آرشیف

بسم الله الرحمن الرحیم
 
نماز یعنى اینکه بنی ادم در برابر خالق می ایستد ، و اظهار بندگى خویش را  اعلام میدارد ، و دست نیاز رابه سوى او دراز مینماید .شخصیکه به نماز مى‌ایستد باید محضر الله  را درك كند و بداند در برابر چه مقامى ایستاده است و در نتیجه، وظیفه بندگى را با نهایت خضوع و خشوع به جاى آورد.
ولی به تاسف باید گفت ،وقتى ما به نماز ایستاده میشویم، كمتر به نماز ومفهوم وحکمت واقعی آن  توجه داریم ، حتی در نماز  توجه وفکر مان به سایر مسائل دنیوی معطوف مى‌گردد، در بسیاری از اوقات دیده شده که در وقت نماز داستان ها ی ده سال قبل زندگی مان  در ذهن ما خطور میکند ، زایاتر اوقات طوری هم واقع گردیده است ، که نماز ما به پایان هم رسیده ، نو متوجه میشویم که ما مصروف خواندان نماز هستیم .
تاسف باید گرد ما در برابر خالق خویش بنام نماز  ایستاده میشویم ولی فکروهوش ما مصروف در امور دنیوی ، زن وفرزند ومسایل فامیلی ،سیاسی وتجاری  میباشد .
در حالیکه در قرآن عظیم الشان  واحادیث نبوی در تعریف نماز کامل وحقیقی ارشاد است که : نماز حقیقی وواقعی عبارت ازنمازی است که :با حضور کامل  قلب و خلوص نیت و همراه با یقین  انجام گیرد .
اکثریت علماء  اتفاق نظر دارند كه نماز خواندن با چشم باز ونگاه کردن به محل سجده از جمله سنت عملی پیامبر صلی الله علیه  وسلم است. از جانب دیگر تعدادی از علماء  بدین عقیده اند که خواندن  نماز به چشم بسته  مكروه، که البته ترک آن  بهتر است ، زیرا از یک طرف مخالف سنت پیامبررسول الله است ،  واز جانب دیگر خواندن نماز به چشم بسته ، درزیاتر از اوقات سبب آن میگردد که نماز گزار را در بین نمازخواب هم ببرد واحتمال آن میرود که حضور قلبی  اش در نماز قطع گردد. برنماز گزار است ، که حد اعظمی کوشش بعمل ارد تا در نماز چشمانش نه تنها باز باشد ، بلکه توجه ونگاهش را به موضع  (بکسرضاد)سجده هم قایم  باشد .
 ناگفته نماند  آنعده از نمازگزاران که عادت دارند که با بستن چشمان خود در نماز، تمركز بیشتری پیدا می نمایند و حضور قلبشان در نماز، افزایش می یابد، میتوانند  نماز خویش را با چشم بسته بخوانند وانشا الله در شرع اسلامی کدام ممانعتی در آن دیده نمیشود .
چشم در حال قیام :
همانطوریکه قبلآ بدان اشاره  نمودیم وضعیت چشم نماز گزار در حال قیام باید  به محل سجده باشد ، ولی این وضع برای نمازگزاران که در بیت الله شریف اند میتوانند توجه خویش به سجد گاه ویا به خانه کعبه هم قایم نمایند .
وضعیت چشم در حال رکوع:
در هنگام رکوع وضعیت چشم نزد اکثر علماء همین است که نمازگزار  نگاه خویش بین دو پایش  به اندازد.
وضعیت چشم در حال سجده:
در حال سجده  وضعیت چشم همین است که نگاه نماز گزار به  نوک بینی متمرکز یابد  .
وضعیت چشم در حال تشهد:
نمازگزار درحالا تشهد نگاهش را به انگشت سبابه ویا اشاره دست راستش میاندازد . وبرخی علماء میگویند که در جنب آن نمازگزار میتواند به سر بینی خویش هم نظر به اندازد.
یادداشت:
 ولى تعدادی از علماء  میگویند كه اگر احیانآ فتنه اى هنگام نماز جلو چشم نمازگزارباشد که حضور قلبی نماز گزاروخشوع آنرا  مختل میسازد ،بهتر است كه چشمان خوش را ببندد،  وطوریکه قبلا متذکر شدیم که  اگر چشم بستنش سببب خشوع بیشتر در نماز میشود ،نمازگزار میتواند چشمانی خویش را  ببندد.
شیخ علامه ابن قیم جوزی میفرماید :
«اگر با چشم باز خشوعش بیشتر میشود پس بهتر است، و اگر با چشم بستن خشوعش بیشتر شود بعلت وجود اشیائى كه خشوع نمازگزار را از بین میبرد، در اینحالت اصلا مكروه نیست بلكه مستحب بودن چشم بستن به مقاصد و اصول شریعت نزدیكتر است تا مكروه بودن آن ( برای معلومات بیشتر مراجعه شود: زاد المعاد (۱/۲۸۳).
امام نووى میفرماید : « و قول بهتر آنست كه (چشم بستن در نماز) اگر ضررى نباشد مكروه نیست، زیرا سبب خشوع و حضور قلب میشود و مانع چشم اندوختن به این طرف و آن طرف میشود».
لذا اگر چشم بستن براى شما سبب خشوع بیشتر میشود پس ممانعتی در آن نیست  كه چشمانتان را در نماز ببندید.
یادداشت:
به تصور شخصی ام اگر مسلمان برای حضور بیشتر قلب نماز خویش به چشم بسته بخواند احساس نزدیكی بیشتری  با الله تعالی مینماید واز ادای نماز لذت بیشتر می برد .
