آرشیف

 موسم گل است و جشن نوروزی
دل تان شـادولـب تان خـنـدان باد
 
سال نورا برای تمام وطنداران عزیزم و همه مردم شریف افغانستان وتمام مردم جهان که از نوروز تجلیل میکنند تبریک گفته سال پر از سلامتی وشادکامی و توأم باموفقیت وبهروزی برای همه آرزومندم به امید اینکه سال پربارتروخوب تر ازسال گذشته پیشروداشته باشید.
نوروزاولین روزشروع سال نویعنی جشن طبیعت است باآمدن نوروزجشن طبیعت شروع میشـود ،طبیعـت باردیگرزنده شـده،گلـها در دشت ودمن روئیده سبزه ها درهرگوشه وکنار سردرآورده درختـان جوانـه زده اند، بلبـلان به چمن آمـده اندونغـمه سـرای میکـننـددربهـار طبیعت آنقدرزیبا میشود که آدمی را محو خویش میکند بارسیدن نوروزبهـارروح حیات را برپیـکره طبیعـت می دمد هـمه زنده جان ها را ازخواب زمستـانی بیدار میکند بستـربـرف سفید راجمع میکندودرعوض آن بستر سبزرا درروی زمین هموار میکند چی قدرزیباسـت
این طبیعت بخصوص در دیارفیروزکوه ودرهرگوشه وکنارش دیدن گلهای لاله دردشت و کوهسـارش شـرشـر دریای هریرود  وافـتوبارانک ها ش هـمه زیبای خاص خـودرا دارند
 
وه چه زیباست نوبهــاران
عطروبوی سبــزه زاران
روح بخش وبس دل انگیز
نغـمــه هــای شــاد باران
 
مردم ما باشادمانی به استقبال نوروزمیروندبه پیشوازجشن نوروز آمادگی هفت سین وهفت میوه را میگیرنددرشهرها اکثراسفره هفت سین گسترده میشودکه بسر سفره نوروزی هفت سین عموما میباشد
هفت (س) باید دارای پنج ویژه خاص باشد : 1.فارسی باشد ،2.با حرف (س )شروع شود 3.ریشــه گیـاهی داشته باشـــد ،4.خـوردنی باشـد ،5.اسم مرکب یا واژه ترکیبی نباشـــد بطـورمثـال سیروسرکه یاسبزی چلو درین جا سیر ، سرکه ،سبزی را میتوان به جمع هفت  سین آورد ولی چلو از جمله هفت سین نیست ،فارسی باشد را میتوان درمیان فارسی زبان ها درست گفت مگر دیگر کشـورها هم جشـن میگیـرند که فارسی زبان نیستن آنها به زبـان خود نام های دارند جشن نوروزامروزفراتر از منطقه وزبان است دربیشترکشورها امروزنوروز را جشن میگیرندمثلن ازبکستان ،آذربایجان ،ترکیه،سوریه،قزاقستان،قرقیزستان،گرجستان ،قسمت ازمردم چین ،عراق،آلبانیا وعده ازمردم روسیه امروزی بشکیریها وغیره فارسی زبان نیستند مگر رسم ورواج های خودرادارند وما سه کشورفارسی زبان هم عنعنات خاص خود راداریم درهرگوشه کشورهای ما مردم رسم ورواج خود رادارند که همه ما با خوشی به پذیرایی جشن نوروز رفته آنرا هر سال پرشکوه تر از سال گذشته تجلیل میکنیم.
 
هفت سین عبارت از هفت نوع خوراکی است :- سبزه گندم(یا همه گیاهان که برگ سبز دارند وخوردنی هم هستند )،سیب ،سرکه ، سیر ،سنجد ،سماروغ وسمنک(ازشیرهء سبزه گندم). مافارسی زبان ها سین های زیاد داریم وهرمنطقه هفت سین خورا دارد ویا هفت میوه را به نظرخود آماده میسازند قسمیکه محترم الحاج عبدالشکور دهزاد از ساز،سیب،سبزه،سایبانی،سرمهء،سال شعرزیبای راجع به هفت سین سروده اند ،
البته برادران ایرانی ما به عوض سماروغ (سماق)را ازجمله هفت سین میدانند چون سماروغ را آنها (قارچ)میگویند وحرف (ق)در هفت سین نیست.سماروغ انتخاب من است میخواهم بیاد زادگاه خود دولت یار سرزمین مردم پاکــدل، انسان دوست وزحمتکش سماروغ (گوشتک)را درجمع هفت سین علاوه نمایم سماروغ لذیذترین خوراک در منطقه دولت یار ودیارفیروزکوه است.
 
