آرشیف

غور یکی از مراکز بزرګ وعمده فعالیتهای سیاسی ادبی وفرهنګی ومحل تجمع ادیبان وشاعران در قرون وسطی افغانستان بود. این سرزمین در دوره آل شنسبانیه منحیث مرکز سیاسی افغانستان، شاهان ای را در خود پرورش داد که شهرت و قدرت  ایشان تا امروز مایه افتخار مردم ما است .  بنا به تشویق همین شاهان وامپراطوران وامراء ، شاعران ونویسندګان از ګوشه وکنار افغانستان در این شهر ګردآمده به دربار غوریان وابسته میشدند. تا جاییکه خود شاهان غوری شعر میسرودند و منازل شان پرورشګاه عده ای از نویسندګان وفضلا بود. امپراطوران غوری پیوسته علما وفضلا وشاعران را تشویق میکردند وآنان را به انواع انعام واکرام می نواختند.

تالیفات ویادداشت های دانشمندان آن روز ، ارزشمندی تاریخی وسیاسی غور را برای ما به یادګار ګذاشته اند. تهداب مراکز فرهنګی در آغاز، مسجد ومدارس غوریان بود بنا به ګواه تاریخ بانیان این مدارس معمولا شاهان واعضای خانواده امپراطوری غوری بوده است.

با تاسف که این فضای فرهنګی با سقوط امپراطوری غوریان وهجوم خانمانسوز چنګیزوبازماندګانش وبعدا تیموردګرګون واز هم پاشیده شد . تعداد کثیری مردم غور یا از بین رفتند ویا در شرق وغرب (هند وفارس) مهاجرت نمودند وقرنهای متمادی نتوانستیم چنان مرکز فرهنګی را مجدداْ احیاء نمایم .

اما در طول چند سال ګذشته ما شاهد نوعی جنبش فرهنګی در ولایت باستانی وتاریخی غور هستیم . نویسندګان وشعرا از تاریخ ګذشته پربار غور داستانها و اشعاری را به رشته تحریر درآورده اند مراکز شعر وقصه ګاه ګاهی در ګوشه وکنار این ولایت به چشم میخورد نویسندګان جوان به سایت ها و وبلاګ ها، ماهنامه ها ، جراید ومجلات، اندوخته های دانشمندان را بدسترس علاقه مندان و فرهنګیان قرار میدهد . نقد نوشته ها وکتابها و اشعار ، صحت وسقم مطالب را به ارزیابی میګیرد وافق تازه را برای نسل امروز باز میکند. تا جاییکه دیده میشود تمام این فعالیتهای فرهنګی، خود جوش وجدا از هم ودر مناطق مختلف صورت میګیرد.

  صادقانه باید بګویم که این تلاش ها فرهنګی ، ضرورت به حمایه مردمی ودولتی دارند تا بتوانند بیشتر از پیشتر مصدر خدماتی برای جامعه ومردم خود ګردند. قبل از همه وبهتر ازهمه ، فرهنګیان با احساس و با درک غوری ، برای مرکزیت دادن چنین خواست «بنیاد فرهنګی جها نداران غوری» را تاسیس وبرپا داشتند .

در آغازین روز های تاسیس بنیاد فرهنګی جهانداران غوری سیمینار بین المللی « امپراطوری غوری هاو جایگاه آن درتاریخ ، تمدن وفرهنگ افغانستان ومنطقه» دایر وعده زیادی از دانشمندان مقالات تحقیقی وپژوهشی خود را ایراد وازبرګزارکننده ګان سیمینار حمایت وپشتیبانی نمودند. در طول دوسالیکه ګذشت، همه ما شاهد کار های فرهنګی این بنیاد هستیم از جمله باز ګشایی درب جایګاه دفن سلطان ویا محل مرقد امپراطور غوری سلطان ابوالفتح غیاث الدین محمد سام که در جوار مسجد جامع هرات قرار دارندو تاسیس کتابخانه سلطان غوری ، چاپ کتب راجع به غوریان، ملاقات ها با غوری های تمام ولایات افغانستان، وخریداری کتاب برای کتابخانه فوق الذکر وګشایش دفترمرکزی بنیاد در شهر کابل ، تلاش های دیګر فرهنګی این بنیاد است.

ضمناْ دراین اواخر خبر ګشایش دفتر بنیاد فرهنګی جهانداران غوری را در زون غرب در شهر باستانی  و تاریخی هرات از طریق سایت وزین جام غور خواندیم که مایه مسرت وخوشی ما ګردید تاجاییکه ګشایش این دفتر با همایش وګردهمآیی عده از دانشمندان ومتنفذین ولایات غور وهرات همراه بود. این همایش نوید افق های همکاری وحمایت مردمان این دو ولایت را نشان میدهد.

از این طریق ګشایش مرکز بنیاد فرهنګی جهانداران غوری را برای رییس این بنیاد محترم دیپلوم انجنیر عبدالرحمن غوری ودوست وفرهنګی عزیزمان جناب محترم نثاراحمد حبیبی غوری ودیګر فرهنګیان ودانشمندان ومردم غور وهرات تبریک وتهنیت میګویم.

نکته ایکه دراین جا ناګزیر راجع به آن مکث نمایم ،این است که در ضمن صحبت رییس محترم بنیاد فرهنګی جهانداران غوری از تاسیس کتابخانه سلطان غیاث الد ین محمد سام در محوطه مسجد جامع هرات خبر دادند، که از یک طرف باعث مسرت وخوشی ما ګردید واز جانب دیګر با تاسف زیا د خبر حبس کتاب های که برای این کتابخانه تهیه ویا خریداری ګردیده است اطلاع یافتیم .

