آرشیف

اولتر از همه باید گفت که خود شناسی "اساس وبنیاد خدا شناسی است"
خود آگاهی چیست؟  توانایی شناخت خود ،نقاط ضعف وقوت ،خواسته ها،ترسها وانزجارها است.برای اکثر ما توصیف ویژه گی های اخلاقی ورفتاری خود برای دیگران ،کار سخت و دشواری می باشد .به عنوان مثال ممکن است پاسخ به این سوال که چه کسی هستیم ،سخت ودشوار باشد .اکثر ما فقط در مورد ویژه گی های کلی و عمومی خود از جمله سن ،جنس،نام خانواده گی ،تحصیلات ،وضعیت شغلی و……..خود صحبت می کنیم واز ویژه گی های شخصیتی و رفتاری خود اطلاعات کافی و مناسبی نداریم.به طور مثال نمیدانیم که چه کارهای را به خوبی می توانیم انجام دهیم ؟چه ویژه گی های اخلاقی خوب و مثبتی داریم ؟به چه علت مهربانیم ؟چه ویژه گی های منفی اخلاقی داریم؟چه اهدافی برای زنده گی خود چیده ایم؟چه آرزو هایی داریم؟علایق و اولویتهای زنده گی ما چیست ؟و با لاخره چه چیز های مارا نا را حت میکند و چه چیز ها مارا خوشحال می کند؟از این قبیل سوال ها زیاد به ذهن ما خطورمیکند،که گاهی بادر ک خود می توانیم به آن جواب پیدا کنیم و گاهی هم پیدا کردن جواب به این سوالا ت شاید برای ما کار خیلی دشوار باشد ،و نتوانیم به آنها جواب قناعت بخش در یابیم.به طور مثال اگر در خود آگاهی و خود شناسی مهارت داشته باشیم می توانیم بیاموزیم که :
1-با تکیه بر نقاط مثبت خود برای بهبود نقاط ضعف خود تلاش کنیم.آگاهی از نقاط ضعف باعث میشود که فرد با استفاده ازاین آگاهی بتواند تسلط بیشتر ی بر خود داشته باشد ،و برای اصلاح نقاط ضعیف خود تلاش کند.
 
2-احساسات خودرا بشناسیم ،چون فردیکه از احساسات خود آگاه باشد می تواند آنهارا کنترول کند،چرا که ناتوانی در کنترول و مهار احساسات می تواند به اعتیاد ،خشونت و…غیره بیانجامد.
 
3-از نیاز های خود اطلاع پیدا کنیم و یاد بگیریم که مسیر های سالم نیازهای خود را مرتفع سازیم .
4-در زنده گی خود اهداف واقعی وسازنده را دنبال کنیم و از دنبال کردن اهداف غیر واقعی ،تخیلی وکمال گریانه پرهیز کنیم،زیرا که اهداف غیر واقع بینانه باعث ناکامی و به تبع آن خشم وخشونت میگردد.
 
5-در نهایت خود آگاهی وخود شناسی باعث ارزشمندی ما میشود وبه ما کمک میکند تا دنبال ارزش های واقعی به جای ارزش های کاذب باشیم و رضایت کافی از زنده گی داشته باشیم.
 
