آرشیف

بسم الله الرحمن الرحیم

قبل از همه باید گفت که : وقت نفیس ترین و گرانبهاترین نعمتی است که پروردگار با عظمت ما آنرا در اختیار انسان قرار داده است ، وقت نه تنها برای انسان ها بلکه برای یک جامعه سرمایه حقیقی وذیقیمتی بشمار میرود .
مهم‌ترین چیز در زند‌گی انسان که از ارزش والایی برخوردار است، همان وقت وزمان  است ، که در واقع وقت شیرازه حیات ما انسانها را تشکیل می‌دهد. 
مقام ومنزلت وقت به حدی مهم وذی اهمیتی است که پروردگار با عظمت ما سوره‌یی را هم در قرآن عظیم الشان  به نام العصر «وقت یا زمان» فرو فرستاده است .
طوریکه در اولین سوره عصر مي خوانيم: « والعصر» يعني قسم به زمانه ، یکی از معانی زمان همان وقت است . 
قسم به طلوع فجر! «والفجر» قسم به صبح  «وَالصُّبْحِ إِذَا تَنَفَّسَ» (سوره تكوير/18) قسم به زمانه های مختلف در قرآن عظیم الشان مبین واقعیت ارزش وقت وزمان است ، که نباید اوقات گرانبهای خویش را به لهوولعب بگزرانیم، به زمانه نباید کلمه بدی استعمال نمایم وبگویم ، چه زمانه بدی است ، زمان بدی ندارد ، بلکه این مردم هستند که انجام اعمال بدی خویش زمان را در نزد اذهان مردم بد معرفی می سازند .
خواننده محترم !
بهترین عبادت ها را باید در بهترین وقت ، اداء نمایم ، ما باید در زندگی خویش سیستم وپروگرام عبادتی خویش را طوری تنظیم نمایم که بتوانیم ، نماز خویش را که یکی از افضیلترین عبادت در ادیان ابرهیمی بشما رمیرود ، در افضیلترین وبهترین وقت شرعی آن بخوانیم.
خواندن نماز در اول وقت ، نشان دهنده توجه ما به نماز ،مهم شمردن واهمیت دادن به نماز میباشد. 
قرآن عظیم الشان درمورد فرضیت نماز واهمیت ادای آن در اوقات معین با زیبایی خاصی میفـرماید : « إن الصلاة کانت علی المؤمنین کتابا موقوتا»( سوره نسا ء آیه 103 ) «بی‌گمان نماز بر مؤمنان فـرض و دارای اوقات معلوم و معین است».
ولی  نباید فراموش کرد که بادرنظرداشت  اهمیت وقت وادای نماز پنچگانه در وقت معین ، دریک شبانه روز اوقاتی هم وجود  دارد که : شرعیت اسلام  خواندن نماز را در آنها   مکروه اعلام  داشته وپیروان خویش را از خواندن نماز در این اوقات بر حذر داشته است ،  این اوقات در شرع اسلامی بقرار ذیل دسته بندی گردیده است : 
اول :
بعد از نماز صبح تا اندکی بعد از طلوع آفتاب (حدود ربع ساعت بعد از طلوع آفتاب)،  دوم :
 زمان استوای آفتاب ،(زمانی که افتاب در وسط آسمان  است وزوال نشده)  تا اینکه افتاب زوال( مایل شدن افتاب  از میانه آسمان به سمت مغرب) کند. 
زما ن استوای آفتاب تقریبآ در حدود ساعت 12 ظهر می باشد. در این زمان ودر این وقت هیچ نوع نماز خواندن  جایز نمی باشد ، همینکه  آفتاب از استوا عبور می کند کراهیت از بین می رود 
سوم :
 زمان غروب افتاب تا اینکه غروب نماید. 
زمان غروب آفتاب  وقتی است که آفتاب زرد میگردد ، بنآ از زمان زرد شدن آفتاب تا زمانی که غروب نکرده زمانی خواندن  هیچ نوع نماز   جایز نمی باشد تا این که آفتاب کاملا ً غروب کند .
ولی ناگفته نماند که خواندن نماز در  اوقات متذکره دربیت الله ، از قاعدای فوق مستثنی میباشد ، وخواندن نماز در این اوقات جایز میباشد .آنچه که مورد ممانعت در شرع قرار گرفته است  خواندن نمازهای نفلی  درزمان طلوع وزمان غروب آفتاب  میباشد . 
