آرشیف

مختصرمعرفی ازعلاقه ساغر زیبا :
 
درمورد مناره ای دۀ قاضی ساغر :
 
ساغر علاقه ای است درجنوب غرب ولایت باستانی غورمحدود است بولسوالی ها ی تولک ،شهرک ،تیوره غور،وو لسوالی فارسی ،وشیرزاد ولایت هرا ت وولسوالی پرچمن وگلستان ولایت فراه . ساغرشامل (4) منطقه ای ذیل است :

1.  منطقه ای مرکزساغـــراز(23 ) قریه تخمین ( 21000 ) نفوس

2. منطقه ای جواجه ساغر از(17 )قریه تخمین ( 10000 )نفوس

3. منطقه ای پنجده ساغر از( 32)قریه تخمین ( 24000 )نفوس

4. منطقه ای فاسک ساغر از(15 )قریه تخمین ( 8000 )نفوس

انچه این علاقه را زیبا ساخته موقعیت طبعی اش که دربین کوهای مرتفع ذال مرغ (زارمرغ) ،سلطان کوه ،کوه لیچ ،پشت کوه ودامنه ها ی شیربازوخیساریا(خیسارک) وکوه دودبان واقع است :  قراه وقصبات همراه با چشمه ها ی مست؛خروشان وپرآب،  درختان سبز ناک ،سیب وتاک انواع زرد آلو، الو؛الوبالو ،بهی ؛امروت ،شفتالو ،شلیر ،گیلاس ،بادام،چهارمغز درباغهای آن چون زلاله های رنگ رنگ گوئی درآن (ساغر )ریخته اند . کنون مردم ساغر مردمان متدین ؛خداپرست ؛خوش دل ؛زود آمیزش ونرم مزاج اند هرگاه فشار وتهدید بالای انها نباشد دیدگاه روشن دارند ومعارف دوست وصلح خواه اند . مبیین این اوصاف ذکر شده را میتوان ازاولین لیسه ذکور ونسوان واولین فرد محصل پوهنتون ازاستاد بزرگوار مرحوم استاد غلام دستگیر همنوا درسطح ولایت غور یاد نمود. روحش شاد باد .
 