1. سبزه :- سبزه نورسیده بهاری نماد تولد دوباره ســرسـبزی وشادمانی آرام بخش روح انسان ویکی ازاجزای سرسفره نوروزی است واکثرا ازجوانه گندم میباشد اما درمناطق گرم سیر ازانواع برگهای سبز ترکاری هابه سر سفره میگذارند وهمراه غذا نوروزی نوش جان میکنند وبعدا به سوی کوه ودشت میروند به گل گشت میپردازند وازدیدن سبزه ها لذت میبرند ویکی از دلایل که  از سبزه ها خوش مامی آید همانا موجودیت کلروفیل یا سبزینه است که رنگ گیاه هان راسبزساخته یا به عبارت دیگرکلروفیل ماده سبزرنگی است که مواد غذای درختان وگیاهان رامیسازد وآنرا به سایرنقاط گیاه هان میرساند بطوریکه ریشه ها مواد معدنی را ازخاک گرفته وبرگها دی اکسیدکاربن را ازهوامیگیرندوعمل ساخت مواد غذای را درگیاهان انجام میدهند،وظیفه اصلی سبزینه آنست که نورجذب میکند وعمل فتوسنتیزرا انجام میدهدکه باعث جذب انرژی خورشیدی میشودبوسیله آن غذای گیاه که همان میوه است ساخته میشود ،رنگ سبز گیاه هان بخاطر موجودیت سبزینه است وماده اصلی برای تولید مواد غذای کلروفیل است.موجودیت کلروفیل درسبزیجات خوراکی مانع جذب آفلاتوکسین میشود،آفلاتوکسین سمومی هستند که توسط کپک زدگی به روی  مواد غذای رشد میکنندوبعد ازمصرف غذای آلوده انسان را مریض میسازداما کلروفیل سموم که همراه بعضی از غذا ها وارد بدن انسان میشوند خنثی میسازدکسانیکه سبزیجات را خوب پاک وتمیز میشویند گیاه را به شکل خام مصرف میکنند فایده زیاذ نصیب شان میشود ومواد ضروری وویتامین هارا زیادتر دریافت میکنند تا کسانیکه گیاهان را بشکل پخته میخورند دراثر پختن اکثرا مواد ناپایدارمفیدمثل ویتامین  سی ازبین میروند ولی بعضی از گیاهان باید پخته شوند درغیرآن به معده ضررمیرسانند ،خوردن سبزیها از بسیاری بیماریهای قلبی وعروقی جلوگیری میکند ،سبزیجات اکثرا خون سازهستند بهتراست برای جبران کمبود آهن بدن خود از گیاهان خوراکی سبز استفاده کنید .نظامی شرین بیان راجع به گیاهان گفته است:
 
نروید برزمین هــرگزگـــیاهی
که ننوشته ست بربرگش دوایی
 
سعدی شیرین سخن درباره برگ درختان و سبزه گوید :
 
برگ درخـتان سبزدرنظـرهوشـیار
هرورقی دفتریست معرفت کردگار
 
حافظ شیرازی راجع به بهار وسبزه گوید :
 
رسیدمــژده که آمـــدبهــاروســـبزه دمید
وظیفه گربرسدمصرفش گل است ونبید
 
صفیرمرغ برآمد بط شراب کجاست
فغان فتاد به بلبل نقاب گل کی کــشید
 
 
2.سمنک:- گندم سبزشده است که درشب سال نو آنرا میکوبند همراه آرد وآب در دیگ بزرگ انداخته ســــمنک پخته میکنند ،سـمنک نمونه رزق وروزی اسـت وهــم نزر نوروزی، میگوینــد هــرکس در روزنوروز سمنک بخورد از همه بلا ها در امان است در خانه که سمنک پخته شده در آن خانه خیرو برکت فروان است،گندم بشترین مصرف را در جهان دارد وغذائی اصلی شاه وگدا است ،گندم ها نظر به خواص وارزش غذائی بافت وساختمان خاک وطرز کشت وبرداشت به انواع مختلف دسته بند ی میشوند.
 
