آرشیف

پنجاه‌و‌یکمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد دیروز در سویس برگزار شد. براساس یافته‌های گزارش‌گر ویژه سازمان ملل، حقوق بشر به‌ویژه حقوق زنان در افغانستان به‌گونه نظام‌مند و سازمان‌یافته نقض می‌شود. گزارش‌گر ویژه این سازمان تأکید دارد که هرچند همه شهروندان افغانستان در وضعیت دشواری قرار گرفته‌اند، اما عقب‌گرد زنان و دختران در عرصه‌های مختلف زنده‌گی از جمله زمینه‌های مدنی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تحت حاکمیت طالبان به شدت نگران‌کننده است.

ریچارد بنت، گزارش‌گر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر روز دوشنبه، ۲۱ سنبله، هنگام سخنرانی در نشست شورای حقوق بشر در سویس درباره وضعیت شهروندان افغانستان گفت: «نقض شدید حقوق زنان و دختران، هدف قرار دادن مخالفان و منتقدان و سرکوب آزادی بیان توسط طالبان، نشانه‌هایی از نزول به سمت استبدادی شدن است.» آقای بنت با توجه به رفتار طالبان با شهروندان افغانستان، به‌ویژه زنان تأکید کرد: «به نظر می‌رسد این حملات ماهیت سیستماتیک دارند و عناصری از یک سیاست سازمانی را منعکس می‌کنند.»

گزارش آقای بنت «عقب‌گرد خیره‌کننده در برخورداری زنان و دختران از حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی» را شرح کرده است. این گزارش توضیح می‌دهد که در هیچ کشوری زنان و دختران به این سرعت از همه عرصه‌های زنده‌گی عمومی حذف نشده‌اند. در این گزارش تذکر داده شده است که طالبان خلاف‌ورزی‌های «گسترده، سیستماتیک و فراگیر» را علیه زنان و دختران انجام داده‌اند و مقامات و کارمندان دولت پیشین، روزنامه‌نگاران و اقلیت‌های مذهبی زیر حاکمیت طالبان با خطر شدید سرکوب، بازداشت و بازجویی مواجه‌اند.با این حال، شکریه بارکزی، سفیر پیشین افغانستان در ناروی که در این نشست حضور داشت، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که امریکا، بریتانیا، امارات متحده عربی، ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، قطر و شماری از کشورهای دیگر، از گزارش ریچارد بنت حمایت کرده‌اند. به گفته خانم بارکزی، این کشورها خواستار رسیده‌گی به وضعیت موجود در افغانستان شده‌اند.

شکریه بارکزی می‌افزاید که کشورهای نام‌برده گفته‌اند: «طالبان باید از عملکردشان مورد قضاوت قرار بگیرند؛ نه از گفتارشان.» او همچنان علاوه می‌کند که بخشی از واقعیت‌های افغانستان در گزارش آقای بنت بازتاب یافته و توانسته نقض حقوق بشر و چگونه‌گی کشتار غیرنظامیان و بازداشت‌های غیرقانونی را بازتاب دهد. او تأکید می‌ورزد که این گزارش واقع‌بینانه بوده و هرچند صد فیصد نتوانسته، وضعیت حقوق بشری در افغانستان را بازتاب دهد، اما به واقعیت خیلی نزدیک است.

گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان، در حالی از نقض‌گسترده و سیستماتیک حقوق بشر در افغانستان خبر می‌دهد که کارمندان این سازمان نیز در افغانستان با تهدید، بازداشت و شکنجه روبه‌رو هستند؛ به‌گونه‌ای که سازمان ملل روز گذشته (دوشنبه، ۲۱ سنبله) خواستار مصونیت کارمندان این سازمان در سراسر افغانستان شده است.

این در حالی است که هیأت معاونت سازمان ملل در افغانستان یا یوناما روز دوشنبه، ۲۱ سنبله، از بازجویی و بازداشت موقت سه کارمند زن این سازمان توسط طالبان در قندهار خبر داده و خواستار پایان دادن به تهدید و ارعاب کارمندان زن این نهاد در افغانستان شده است. این سازمان نگرانی فزاینده خویش را در مورد اقدامات طالبان علیه کارمندان زن سازمان ملل متحد ابراز کرده است. یوناما از طالبان خواسته است که به تعهدات‌شان در مورد احترام به امتیازات و مصونیت‌های سازمان ملل متحد و همه کارکنان آن از جمله آزادی گشت‌وگذار آن‌ها در سراسر افغانستان پای‌بند باشند.

از سویی هم، فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر و شماری از نهادهای دیگر از یافته‌های گزارش‌گر ویژه حقوق بشر که تصویر تلخ و واقعی از وضعیت حقوق بشری در افغانستان از جمله وضعیت زنان، نهادهای مدافع حقوق بشر و جامعه مدنی ارایه کرده است، استقبال کرده‌اند. این نهادها می‌گویند که طالبان «تخلفات فاحش و گسترده حقوق بشری» را با عملکردشان مرتکب شده‌اند. به گفته مسوولان این نهادها، نقض حقوق بشر با فقدان کامل حاکمیت قانون و برچیدن نهادهای دولتی و مستقل توسط طالبان تشدید شده است.