چهارم:
خواندن نماز های سنت وحتّی سنّت های صبح درزمان شروع فرض  با جماعت.
احادیث وارده در مورد اوقات مکروه :
احادیتی پیامبر صلی الله علیه وسلم که درمورد نهی  خواندن نمازدر اوقات متذکره روایت گردیده است عبارت است از :
اول :
 در حدیثی که از عقبه بن عامر رضی الله عنه روایتگردیده امده است : « ثلاث ساعات کان رسول الله صلی الله علیه و سلم ینهانا أن نصلی فیهن أو أن نقبر فیهن موتانا :  حین تطلع الشمس بازغة حتی ترتفع، و حین یقوم قائم الظهیرة حتی تمیل الشمس، و حین تضیف الشمس للغروب حتی تغرب»  (صحیح مسلم 831/568/1).
«سه وقت است که پیامبر صلی الله علیه و سلم ما را در نماز خواندن یا دفن کردن مرده ‌هایمان در آن اوقات نهی کرده است، وقتی که آفتاب  نوطلوع می‌کند تا آن که بلند شود، و وقتی که آفتاب  در وسط آسمان قرار می‌گیرد تا وقتی که مایل شود، و زمانی که آفتاب  در آستانه غروب باشد تا وقتی که غروب کند».
و پیامبر صلی الله علیه و سلم علت نهی از نماز در این اوقات را در خطاب به عمرو بن عبسه رضی الله عنه بیان کرده و فرموده است:
 « صل صلاة الصبح، ثم أقصر عن الصلاة حتی تطلع الشمس حتی ترتفع، فإنها تطلع حین تطلع بین قرنی شیطان، و حینئذ یسجدلها الکفار، ثم صل فإن الصلاة مشهودة محضورة، حتی یستقل الظل بالرمح، ثم أقصر عن الصلاة، فإنه حینئذ تسجر جهنم، فإذا أقبل الفی فصل فإن الصلاة مشهودة محضورة حتی تصلی العصر، ثم أقصر عن الصلاة حتی تغرب الشمس، فإنها تغرب بین قرنی شیطان و حینئذ یسجد لها الکفار» (صحیح مسلم 832/570/1).
«نماز صبح را بخوان سپس تا وقتی که آفتاب  طلوع می‌کند و بالا می‌آید نماز نخوان، چون  آفتاب  بین دو شاخ شیطان طلوع می‌کند و کفار برای آن سجـده می‌برند؛ سپس نماز (ضحی) بخوان چون ملائکه شاهد و حاضر بر نماز هستند تا اینکه سایه نیزه به کمترین مقدار خود می‌رسد؛ آنوقت از خواندن نماز خودداری کن؛ چون در این وقت آتش جهنم شعله‌ ورمی‌شود. سپس وقتی که سایه مایل شد نماز بخوان چون ملائکه شاهد و حاضر بر نماز هستند. تا آنکه نماز عصر را می‌خوانی، و بعد از آن، از نماز خواندن خودداری کن تا وقتی که آفتاب  غروب کند؛ چون آفتاب  بین دو شاخ شیطان غروب می‌کند و در این زمان کفار برای آن سجده می‌برند».
در ضمن، نهی از خواندن نماز در اوقات ذکر شده شامل زمان و مکان زیر نمی‌شود:
اول :
 (أ) در روز جمعه، زمان استواء (هنگامی که آفتاب  در وسط آسمان قرار می‌گیرد):
بدلیل حدیث پیامبر صلی الله علیه و سلم که فرمودند:  «  لایغتسل رجل یوم الجمعة فیتطهر ما استطاع من طهر، ویدهن من دهن، أو یمس من طیب بیته، ثم یخر فلایفرق بین اثنین، ثم یصلی ماکتب له، ثم ینصت إذا تکلم الإمم، إلا غفرله، ما بینه و بین الجمعة الأخری»  (صحیح بخاری 883/370/2)
«هر کسی که روز جمعه غسل کند و تا می‌تواند خودش را پاک کند و سرش را با روغن چرب نماید یا از بوی خوش خانه‌اش، خودش را خوشبو کند، سپس برای نماز جمعه خارج شود و بین دو نفر جدایی نیاندازد (در مسجد از روی شانه‌ها وسر آنها عبور نکند) و آنچه را که برایش مقدر شده نماز بخواند و وقتی که امام شروع به خواندن خطبه کرد، سکوت کند، تمام گناهان (صغیره) او از این جمعه تا جمعه دیگر بخشیده می‌شوند».