3.سیب :- نمونه صحــت و تنـدرستی بوده وهم یکی از میــوه هـــای بهشتی وازجمله هفت سین است،سیب دارائی ویتامین های زیاد میباشد.این میوه سلامتی بخش دارایی مهمترین مواد موثردارویی است مانند :تانن،پکتین،گالاکتان،اسیدهای آلی،ویتامینها،کورستین ،پوست درخت سیب دارای مقدارفلوریدزین،موادرنگی ودانه های آن حاوی آمیگدالین ،میوه سیب ملین،ضد اسهال،مدر،آرام بخش وضد اسید معده میباشد،موجودیت اسیدسیتریک در سیب برای هضم مواد غذائی ودفع سموم بدن بسیار موثربوده ومیوه خوبی برای مبتلایان بیماریهای جگر،نقرس،روماتیسم ودیابت میباشد،موجودیت پتاسیم نیز در حفظ قدرت وفعالیت گرده ها سودمند است،سیب نسبت به میوه های دیگر سلولز کمتر داشته هضم وجذب مواد داروئی آن آسان تر میباشد،برای اینکه صحتمند باشید روزانه یک یا دودانه سیب سالم را بخورید برعلاوه که موادغذائی بدن را تامین میکند به سلامتی شما نیز مفید است .
 
4. سرکه:- نمونه مـقاومـت صبر شکـیبای وطـــول عمـــراست زندگی توام همـراه با رنج وزحمت بوده هیچ انسانی نیست که در زندگی مشـکل نداشـته باشــد میگویند در هر مشکلی یک حکمت نهـفته است در برابر این نابرابریها مبارزه بایدکرد ودر مبارزه صبور ومقاوم بود تحمل باید داشت مانند ســرکه برای اینکه خوشـمزه شود ماه ها در ظرفی باقی میماند .سرکه یکی ازجمله مواد هفت سین است که به سر سفره نوروزی اکثرا موجود است طوریکه میدانید سرکه در اثر تخمیر الکل انگور ،سیب،خرما ودیگر میوه جات درست میشود درترکیب سرکه اسیداستیک ،اسیدمالک،اسیدسیتریک واسیدتارتاریک نقش دارند،اسیدهای فوق محرک ترشحات سلولهای کبدی و صفرای بوده،برای هضم غذا ترشحات معده ضروری است که روی موادغذای اثر کرده  وآنراقابل جذب بدن بسازد،سرکه اشتها راتحریک نموده باعث هضم وجذب غذا میشود عموماَ سرکه را با سلاته مخلوط کرده میخورند ،بخاطراینکه مخلوط سرکه باسلاته باعث میشودتا مواد ضروری ویتامینی وپروتئینی سلاته را خوبتر وبهترجذب بدن بسازد،استفاده ازسرکه درکناروعده های غذائی باعث رقیق شدن خون شده به تجزیه چربی ها و دفع سموم کمک میکند وهمچنان باعث کاهش کلسترول خون میشود،سرکه بسیار رقیق شده را میتوان برای رفع حس تشنگی استفاده کرد،سرکه باید بسیار رقیق شود که تنها بوی سرکه احساس شودبرای بیماران دیابتی مفیدبوده از نوشیدنی های خوش مزه بازاری بمراتب بهتر است .
سرکه در کشورهای اروپائی مصرف زیا داشته به عنوان داروئی خانگی استفاده میشود ،سرکه خانگی از نوع بهترین سرکه ها بوده خواص ضد ویروسی دارد.کسانیکه ضعف اعصاب ،درد مفاصل ونا راحتی معده دارند سرکه را با احتیاط مصرف کننده .
 