شناخت احساسات:
یکی از اجزای مهم مهارت خود آگاهی شناخت احساسات است .چون یکی از مهمترین عواملی که به ما کمک می کند زنده گی خوب و موفق داشته باشیم این است که خودرا بشناسیم،احساسی خوبی در مورد خود داشته باشیم واز کسی که هستیم ،شاد وراضی باشیم،فکر می کنید کسی که احساس خوبی نسبت به خود دارد چه ویژه گی ها دارد ؟
به طور مثال بعضی از ویژه گیهای چنین فردی که دارای این احساس است ذکرشده  است:
– خصوصیات مثبت ،توانایی ها و استعداد های خود را می شناسد و به آنها افتخار می کند.
– خصوصیات منفی و نقاط ضعیف خودرا می شناسد ،می پذیرد وسعی می کند آن هارا اصلاح کند.
–  موفقیت ها وشکست های خودرا می شناسد ومی پذیرد.
– برای خود ودیگران احترام میگذارد.
–  برای رسیدن به اهداف خود تلاش می کند.
اکنون چه احساسی در مورد خود دارید ؟ آیا از کسی که هستید شاد وراضی هستید،واحساس خوبی در مورد خود دارید؟آیا تا به حال شده که فکر کنید دیگران از شما بهتر هستند و دوست داشته باشید ای کاش بجای آنها بودید؟
اگر از جدول زیر استفاده کنیم میتوانیم راجع به خود معلومات پیدا کنیم ،راجع به نقاط مثبت ومنفی خود معلومات دریافت کنیم ،به کمک اشخاص وافرادیکه مارا می شناسند یا به ما نزدیک هستند،زیرا بعضی اوقات افرادیکه به ما نزدیک  هستند بیش از خودما راجع به نقاط قوت و آنچه که ما را منحصربه فرد می سازد می دانند. بنا براین برای  پی بردن به خصوصیات مثبت خود بهتر است فعالیت زیر را انجام دهیم.در جدول زیر نام خودرا در خانه مرکزی بنوسید،در خانه خودم سه خصوصیت خودرا که مورد علاقه شما است یا آنرا می پسندید بنوسید .بعد از خانه های دیگر حداقل چهار نفر را بیابید که راجع به شما معلومات کافی دارند، وشمارا به خوبی می شناسند،از آنها راجع به سه خصوصیت خود که مورد علاقه آنها است بپرسید(سه خصوصیت شمارا که آنها می پسندند).
 
جدول که میتوان توسط ان راجع به خود معلو مات حاصل کرد.

 واز آنها بخواهید سه خصوصیت را که در شما می پسندند نام ببرند ،وجواب های آنهارا در خانه های مربوطه شان بنوسید .پس از پرنمودن خانه های خالی در مورد نکات زیر فکر کنید:
1- از فهمیدن اینکه دیگر افراد چه خصوصیات را درشما می پسندند چه احساس پیدا می کنید ؟
2- آیا موردی وجود داشت که هیچ کس به نقطه قوت که خود شما آنرا مهم می دانستید اشاره نکرده باشد ،وشما از آن احساس نا امیدی کرده باشید؟وچگونه میتوان دیگران را از نقاط مثبت با خبر ساخت؟
3- ودر اخیر کسیکه احساس خوبی نسبت به خود دارد در مورد چه فکر میکند،چگونه رفتار میکند؟با این شیوه به ساده گی میتوان راجع به خود معلومات حاصل کنیم وتمامی نقاط مثبت ومنفی خودرا بدانیم ودر صورت نیاز انهارا اصلاح کنیم.چنانچه علاوه بر شناخت خصوصیات مثبت شناخت نقاط منفی وضعف در آگاهی ما نقش موثری دارد،شناخت نقاط منفی وپذیرش آنها وتلاش جهت اینکه آنهارا اصلاح کنیم نیز میتواند احساس خوبی برای ما به ارمغان آورد.
همه ما ممکن است یک سلسله جنبه ها ی منفی وضعف داشته باشیم ،اگر به جای این که به خاطر این نقاط ضعف خودرا سر زنش کنیم ،ویا خودرا آدم بد وبی استعدادی بدانیم بهتراست سعی کنیم آنهارا تغیر داده ویا اصلاح کنیم ،آن وقت این نقاط ضعف تبدیل به خصوصیات مثبت و نقاط قوت میشودو احساس خیلی خوبی نسبت به خود پیدا میکنیم،و آنگاه از کسی که هستیم شاد وراضی خواهیم بود!
به گفته یک دانشمند بزرگ "مشکلات خودرا بر ماسه ها بنویسید وامتیازات خودرا بر سنگ مرمر"
وهم چنان "اگر از هر چیز بهترینش را نداری،از هر چیزیکه داری بهترین استفاده را بکن"
هم چنان می توان جهت اصلا ح نقاط ضعف ومنفی ، جدول ذیل را ترتیب داد،وبا استفاده از آن نقاط منفی را تغیر داد.
 