فدراسیوین بین‌المللی حقوق بشر افزوده است که نقض حقوق بشر توسط طالبان، مصونیت از مجازات برای سوءاستفاده‌ها را تداوم می‌بخشد و افغانستان نمی‌تواند بدون قانون اساسی به تعهدات بین‌المللی حقوق بشر عمل کند. این نهاد ضمن این‌که از شورای حقوق بشر خواسته است تا ماموریت گزارش‌گر ویژه را تمدید کند، تأکید کرده که افغانستان نیاز فوری به نهادهای دموکراتیک و پاسخگو در سطوح اجرایی، مقننه، اداری و قضایی دارد.

فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر و نهادهای دیگر حقوق بشری تأکید دارند که جامعه جهانی باید بدون تأخیر طالبان را وادار سازند تا از ایجاد یک چارچوب زمانی روشن برای بازگشت افغانستان به یک نظام دموکراتیک و احترام به نظم قانون اساسی اطمینان دهند. به گفته آنان، بدون چنین اصلاحاتی، نقض حقوق بشر با مصونیت کامل ناقضان ادامه خواهد یافت.

شورای عالی مقاومت برای نجات نیز روز یک‌شنبه، ۲۰ سنبله، با ارسال نامه سرگشاده‌، از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خواسته است که با طالبان همکاری صورت نگیرد. به گفته این شورا، تداوم سلطه طالبان نقض حقوق‌ بشر، سرکوب مطالبات عدالت‌محور و ترویج خشونت و تهدیدی برای امنیت منطقه و جهان است.

شورای عالی مقاومت برای نجات گفته است: «ما از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد می‌خواهیم که نگرانی‌های مردم افغانستان را در مورد فقدان عدالت، ادامه جنایت در زمان طالبان، ترویج افراط‌گرایی و تروریسم و کشتارهای دسته‌جمعی و هدف‌مند در نظر بگیرد.» این شورا تأکید کرده که هرگونه کمک با طالبان، حمایت از تروریسم خواهد بود و از همین‌رو، از شورای حقوق بشر خواسته است که طالبان را در فهرست تحریم‌های سازمان ملل متحد قرار دهد.

ظاهراً اشاره شورای عالی مقاومت به کمک‌های نقدی است که از سوی سازمان ملل متحد، هر هفته به کابل می‌رسد. در جریان کم‌تر از یک ماه، چهارمین بسته نقدی ۴۰ میلیون دالری به کابل رسیده است. گفته می‌شود که در یک سال گذشته سازمان ملل متحد بیش از یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دالر کمک نقدی به کابل فرستاده است.

پیش از این جبهه مقاومت ملی با نشر گزارشی گفته بود که طالبان در یک سال گذشته حدود ۲ هزار و ۲۹۹ فرد ملکی را در ۲۹ ولایت کشور تیرباران کرده‌اند و در این میان نظامیان پیشین، زنان و کودکان نیز شامل‌اند. در گزارش این جبهه آمده است که در یک سال سلطه طالبان بیش از ۲۰۰ زن و فعال مدنی به علت سر دادن شعار« نان‌، کار و آزادی» بازداشت و مورد شکنجه قرار گرفته‌اند. این جبهه از کوچ اجباری ۷ هزار خانواده گزارش داده و گفته است که در حال حاضر هزاران جنگ‌جو از چین، تاجیکستان، اوزبیکستان، چیچن، روسیه، پاکستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه در افغانستان حضور دارند.

جبهه مقاومت در گزارش خویش گفته است که در یک سال گذشته «آخرین میخ بر تابوت آزادی بیان کوبیده شده» است. براساس گزارش این جبهه در یک‌سال گذشته بیش از ۱۵۰ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای بازداشت، شکنجه و یا هم کشته‌ شده‌اند.

 شکنجه، تیرباران و تلفات غیر نظامیان در یک ماه گذشته

طالبان از ۲۴ اسد سال جاری تاکنون ۷ خبرنگار را توقیف و بیش از ده فعال رسانه‌ای را شکنجه ولت‌وکوب کرده‌اند. تلاشی‌خانه‌به‌خانه را در ولایت‌های جوزجان، فاریاب، هرات، کاپیسا، تخار و پنجشیر ادامه داده‌اند و مردم را مورد آزار و اذیت قرار داده و در برخی موارد بازداشت کرده‌اند.