5. سنجد :- ماده خوشبوی دارای گلــهای زیبا وقشنگ میباشد ،نمونه عشق محبت ودوستی است،سنجـد بخاطر ســر سفره نوروزی گذاشتـه میشود که درسال پیشروی باید سنجیده قدم گذاشت اشتباهات سا ل گذشتــه را نباید تکــرار کرد درسال نو پلان نو باید سنجید وکار نو انجام داد مکتب ساخت بچه را به مکتب رفتن تشویق کرد معلم که پدر معنوی است نبـایــد کشت معـلم شخص محترم وسرمایه یک ملت ومردمـش است به او احتـــرام باید داشـــت .
سنجد دارای پوست مایل به سرخی ،مغزسفید،ودانه ابلق بوده بسیارخوش مزه است برعلاوه که خواص غذای عالی دارد درطب سنتی هم بسیار مورد استفاده قرارمیگیرد ،سنجد برای درمان وجلوگیری از اسهال ،زخم روده ،سرفه های حاد  وتقویه کننده معده است،میوه سنجد پوست را تقویه کرده وگرده ها را گرم نگه داشته مانع از تکرار ادرارمیشود،جوشانده برگ سنجد بهترین دارو برای جلوگیری اسهال کودکان است،سنجد بادشکن ومقوی قلب بوده برای بیماری آرتروز مفید است.روایت است که داود بن سلیمان ازامام رضا (ع) ازپدرانش ازحسین بن علی (ع)که فرمود :رسول خدا (ص)وارید منزل علی بن ابی طالب شد که حضرت علی بیمار بود رسول خدا (ص)امرکردکه غبیراء(سنجد)بخورد.
 
6. سیر :- نمونه سلامتی وشادابی است ،سیر مانند مشت کوبنده به هـــم گره خورده و پیام آور اتحاد واتفاق وحدت یکپارچه گی میباشد ،دانه های سیر جدا جدا ولی باهم چسپیده اند مانند ما انسان هاکه ازهم جدا هستیم ولی اگر خواسته باشیم میتوانیم مثل برادر در پهلوی هم زندگی کنیم.سیرازجمله هفت (س)است ودارای فواید بسیارزیاد میباشد که بطور خلاصه چند جمله تحریر میدارم .مهمترین مواد موثردارویئ سیرعبارتند از :روغن فرار ،موسیلاژ،املاح معدنی،آلی این،آلی سین،ویتامینهای بی یک ،بی دو ،سی  ،آ،اسیدهای آمینه ،ساپونین،نیکوتین آمید،انتی بیوتیک های آلیستاتین وغیره مواد مفید دیگر.
خواص درمانی سیرعبارتند از:معرق ،خلط آور،ضداسپاسم، انتی بیوتیک میکروب کش وضد عفونی کننده ،ضد ویروس ،پایین آورنده فشارخون،پایین آورنده قند خون ،باد شکن.
سیررا میتوان به هر طریق استفاده کرد بصورت خام خورد،پخته همراه غذا ،سرخ شده یادرترکیب ترشی ها،خشک شده به شکل پودر یا در ترکیب تابلیت ها ،درترکیب بعضی از دارو هاکه میتوان از دارو خانه ها یا غرفه ها بدست آورد.سیر با داشتن مواد موثر دارویئ قدرت وحفاظتی بدن را بالا میبرد ،شما میتوانید در پهلوی غذای روزانه خود از آن استفاده درست کنید،در صورت استفاده طولانی مدت خارش پوستی ایجاد میکند .
 