در جدول بالا سه مورد از خصوصیات منفی ویا کارهای که در آنها فکر میکنید ضعیف هستید بنوسید.سپس فکر کنید که چطور میتوانید آنهارا تغیر دهید و اصلاح کنید ،اگر اصلاح شود چه احساسی در مورد خود پیدا خواهید کرد. که بااین روش به ساده گی میتوان نقاط ضعیف را تغیر داد.
 
هوش هیجانی:
یکی دیگر از اجزای مهم مهارت خود آگاهی وخود شناسی هوش هیجانی است .هوش هیجانی عبارت است از :توانای شخص برای اکتساب وبه کار گیری دانش به دست آمده از احساسات خود شخص و احساسات دیگران به منظور دستیابی به موفقیت بیشتر وبهره مندی از زنده گی کاملتر.
برای اینکه دارای چنین هوش بود باید این مراحل را داشته باشیم :
1- اولا از احساسات خود باید آگاه بود.
2- بر احساسات خود به خصوص بر احساسات دلتنگ کننده باید کنترول و مدیریت داشت .
3- بر روابط باید کنترول ومدیریت داشت.
4- همدلی یا درک احساسات وعلایق دیگران واحترام گذاردن به تفاوتهای موجود در احساسا ت افراد نسبت به پدیده های مختلف.
 
اثرات  سود مند هوش هیجانی بر اشخاص:
1- توانایی ارزیابی خود وخود آگاهی.
2- شناخت نقاط قوت وحوزه های پیشرفت.
3- این افراداز سطح تفکر بالای بر خوردار اند،نسبت به نظرات  دیگران بی تفاوت نبوده بلکه آن ها را مورد بررسی قرار میدهند ،وبا استدلال منطقی انهارا می پذیرند ،یا رد میکنند یا در صورت لزوم موارد ترمیمی به آنها اضافه می نمایند.
تجربه نشان داده است هر گز توانمندی های افراد در انزواو کنج عزلت به فعل درنیامده وعینی نمی شودگروه ،اجتماع وهمنوعان بستری مناسبی هستند که طی یک فرایند خاص رفتار افراد را شکل وجهت میدهد.
 
عزت نفس:
یکی از اجزای مهم خود شناسی عزت نفس یا اعتماد به نفس می باشد .عزت نفس کلید اصلی صحت روانی است ،عزت نفس میزان احترام وارزشی است که فرد برای خود قایل است .چنانچه قضاوت ما راجع به ارزش های که داریم مثبت باشد عزت نفس قوی واگر قضاوت ما نسبت به ارزش های که داریم منفی باشد عزت نفس  منفی خواهیم داشت .بنا به  خاطر بلند بردن عزت نفس میتوانیم فعالیت های ذیل را انجام دهیم :
1- روابط اجتماعی خودرا گسترش دهیم وبا دوستان زیاد ارتباط بر قرار کنیم .
2- با خانواده خود روابط گرم ونزدیک داشته باشیم.
3- اهداف کوتاه مدت ،میانه مدت ،ودراز مدت را طوری طراحی کنیم که بتوانیم به آنها دسترسی پیدا کنیم.
4- نقاط ضعف خودرا بعداز شناسایی بر طرف کنیم وبه شناسایی نقاط قوت خود بپر دازیم.
5- خیلی خوب است که هر گز خودرا با دیگران مقایسه نکنیم،چرا  هر قدر که سعی کنیم ارزیابی ما منطقی نخواهد بود.
6- خویشتن پذیر باید بود ،یعنی احساس غرور نمایید ،و به خود از زوایه مثبت ببنید ،ونقاط ضعیف ومثبت خودرا بشناسید.
7- افرادی را بیابید که بتوانید از آنها چیزی را بیاموزید.
8- اتفاقات نا خوشایند زنده گی خودرا قبول کنید.
9- از هیچ چیز نترسید،چرا که ترس مانع اعتماد به نفس است،وبر عادات نا پسند خود غلبه نمایید.
10- خودرا به وابسته به دیگران  نسازید ، تا حد امکان سعی کنید به دیگران کمک کنید.
11- همه را ببخشید ، روح خودرا آزاد کنید ،نفرت را در دل راه ندهید.
   
علی رسولی(کابل :3/12/1388)