 در اینجا پیامبر صلی الله علیه و سلم نمازگزار را به خواندن آنچه برایش مقدر شده تشویق نموده و تا وقت خروج امام او را از نماز خواندن منع کرده است، و  به همین علت جماعتی از سلف از جمله عمر بن خطاب رضی الله عنه و امام احمد نیز به تبعیت از او گفته‌اند: خروج امام (برای خواندن خطبه) مانع نماز است، و خطبه امام مانع صحبت کردن است، پس، خروج امام را مانع خواندن نماز دانسته ‌اند نه قرار گرفتن افتاب  در وسط آسمان را (استواء).
(ب) در مسجد الحرام، که نماز خواندن در آن درهیچ یک از اوقات مذکور مکروه نیست، چون پیامبر صلی اله علیه وسلم  می‌فرماید :«   یا بنی عبدمناف، لا تمنعوا أحدا طاف بهذا البیت و صلی أیة ساعة من لیل أو نهار»  (صحیح ابن ماجة 1036)  «ای بنی عبد مناف کسی را که در هیچ لحظه‌ای از شبانه ‌روز از طواف این خانه و نماز در آن منع نکنید».
 (ت) نمازی که خواندن آن در این اوقات نهی شده است، نماز نفلی است که سببی نداشته باشد. بنابراین در این اوقات قضای نمازهای فوت شده‌ی فرض و سنت جایز است؛ از آنجاییکه پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند:  «  من نسی صلاة فلیصل إذا ذکرها، لاکفارة لها إلا ذلک »  (متفق علیه)  «هر کس نمازی را فراموش کرد، همین که یادش آمد باید آنرا بخواند، و کفاره‌ای جز این ندارد». 
(ث) نماز بعد از وضو نیز درهر وقتی که باشد جایز است؛ به دلیل حدیث ابوهریره رضی الله عنه که پیامبر صلی الله علیه و سلم هنگام نماز صبح به بلال فرمود :
« یا بلال أخبرنی بأرجی عمل عملته فی الإسلام فإنی سمعت دف نعلیک فی الجنة، قال : ما عملت عملا أرجی عندی، أنی لم أتطهر طهورا فی ساعته من لیل أو نهار إلا صلیت بذلک الطهور ما کتب لی أن أصلی» (  صحیح ابن ماجة 7894)
«ای بلال به من بگو امیدوارکننده‌ترین عملی که در اسلام انجام داده‌ای کدام است، زیرا من صدای کفش هایت را پیشاپیش خودم در بهشت شنیدم، بلال گفت : امیدوارکننده‌ترین کاری که من انجام داده‌ام این بوده است که وضوئی در هیچ لحظه‌ای از شبانه‌روز نگرفتم مگر اینکه بعد از ان هر آنچه برایم مقدر شده بود، نماز خواندم».
(ج) در این اوقات دو رکعت تحیه المسجد هم جایز است؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده است:  «  إذا دخل أحدکم المسجد فلایجلس حتی یصلی رکعتین»  (متفق علیه)  «هرگاه یکی از شما وارد مسجد شد، تا دو رکعت نماز نخوانده ننشیند».
دوم :
 نهی از خواندن نفل بعد از طلوع فجر، قبل از نماز صبح:
یسار مولای ابن عمر رضی الله عنه گفت: «  رآنی ابن عمر و أنا أصلی بعد طلوع الفجر فقال یا یسار، إن رسول الله خرج علینا و نحن نصلی هذه الصلاة، فقال : لیبلغ شاهدکم غائبکم، لاتصلوا بعد الفجر الا سجدتین»  (صحیح ابن ماجة 5353)
«ابن عمر مرا دید که بعد از طلوع فجر نماز می‌خواندم، گفت : ای یسار، پیامبر صلی الله علیه و سلم روزی بر ما وارد شد در حالی که در این وقت نماز نفل می‌خواندیم، فرمود : حاضرین در اینجا، به غایبین برسانند که بعد از طلوع فجر بجز دو رکعت، دیگر نمازی نیست (البته مراد نخواندن نفل است ».
سوم :
 نهی از خواندن سنت هنگام اقامة فرض :
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: «  إذا أقیمت الصلاة فلاصلاة إلا المکتوبة» (صحیح مسلم 710/493/1)    «هرگاه نماز (فرض) اقامه شد خواندن هیچ نمازی جز همان فرض جایز نیست».  والله اعلم