7. سماروغ :- نمــونه خـوش بختی وآزادی اســت ، سمـاروغ کوهی به آب وتربیه دهقان ضرورت ندارد آزاد رشد میکند  واز جمله خوراکی های بسـیار خوش مزه کشورماست ،سماروغ دارای ویتامین های بی یک ،بی دو ، ویتامین دی ،ویتامین سی ، آهن ،کلسیم، مگنیز بوده وچتر سفید قسمت بالای آن غنی از فسفور است ، خواص درمانی زیاد دارد از جمله باعث هضم غذا میشود وفشار خون پایئن می آورد ،سماروغ منبع خوب کلسیم بوده از پوکی استخوان جلوگیری میکند ،پروتیئن سماروغ منبع خوبی غذائی است برای دفع دیابت مفید است ،برای افراد که دچار پوکی استخوان هستند زود مانده وبی حوصله میشوند یا بدن شان اسید فولیک را به اندازه کافی جذب نمیکند سماروغ منبع خوب غذائی است باعث تقویت استخوانها شده خستگی را بر طرف کرده وکمبود ویتامین دی را جبران میکند،سماروغ طبیعی نسبت به نوع پرورشی آن متراکم وگوشتی تر است واز طعم ومزه عالی برخوردار است باداشتن رشد آزاد در دامان طبیعت زیبا از نظر غذائی نیزخواص فوق العاده دارد ،سماروغ طبیعی وخود رو در دامنه کوهستانهای فیروزکوه ودر کوه های درهءکشرو دولت یار وهمه مناطق کوهستانی دولت یار دیده شده اند ،مردم دولت یار عقیده دارند که بارنده گیها ،رعدو برق ،آتشک زن ها درتولید سماروغ (گوشتک)نقش دارند بهمین خاطر وقتیکه آسمان تاریک شد ورعد وبرق شروع شد طفل ها ازخانه بیرون شده میگویند هرچی گوشتک افتاد طالع من ،بچه ها ودختران برای گوشتک چینی بکوه وصحراه میروند وهرکس به اندازه طالع خود گوشتک جمع میکنند وخوش خندان به خانه های خود بر میگردن وروزهای بهار را بخوشی سپری میکنند .
 
مراسم نوروزدرشهرهای مختلف کشـورما به شیوه هـای گوناگـون برگزار میگردد ولی با شکوه ترین آنهـا در شهـر زیبـای مـزارشریف است که جشـن با شکوهی بر پا مـیشود بنام
میله گل سرخ بر افراشتن ٍ ژنده سخی ً یکی ازسنت های مردمی ماست که در روز نوروز درشهـر بلـخ ودر کارته سخی  کابل بر افراشتـه میشـود هـمـه سالـه هزاران نفـراززایـران زیارت گاه حضرت علی (ع )وعلاقه منـدان نوروزاز مناطـق مختـلف کشـور وکشـورهای همسایه به مزارشریف میروند،مراسم بلند کردن علم خیلی زیباست با تکه ها وپارچه های سبزرنگ پوشانده شده مراسم رسمی ودرعین حـال باشـور هیـجان زیاد است مردم به این باورندکه اگربه هنگام برافراشتن ،علم به ارامی وبیدون لرزش وتوقف از زمیـن بالاشـود سالی که در پیشرو است سال نیک و میمون است ،با بلند شدن علم مبارک موزیک احترام نواخـته میشـود وتوپ ها برسـم احـترام شـلیک مـیشوند،هـزاران مـریض بیـچاره و کـور
کوشش میکنند خود را به علم برسانند تا شفا یابند ،بزکشی هم درمزارشریف رواج دارد و عموما در دشت شادی یان بر پا میشود
 
در کابل  مردم میله نوروزرا دردامنه کارته سخی اغازنموده بعد از برافراشتن علم سخی  مردم درباغ بابر،شاه شهید،تپه مرنجان ،باغ زنانه ،خیرخانه ،استالف ،کاریزمیر،گل غندی و دیگرجایهای تفریحی میله نوروزی را برپا میکنند.
 
مردم هرات به روزنوروز اکثرابه تخت سفر میروند در آنجا به میله وخوشی میپردازند، تخت سفر منطقه زیبای در دامنه کوه ومیدان وسیع وسرسبزقرار داردعموما فامیلی ها آنجا میروندوهر کس کوشش میکند زودتر به آنجابرود جای مناسب تر بگیردهرکس باخود دیگ وکاسه گرفته درهمان جاه  صدای فش فش دیگها را بلند میکنند،صدای فش فش دیگ ها آنقدر زیاد است که صدای خواننده ها شنیده نمیشود من یک بار در آن میله شرکت
داشتم ولی تا امروز آن خاطره خوش را با خود دارم.برادران وخواهران هراتی ما به باغ ملت،پارک ترقی،اطراف پل مالان،اطراف زیارت گاه خواجه انصاری به گلگشت وتفریح میپردازندودردامان طبیعت  پای کوبی میکنند وایام نوروزی راگرامی میدارند .
 