 خواندن وشنیدن چنین خبر واقعا برایم تکاندهنده بود اولاْ فکرمیکردم که خبر فوق را شاید درست نخوانده ام دوباره مطلب فوق را خواندم که نوشته شده بود:«الماری هایی برای جابجائی کتاب آماده شده  ، میز کمپیوتر و یکتعداد وسایل برای کتابخانه سلطان غیاث الدین غوری تهیه گردید ، و دو هزار جلد کتاب مختلف النوع برای کتابخانه مهیا شد که یکسال است در هرات این کتابها محبوس هستند آرزوی ما این است تا کتابخانه سلطان غیاث الدین غوری را که آرمان بزرگ آن حضرت بود اعاده نمائیم و انشاء الله بزودی این کتابخانه افتتاح خواهد گردید».امیدوارم که ګشایش کتابخانه سلطان ابوالفتح محمد سام هر چه زودتر جامه عمل پوشیده وکتاب های که هیچ ګناهی را مرتکب نشده اند از حبس رها و برای استفاده مردم ما قرار ګیرد. وکسانیکه در این راستا سنګ اندازی مینمایند قبل از آنکه ازایشان خاطره نامناسب در صفحات تاریخ ودرذهن مردم ثبت ګردد به خود آیند ودست از این لجاجت بردارند ومنافع عمومی را فدای صلیقه های شخصی وقومی خویش نسازند که جزپا ګذاشتن بر روی آرزوی های فرهنګی مردم ما چیزی بیش نیست.

قابل یادآوری میدانم که سلطان ابوالفتح غیاث الدین محمد سام با علاقه مندی زیاد دست به اعمارمسجد جامع هرات زد، ایشان شهرهرات را مرکز فرهنګی خویش قرار داد وبا همان محبت وعلاقه مندی وصیت نمودند  تا جنازه شان را درجوارمسجد مزبورکه خود قبلا تعیین کرده بود دفن نمایند. ضمناْ بازماندګان امپراطوری غوریان به خصوص آل کرت غوری با تبانی ومشی فرهنګی سلطان بزرګ غوری به شګوفایی  وکلتوری این شهرافزودند .

شهر هرات برای امپرطوران غوری نه تنها مرکزدوم فرهنګی ایشان بود بلکه منحیث مرکز سیاسی دایماْ از این شهر در برابر حملات بیګانه دفاع مینمودند امروز ماشاهد عمرانات زیادی از این سلاطین در این شهر میباشیم موجودیت قبورسلاطین غوری خود منتهی علاقمندی شان را به این شهر نشان میدهد. روابط و یکدلی مردمان غور وهرات آنقدر عمیق وبه هم بافت خورده است که به آسانی نمیتوان میان باشندګان این دو شهر تفاوت قایل شد. از جانب دیګربا نام هرات وصحبت با مردم آن ولایت، ما را دایماْ در فکر رنسانس شرق که مرکز شان هرات بود می اندازد با وجود این همه مزایا یی فرهنګی ، مشکل است که بپذیریم افرادی در این شهر دست به حبس کتاب های بزنند، که فقط وفقط جهت فراګیری ومعلومات خواننده ګان از آن استفاده میګردد.

بیایید صلیقه های شخصی وقومی را کنار بګذاریم وتلاش نکنیم نهضت به پا خاسته فرهنګی غوریان راکه بعد از ګذشت اضافه از هشتصد سال احیاء ګردیده است، نادیده بګیریم ویا مانع پیشرفت ایشان شویم این نهضت فرهنګی که با مرکزیت یافتن در اطراف «بنیاد فرهنګی جهانداران غوری» تکامل وروز تا روز فشرده تر میشود، حمایه وپشتیبانی نمایم .

از غوری ها که پایه ګذار بزرګترین امپراطوری در افغانستان وجهان اسلام بودند وسلاطین چون سلطان غیاث الدین محمد سام وسلطان شهاب الدین  محمد سام را چون الګوی سیاسی وفرهنګی فرا راه خویش قراربدهند ودر اتحاد وپیوستګی با مردمان سایر ولایات کشورمان افغانستان پا به پای ایشان بګذارند ودر شګوفایی وآبادی و وحدت افغانستان دست به دست هم بدهند، وخواهران ودختران ما، چون سلطان رضیه، ماه ملک، حره جلالی ومستوره در شګوفایی فرهنګی وعلمی ولایت باستانی وفرهنګی غور سهم خویش را به وجه احسن اجراء نمایند.

در پایان یکبار دیګر دست اندر کاران« بنیاد فرهنګی جهانداران غوری» را به خاطر این همه زحمات وتلاش فرهنګی برای احیاء فرهنګ وتمدن پربار غوری وازحمایت ومحبت شان از روند نهضت فرهنګی که هر روز دامنه آن ګسترده تر میشود تبریک وشادباش بګویم. یقین داشته باشید که وارثین امپراطوران غوری شما را مورد حمایه خویش قرار میدهند چنانکه امروز بیشتر ازپیشتر در قلب مردم ما قراردارید تاریخ افغانستان این تلاش خستګی ناپذیرتان را که جهت رشد فرهنګ وزندګی اجتماعی مردم خویش انجام میدهید ، ثبت صفحات زرین خویش مینماید.