طالبان از ۲۴ اسد به این‌سو بیش از سه مورد دادگاه صحرایی برگزار کرده‌اند. این گروه پنج تن را در جوزجان در ملأ عام تایر موتر را به دهن‌شان نهادند و به نمایش گذاشتند. علاوه بر آن، شش تن را در غور و دو تن را در کاپیسا دره زده‌اند.

طالبان از ۲۴ اسد تاکنون، ۹ غیرنظامی و ۶ نظامی پیشین را پس از شکنجه، تیرباران کرده‌اند و علاوه بر آن، روز گذشته ۷ خانه را در پنجشیر به آتش‌ کشیدند و نیز ده‌ها خانواده را کوچ اجباری دادند.

همچنان، از ۲۴ اسد سال جاری تا کنون ۱۰ مورد حمله انتحاری و انفجاری صورت گرفته که در نتیجه آن بیش از ۷۰ تن کشته و حدود ۲۰۰ تن زخمی شده‌اند. طالبان پس از تجلیل از یک‌ساله‌گی سلطه‌شان بر افغانستان ۵۰ مورد شکنجه، لت‌وکوب و بازداشت غیر نظامیان را مرتکب شده‌اند. در این مدت بیش از ۴۰ غیرنظامی در دزدی‌ها و حوادث امنیتی از سوی افراد مسلح ناشناس کشته و زخمی شده‌اند.

 واکنش‌ نهادهای حقوق بشری از ۲۴ اسد سال جاری به این سو

سازمان عفو بین‌الملل روز پنج‌شنبه، ۱۸ سنبله، با ارسال نامه‌ای به اعضای دایمی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد گفته است که قوانین برای جلوگیری از جرایم ممنوع‌شده بین‌المللی در افغانستان شدیداً نقض شده، تخطی‌های حقوق بشری صورت گرفته و بحران بشری افزایش یافته است. این سازمان در نامه خویش گفته که طالبان به‌گونه سیستماتیک حقوق زنان را نقض کرده‌اند و کشتارهای هدفمند به رکوردهای بی‌سابقه‌ای رسیده است.

عفو بین‌الملل در این نامه تذکر داده است که پیشرفت محدودی که در زمینه بهبود حقوق زنان حاصل شده بود، تحت حاکمیت طالبان به شدت معکوس شده، حقوق و آزادی‌های شهروندان توسط طالبان به شدت محدود شده است.

سازمان عفو بین‌الملل روز دوشنبه، ۲۴ اسد، گفته بود که یک سال حکومت طالبان راوی خشونت و وعده‌های دروغین است و آنان  حقوق بشر را به صورت گسترده نقض کرده‌اند. همچنان این سازمان در نامه‌ جداگانه‌ تأکید کرده است که افغانستان تحت حاکمیت طالبان در آستانه‌ ویرانی غیر قابل بازگشت قرار دارد.

سازمان عفو بین‌الملل روز سه‌شنبه، ۱ سنبله، نیز با نشر گزارشی گفته است که طاالبان مرتکب جنایت جنگی شده‌اند. این سازمان تأکید کرده است که طالبان به آزار و اذیت اقلیت‌ها، سرکوب اعتراض‌های مسالمت‌آمیز، نقض حقوق زنان، اعدام‌های غیرقانونی و سربه‌نیست کردن افراد برای ایجاد ترس میان مردم پرداخته است.

با این حال دیده‌بان حقوق بشر، روز سه‌شنبه، ۲۵ اسد، گفته بود که نقض حقوق زنان تکان‌دهنده‌تر از رویه طالبان در دهه ۹۰ است. این سازمان روز سه‌شنبه، ۱۵ سنبله، با نشر گزارشی گفته است که طالبان برای محافظت از اقلیت‌های قومی و مذهبی ناکام بوده‌اند و پس از تسلط این گروه، داعش مسوولیت ۱۳ حمله علیه هزاره‌ها را بر عهده گرفته است که در نتیجه آن ۷۰۰ تن کشته و زخمی شده‌اند.

پنجاه‌ویکمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد به ریاست نماینده دایمی آرژانتین روز دوشنبه، ۲۱ سنبله، در ژنوای سویس آغاز شده است. قرار است در این نشست وضعیت حقوق بشر در حدود ۳۰ کشور جهان به شمول افغانستان مورد بررسی قرار گیرد. پنجاه‌ویکمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد چهار هفته را در برخواهد گرفت و در آن ۸۰ گزارش و ۱۰ بیانیه شفاهی مربوط به وضعیت حقوق بشر در کشورهای جهان ارایه خواهد شد. در این نشست شماری از چهره‌های سیاسی زنان افغانستان نیز حضور دارند.

گفتنی است که گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد، سال گذشته از سوی این شورا تعیین شد و اکنون ماموریت او ایجاب می‌کند که تمدید شود. شماری از نهادها و کشورها خواستار تمدید مأموریت ریچارد بنت شده‌اند، اما تاکنون روشن نیست که این مأموریت از سوی شورای حقوق بشر تمدید خواهد شد یا خیر.