نوروز به یمه گک (دولت یار ):
 
نوروز که پیام آورصلح و دوستی است بیجا نخواهد بود که از اتحاد و دوستی وبرادری مردم قریه یمه گک یادی کنم تا جائیکه بیاد دارم درین قریه همه مثل یک فامـیل زندگی داشتندشایدبخاطراینکه همه باهم  روابط قومی داشتند یا برادرهم بودند یا بچه عمو وبچه خلو، مسائل قومی اصلا در میان نبوددر حالیکه چندین قوم باهم دربین سه کوه زندگی میکردند همه گی یک رگ وریشه به هم میرسیدند ،آن روزها خبری ازجنگ نبود هرکس مصروف زندگی آرام خود بود فقط گاه گـاهی در وقت کشت وکـاریا در وقت جمع آوری حاصل  بعضی زدوخورد های بـود کـه آنقدر مشکل آفرین نبود ،مردم یمه گک زندگی ساده داشتند مثل همه مردم دیگر فقط یگانه برتری که داشتند سر خوش و شاد زندگی داشتند  واین خوشی ها در سال نو چندین برابر میشد ،مردم قریه یمه گک مانند همه مردم کشورما از آمد آمد نوروز وسال نو به گرمی استقبال میکردند .
 
سمنک :- میله سمنک که یکی از میراث های فرهنگی مااست بشکل بسیار خوب در آنجا بر گزار میشد ،درین میله یکماه پیش از نوروز آمادگی گرفته میشود چنـدین فـامــیل یک خانه بزرگ در نظر میگیرند که سمنـک در آن خانه پخـته شـود،در اوایل ماه حـوت یک مقدار گندم را گرفته آنرا خوب پاک میکنندوبداخل یک طبق چوبی پهن نم میگذارند وهــر روز کم کم آب بالای گندم ها میزنند تا سبز شود این طبق را درتاقچهء میگذشتندکه هوای تازه به گندم ها برسداگرروزی خـوب و آفتابی میبود طبـق گندم را به بیرون میگذاشتند تا آفـتاب بگیرد بسیار مهم است که گندم ها درست رشدکنندوخوب سبز شوند،وقتیکه گندم ها دمبک در آوردن شیرین میشوند وروزتا روز سبزه رشد کرده بلندمیـشوند الی شب نوروز داخل طبق هستند درشب سال نو زنها ودختر ها جمع میشدند باهم این گندم هارا بداخل سیرکوی خوب میکوبیدن وشیرۀ آنرا همراه تکه پاک میکشیدند بعدا آنرا همراه ارد به دیگ چودنی  که مخصوص پختن سمنک بود می انداختن وبه اندازه ضرورت آردوآب علاوه میکردند  دیگ را به سر حلقـه ( سـه پایـه یا خزک هـم میگویـند )میگذاشتند یک نفر  مشغـول آتـش کردن زیر دیگ ویک نفرمصروف کفچه زدن دیگ میبود،پختن سمنک وقت زیاد را در بر میگیرفت،دختر ها وزنها به نوبت دیگ را همراه کفگیر شور میدادند که نچسپد ودیگران به دور آتش ودیگ میگشتن، دف میزدن وغزل میخواندن ورقص های محلی اجرا میکردن….
 
سمنک در جوش ما کفچه زنیم
دیگران در خواب ما دفچه زنیم
ســمنـک نـذر بـهــــــــار اســت
مـیـلـه شــــب زنــده دار اســت
دخـترها دورش قــطــار اســت
این خــوشی سـال یکبار اســت
سال دیگر یا نصیب ………….
 