این ناحیه ای  ازنظردورافتاده زمانی مهد فرهنگ ؛ادب ودانش نجوم عهد غوریان بحساب می امده است وهم مرکزخوبی نظامی بوداست.مردم ما بنام ها ی قلعه مندیش؛زارمرغ(ذال مرغ ) رصدخانه ها ی (خانه های مشاهده ) نجومی این خطه ای باستانی آشنائی دارند .همین اکنون مردم سالمند محل ازبرآمدوطلوع آفتاب درفصول سال به ان نشانه ها وعلامت های شانده شده بالای کوه می بینند و  پیش بینی ها ی گرمی وسردی سال  وبارنده گی را به ان تخمین می زنند به اصطلاح سال نیک وبد رامی نمایانند که ازپدران ونیاکان شان به انها به ارث مانده است.رصد خانه ها درتیغه ها ی کوه زارمرغ نزدیک به  قلعه ای مندیش است ومحل مندیش درمیانه ای قریه ای مناک علیا وسفلی ساغر قرارداشته که مسمی به قصر دختر ملک است  این قصر فروریخته رقمه ای ازتهداب سنگ ها یش موجود است کنون به نبود حراست ازابدات تاریخی مانند سایر محلات غصب گردیده که بالای سنگ ها ی تهداب اش خانه ها ی شخصی ساخته شده است . مندیش ، ذال مرغ وقصر دختر ملک هریک درنزد مردم قصه ها ی خود رادارند کنون ازذکر ان قصه ها  معذرت ام را بپزیرید. اینک مطلب جدید را ازساغر زیبا بیان می دارم که چندی قبل من به عنوان همکارا ن وفرهنگیان سایت جام غور فرستاده بودم ،اویک قطعه عکس ازمنارۀ بودَه دربالای قریه ای دۀ قاضی ساغر که درمرکز ساغراست موقعیت دارد واقع است باوجود قدامت ان تااکنون هیج یادی ازان بعمل نیامده وذکرنرفته است .
دوستداران همایش های فرهنگ وادب غور! مخصوصآ قادرجان اعلم ومطالبه کنندۀ بیشتر معلومات ازمرکزغور:
این مناره ازینکه موقعیت اش درقریه ای ده قاضی ساغر دریکی ازقریه های پرجمعیت بهم پیوسته ای ساغر واقع است نامش بنام منار ۀ ده قاضی مسمی است اینکه این قریه ، مسجد ومناره درسابق چه نام داشته روشن نیست بروایت موی سفیدان وقصه های نقل بنقل:درین محل ازرمانه های سابق وبسیار دور مسجد بوده به وسعت بسیار کلان درحدود ده جریب زمین که توسط یک زن بنام صدیقه   که اصلا ازقریه ای سرپنک ولسوالی تیوره ای غور گفته شده ساخته شده است این قول از دریافت اثر نوشته شده بالای پارچه سنگ ویاپارچه چوبی بوده که ازمحوطه ای منار درسال های قبل بدست امده که نوشته شده بود . ان پارچه سنگ ویا چوب مانند سایر آثار واسنادپربهای  دیگر غور کم بها داده شده فروخته ویا مفقود است . گفته می شود که بی بی صدیقه که یک زن بااحساس بود تمامی مصارف منار ها ومسجد را ازپول شخصی اش بعدازفوت شوهرش که حقوق هشت یک اش بوده اعمارنموده است . زن که حقوق هشت یک اش مصارف اعمار مسجد بزرګ ومناره های بسازد باید تاجر یا خانم یک ملک وپادشاهی بوده  باشد که درین علاقه می زیسته است  .  به اصل مطلب می رویم : بقول مردم محسن روایت است که این مسجد دارای چهاربرج یامنارداشته باارتفاع بیش از40متر که ازخشت ها ی نیم مترۀ خام پخته وخشت ها ی کوچک خام و پخته به اندازۀ انگشت ها ی دست مزین بانوشته ها وهنرهای بوده است  ساخته شده بود ه که فعلا یک مناره باقیمانده است . از(3) منارۀ دیگر آثار وعلایم دیده نمیشود منارۀ موجود درحال شاریده وریخته درحدود 20الی 25 متر ارتفاع دارد . وگفته می شود که ازین مناره ها آذان وآگاهی ها ی بمردم  داده می شده وتمامی مردم قراء وقت ساغر می شنیدند . ازین معلوم می شود که مردمان این علاقه پابند اصول وقواعد خاص دینی ومذهبی واجتماعی خوب بوده اند وازنظم برخورداربوده اند .
 
باتاسف باید گفت که خانه ها ی مسکونی درجواراین منار جدیدا اعمارشده به تصور بعضی ازمردم که مبادا مناره به لغزد خانه ها وعابرین را متضرر سازد به موجودیت اش نظر منفی داشته ودارند . 
مردم محل وقاچاقچیان اثارباستانی خارج محیط حفریات خود سرانه ای انجام داده اند که سبب اسیب پزیری بیشتر مناره شده است . ازقول مردم ازحفرییات خود سرانه وسال ها ی بارانی ازساحه مقدار دانه ها ی قیمتی واثار مانند (نگینه ها ی فیروزه ؛مسکوکات فلزی نقره ئی ؛شمع دانی ؛کوزه ها ی پخته وخاکستر دار ؛ ؛ مجسمه ….)یافت شده وقاچاق شده است .
اینک مناره چون  اسکلت به پا استاده ،اما با هیبت واستیلای عجیب است :گوئی اوسخن میگوید پیکره اش را می نمایاند تا عظمت وجلال باشکوه نیاکان بافرهنگ وهنردوست غوری ها رابه نسل آینده  به تمثیل بگزارد .  جوانان وهنردوستان ! به ارزشهای هنری نیاکان تان ارج بگزارید ومدیون انها باشید .  

ارسالی استاد سید عمر
مورخ  / 11 /1389