فلسفه این همه  دستورات درچیست؟
علماء  ءبدین باوراند که ازجمله اعضای بدن حس بصری ( چشم ) از جمله اعضای است ، که بیشترین فشار را به مغز وارد می کند . بیشترین فعالیت های روزانه مغز مربوط به دستگاه بینایی است که دائما در حال گزارش کردن دیدنی ها وحجم و رنگ و دیگر جزئیات آن به مغز است. از همین روست که می بینیم افراد نابینا مغز و حافظه بهتر و قوی تری نسبت به بینایان دارند.
این که نمازگزار مامور گردیده است که ،در قیام به سجدگاه خویش نظر داشته باشد ، ولی اگر در نماز حس بینایی در یک نقطه تمرکز نیابد از تمرکز فکری ما وحتی توجه وخشوع بهتر وبیشتری ما در نماز گاسته میشود .
بنابر همین است که علماء میگویند : نماز گزار باید توجه اساسی خویش را به سجده متمرکز ساخته تا بدین طریقه نوعی تواضع و فروتنی در  نمازاش  ایجادگردد.
ولی ناگفته نباید گذاشت همان طوریکه قبلآ بدان اشاره نمودیم : در اماکن مزدحم ویا محلاتیکه بازبودن چشم خشوع وخضوع رادر نمازاز بین میبرد ویا مانع آن میگردد، بهتر است نماز به چشم بسته خوانده شود .
همچنین برای نماز گزار حالتی هم پیش آمده که بطرف سجدگاه نظر نداشته بلکه بطرف امام نظر خویش را قایم نموده است .
در حدیثی آمده است « شخصی از خـَباب   ( رضی الـله عـنه ) پرسید : آیا پـیغـمبـر صلی الله علیه وسلم  درنماز پیشین وعصر قرائت می خواندند ؟ گفت: بلی! پرسید : قرائت خواندن ایشان راچگونه می دانستید ؟ گفت : ازتکان خوردن لحـیۀ شان. » (رواءالبخاری  746 ) این بدین معنی است که صحابی نه به سجدگاه بلکه توجه خویش به ریش مبارک پیامبر صلی الله علیه وسلم دوخته بود.
منع نگاه کردن در نماز به آسمان:
شرع اسلامی به اساس حدیث پیامبر صلی الله علیه وسلم ، نمازگزار را ازنگاه کردن به آسمان دروقت نماز منع فرموده ، طوریکه درحدیثی ازانس بن مالک ( رضی الـله عـنه ) روایت است که میگفت پیامبر صلی الله علیه  وسلم  فرمودند:( چرا بعضی از مردم در وقت نماز خواندن بطرف آسمان نگاه میکنند﴾   لهجۀ شان درین موردتا جائی شدید شد که فرمودند :« یا ازین کار، خودداری نمایند ، ویا آنکه بینائی شان ربوده خواهد شد» (رواءالبخاری ۷۵۰ ).
بنآ نماز گزار حد اعظمی کوشش بعمل ارد که در وقت  نماز با چشم باز در حالیکه نماز گزار متوجه سجده گاه باشد به ادای نماز وخشوع وخضوع کامل بپردازد.
خواندن نماز به چشم بسته :
برخی  از علماء وفقها بدین امر معتقدند که نماز خواندن تنها غذای روح انسان نیست، که تا روح انسان را تقویت نماید ، بلکه خواندن نماز جسم انسان را   هم تقویت مینماید وانسان را  در مبارزه با مشکلات روزمره کمک ویاری میرساند .
وقتی چشم ها در حالت نماز ثابت می ماند، جریان فکر هم خودبه خود آرام شده و درنتیجه تمرکز فکر افزایش می یابد. ثابت ماندن چشم، باعث بهبود ضعف و نواقصی مانندنزدیک بینی می شود و به لحاظ روانی این حالت باعث افزایش مقاومت عصبی در انسان میگردد، که زیاتر این حالت در انسان حالت بی خوابی و افکار ناآرام را از انسان دور می سازد.
مگر نباید فراموش کرد که در زیاتر از اوقات خواندن نماز با چشم بسته حضور قلب را در انسان  بیشتر ساخته ونمازگزار احساس نزدیکی بیشتر  با الله تعالی مینماید وحتی از ادای نماز لذت بیشترهم میبرد.ولی اکثریت علماء بدین باور اند که خواندن نماز با چشم باز که توجه نمازگزار با سجدگاه متمرکز میسازد بهتر خواهد است .
برخی دیگری  از علماء بدین باور اند که نباید  چشم در حال نماز  کاملآ باز ویا هم کاملآ  بسته باشد بلکه بهتر است ، چشم انسان نمازگزار در حالات نماز ، نیمه باز باشد . به همه حال  مستحب است ، که توجه انسانر در حال قیام ،به محل سجده گاه اش باشد.در حال رکوع نگاهش به مابین پاها،در حال سجده نگاهش به نوک بینی،و در حال تشهد نگاهش به انگشت شهادت  باشد.          پایان

فهرست مطالب :
چشم در حال قیام
وضعیت چشم در حال رکوع
وضعیت چشم در حال سجده
وضعیت چشم در حال تشهد
منع نگاه کردن در نماز به آسمان
خواندن نماز به چشم بسته  

وضعیت  چشم در نماز
تـتـبـع ، نـگارش و نوشته از:
الحـاج امیـن الـدیـن  « سعـیـدی – سعید افغانی »
وداکتر صلاح الدین « سعید ی – سعـید افغانـی »
ادرس ارتباطی :
 saidafghani@hotmail.com 
   strategicstudies@yahoo.com