همه دختر ها به نوبت دف میزدند بیت های محلی میخواندند ودیگ سمنک را کفگیر میزدند  که نسوزدتا سمنک قیام بگیرد وسخت تر شود ،عـدۀ آواز میخواندند در گوشه دیگر افسانه گوش میدادند وبعضی بخواب خرگوشی فرومیرفتند ،بچه های شوخ از موقع استفاده کرده بکمک خواهـر یا مـادرخـود کالای زنانه می پوشیدند به محـفل دختران میـرفتـند به آوازخوانی آنها گوش میدادند دخترانیکه بخـواب رفته بودند کالاهای شانرا با هـم دیگر با تار وسـوزن مـیدوختند
ویا چادر های شان را بهم گره میزدند بعد بیرون میرفتند خودرا به دهلیز پت میکردند کسی که بچه ها را کمک کرده بود دختر ها را ازخواب بیدار میکرد ومیگفت نوبت کفگــیر زدن تو است برو دیگ را شور بتی که نسوزد درین اثنا دخترک میخـواهد بلنـد شود بند میماندوبه سـر دیگر دختر ها می افتد همه میخندند وبچه ها هم از دهلیز میخندند فهمیده میشود که این کار بچه ها است ودختر ها هم بیکار نمی مانند آنها به محفل کچه کنار بازی بچه ها رفته آنــها که مشغـول کچه بازی هسـتند کالای آنها را با تاروسـوزن به هــم میـدوزند تا صبح همه خــوشی میکردند یاد آنروزها بخیــر که به خانه ماما یوسف میـرفتــیم او برای ما دف مــیزد غــزل میخواند وبسیار خوب هم میخواند آواز گیرا وخوب داشت واکثر شــب نشینی ها بخانه ماما یوسـف بود (یوسف دراز ) نام خـدا قــد بلنـد ابرو کشید ه چشم های کلان چار شانه ودارای اخـلاق عالـی وانسانی است به هر جای که است زنده و ســر فـراز باشــد سـال نو از صمیم قلب برای شان تبریک میگویم، آن  زمان تعصب درمیان مردم نبود دخترها وبچه ها همه به خانه ماما یوسف جمع میشدند وبا هم آواز خوانی میکردند .
طرف دم دم صبح دیگ سمنک پخته میشد آنرا میگذاشتند خوب دم بگیرد دختــرهای جوان دور دیگ جمع شده هرکس نیت میکرد که درسال نو آرزوهای شان برآورده شود چشم ها را پت میگرفتند ودعا می خواندند یک نفر سردیگ رابرمیداشت دیگران چشم های خودرا باز میکردند بطــرف سمنک نگاه میکــردن اگر سمنک به تاب دل هــمه می بود میگفتند خدا مراد همه را داده است یک قسمت از سمنک را باهــم نوش جان میکردند باقی مانده راتقسیم ویا به کسانیکه شرکت کرده نتوانسته بودند به خانۀ شان روان میکردند میگفتند خوردن سمنک در روز اول نوروز ثواب دارد به خانۀ که سمنک پختـه شده باشد در آنجا خیروبرکت زیاد است .
 
خانه تکانی :-  خانه تکــانی یکی ازرواج هــای مــــــــردم ماسـت پـیـش ازســال نوزن ها ودخترهاخانه هارا خوب واساسی پاک میکنند،همه لوازم خانه را ازخانه بیرون کرده به آفتاب میگذارند تا هوای تازه بخورد ،کاسه ها وقاشوق ودیگ ها را خوب شسته شو میکنند  تا گردو خاک سال گذشته درمیان اشیاءو خانه باقی نماند ،پیشروی خانه هاراآب زده خوب پاک جارومیکشندتا در سا ل نو همه جا پاک وتمیز بماند پاکی جز ایمان است هرکس کوشش میکند خانه او از خانه همسایه اش پاک تر باشد این را میگویند رقابت سالم .
 
