است که از این تصمیم به‌عنوان اهرم فشار علیه طالبان استفاده نکنند. عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان، شام روز شنبه، ۲۹ اسد، در توییتی نوشته است: «در موافقت‌نامه دوحه توافق شده که همه تعزیرات از رهبران امارت اسلامی برطرف می‌شود. بنابراین، این توافق باید به‌گونه کامل عملی شود.» در این توییت همچنان آمده است که اگر معافیت سفر مقام‌های طالبان تمدید نشود، گفت‌وگوها و تعامل سیاسی به انزوا سوق داده خواهد شد و نیاز است جلو آن گرفته شود. وزارت خارجه طالبان همچنان از اعضای شورای امنیت سازمان ملل می‌خواهد که نگذارند میان این گروه و جهان فاصله ایجاد شود؛ زیرا به گفته طالبان این کار به نفع هیچ جهت سیاسی نیست.

از این پیش نیز طالبان نقض حقوق زنان را پیوسته رد کرده‌ و گفته‌اند که در چوکات شریعت به زنان افغانستان حق می‌دهند. وزارت خارجه این گروه در ماه ‌جوزا در پیوند به وضع تعزیرات سفر بر دو مقام طالبان ابراز تأسف کرد و گفت که وضع تعزیرات بر اعضای این گروه خلاف توافق‌نامه دوحه میان امریکا و طالبان می‌باشد. سرپرست وزیر خارجه طالبان همچنان گفته است که اعمال فشار بر طالبان، تکرار تجارب ناکام گذشته است و نتیجه‌ای در پی ‌نخواهد داشت.