ساعت تیری و سرگرمی :- ازجمله سر گرمی ها دُرۀ ته جل ، دُرۀ اوغونی ،کچه کنار، سنگ تک تک ، چشم پتکانی ،کوت کوتک ، بجول بازی ، اشته بازی (توشله )،قطعه بازی ، گال بازی ،گشتی گیری یاکشتی گیری وغیره سرگرمی ها دیگر به قریه ما رواج داشت ،
عموما در شب های مهتابی بچه ها دُره تجل بازی میکردند بازی طوری شروع میشد که اول بدو گروپ تقسیم میشدند مثلا گروپ اول شش نفر و گروپ دوم هم شش نفر واز هرگروپ یک نفر (میر)سرگروپ تعین میشد بعد ازآن هرکس میرفت از خانه خود یک جوال یا قنج یالحاف می آورد ،سرگروپ ها شیر خط می انداختن نفر که شیرخط ازآن خود کرده دُره ها رامیگیرن ویک نفر از جانب مقابل به زیر جوال ها پت میشود یک سر طناب بدست خودمحکم میگیرد ویک سر طناب بدست میر است، میر وظیفه دارد از کسیکه زیر جوالها پت است دفاع کند نگذارد کسانیکه دُره دارند اورا بزنند ،گروپ که دُره دارن بشکل دایره دور میخورن هر کس که توانست به بالای جوال همراه دُره خود محکم میزند  و فرار میکند ومیر سر طناب نباید رها کند همراه طناب به پشت جانب مقابل میدود بستگی به میر دارد که چقدر تیزو چالاک است اگر میر یکی از جانب مقابل همراه پای خود زد بازی عوض میشود کسیکه زیر جوال بود بیرون میشه این بار یک نفر از گروپ  دیگر  به زیر جوال پت میشود دُره بدست گروپ برنده است بازی همین طور ادامه دارد تا بچه هاخوب خسته ومانده شوند بازنده گروپی است که زیادتر لت خورده باشد.
گشتی گیری اکثرا در روز است بچه های نو جوان ومردان جوان با هم گشتی میگرفتندیک نفر که خوب چم باز بود چندین نفررا به گشتی میزد ودیگران چک چک میکردنند  از قریه های همجوارما مثل تیل بای نظر ،تیل جلال ، لشکری هم یکعده جوانان می آمدندو در گشتی گیری شرکت میکردند از قریه یمه گک بهترین گشتی گیر جوان یارگل جان(فرزند مرحوم ارباب رحم دل) بود زورکسی به او نمیرسید و از مردان جوان مامایم محمد حلیم بود که از تیل بای نظر می آمد بعد ازانکه چند دست شکست این بازی کم رنگ شد ولی سرگرمی های دیگر دربین مردم رواج داشت.
مردم ما که همه دهقان کار بودند درین روز گــاو هــای قلبه کشی راازکوله ها بیرون میکردند شاخ های گـاو ها را چرب وموی گاوها رارنگ نوروزی میزدند بعضی ها که گاو دوست داشتنی داشتن گردن بند دست دوزی جورکرده به گردن گاو خود می انداختند،بعد ازآن کمی زمین را قلبه وشیار میکنند نیت میکنندکه سال پربارپیشرو داشته ازروزی حلال نفقه اولادهای خودراتهیه کنند .محترم فایق راجع پینه های دست دهقان چه خوش سروده:
 
بنـازم پـینـه هــــای دسـت دهـقــان
که بر موج طبیعت هم سرشت است
بـسـا لـعنـت بـدان کــرسی نشـــینی
که در بام عدالت پست وزشت است
 
امید وارم که سال 1391 سال صلح ودوستی وبرادری برای همه مردم مابا شد به هرگوشه وکناری که هستند صحتمند وسر فراز بوده همیشه درجمع فامیل ها خوش وشادکام باشند به دشت ودمن رفته از هوای تازه بهاری لذت ببرند .
 
نوروزنوبهاران بردوستان مبارک
فــریادعندلـیبان بر بوستان مبارک
 
سال نو همه مردم شریف افغانستان وجهان مبارک باد .
 
نوروزوبهاروبزم یاران خوش باد
درخاک وطــن،نه در دیارتبعـــید
 
توکل گلزاد – هالند
مارچ 2012
 
 
 
 
برگرفته شده از:

ویکیپدیا دانشنامه آزاد(گیاهان داروئی )
بی بی سی فارسی( نوروز)
جام غور :الحاج عبدالشکوردهزاد  و محترم فایق
پروفسورمحمدحسین حاجبی : پزشک خانواده ص  64 -106  -177
دکترسیدهادی صمصام شریعت :گزیده گیاهان داروئی ص210- 216 – 219
توکل :- یادی از دوران خوب زندگی با مردمان اصیل قریه یمه گک دولت یار