آرشیف

شهرک که فعلآ هم به همین اسم مسمی است یکی از ولسوالی های ولایت غور میباشد در قدیم یکی از مراکز مهم سلاطین غوری بوده و به قول فیریه جنرال فرانسوی , شهرک زمانی شهر پر نفوس و زیبا بوده و اکنون از وسعت آن کاسته شده است . قاضی القضات منهاج السراج الدین جوزجانی در اثری خود ( طبقات ناصری جلد دوم ) در معرفی کوه های غور از شهرک نیز نام برده است.
شهرک بطرف غرب مرکز ولایت غور بفاصله 123 کیلومتری از مرکز ولایت بین ولسوالی های دولینه , تیوره , تولک , ساغر غور و ولسوالی چشت شریف ولایت هرات واقع بوده دارای 181 قریه میباشد. شهرک دارای آب و هوای سرد بوده کوتل غوک , سلاتخانه ( سلاح خانه ) , آبروه و یمه گک در این اراضی واقع میباشد . دریای هریرود از مناطق شمال این ولسوالی از قریه جات سرسبز و خوش آب و هوای دره ی جام و بیدان , کمنج , دهن مرغه و حصارک میگذرد. منارجام در شصت و دو کیلومتری شمال شرق ولسوالی شهرک در قریه موسوم به جام , جای که دریای جام ( از جنوب بطرف شمال ) بدریای خروشان هریرود ( که از شرق بجانب غرب جریان دارد) میریزد در زاویه تلاقی آن دو دریا منار قشنگ و با عظمتی بارتفاع 63,3 متر جلب نظر میکند .
نام تعداد از شعرای ولسوالی شهرک
– مرحوم مولینا عبیدالله سرحدی ( در نیمه اول قرن دوازدهم هجری و اواسط نیمه دوم قرن 12 هـ ش در عهد حکومت تیمورشاه درانی میزیست , از قریه غوک محلی بنام پای کوه حیران)
– مرحوم سادات ولد محمد ( مسکونه قریه قجورک – 1217 – 1337)
– مرحوم ملا سلطان مشهور به مجنون ( 1245 – 1315 هـ ش در قریه جوره )
– خلیفه ملا محمد عشیق ( متولد سال 1302 هـ ش در قریه مرغه )
– وکیل عبدالحکیم وفا ( 1302 – 1374 هـ ش در قریه خواجگان )
– سید عبدالرحیم غمکش ( متولد سال 1335 هـ ش در قریه تنگی ازو )
– غلام محی الدین غلامی ( متولد سال 1340 هـ ش در قریه دهن مرغه )
– بی بی ساجده بنت سادات ( متولد سال 1307 هـ ش در قریه قجورک )
– عبدالصمد فقیری ( متولد سال 1338 هـ ش در قریه جوره سنگ قلعه)
– ملا دُرمحمد مراء مادون ( متولد سال 1316 هـ ش در قریه خره سنگ )
– استاد عبدالقیوم تابش ( متولد سال 1338 هـ ش در قریه کمنج )
محلات و آبدات تاریخی در شهرک به صدها میرسد :
– منار جام
– ارگ دختر پادشاه
– سنگ نبشتهء عربی
– کتیبه تنگی ازو
– محل ذخیرهء آب
– حصار استیه

کتیبهء تنگی ازو:
بفاصلهء شانزده کیلو متری غرب شهرک، درهء تنگ قرار دارد که از سبب ضیقی دره راه صعب العبور آن بنام تنگی (( عذاب)) معروف بوده و در محاورهء عوام به ((ازو) تبدیل شده است. در این دره کتیبهء سنگی میباشد که روی آن بالفبای عبری (یهودی) و زبان دری نوشته های حک شده و تاریخ آن بقرن اول هجری تعلق میگیرد. (1)
وجه تسمیهء تنگی ازو
وجه تسمیهء آن اینست که درهء بسیار ضیق و صعب العبور بوده نسبت همین دشوار گذاری آنرا تنگی عذاب گفته اند در زبان محاوره یی برخی از گویشها کلمه عذاب به نحو طبیعی شکل / ازو/ را به خود گرفته و معروف شده است , زیرا واحد صوتی /ع/ در محاوره دری زبانان ( الف) تلفظ شده و /ب/ ماقبل مفتوح و ماقبل ( الف) در آخر واژه اکثر به /او/ با فتح اول یعنی واول مرکب ادا میگردد مانند : شب = شوی , تب = تو ( به فتح اول ) , تاب = تو ( به فتح اول).(2)
کتیبهء مذکور در جدار سمت غربی در حصهء که دره خیلی کم عرض و باریک میشود در مقابل صفحهء عمودی جدار مقابل قرار دارد. کتیبه روی سنگ کنده شده که سطح آن مایل و محدب است و سنگ در یک ساحهء تقریباّ هشت متر مربع چنین شکل بخود گرفته است. بلندی کتیبه شش سانتی متر بوده سه سطر بطرف چپ و شش سطر دیگر در مقابل آن قرار دراد. با در نظر داشت این کتیبه و 84 لوح قبرستان که از محل کشکک جام کشف شده است، می توان گفت که در غور قدیم اقوام یهود نیز زندگی داشتند. (3)
منهاج سراج در طبقات ناصری در ذکر رفتن امیر بنجی نهاران و سپه سالار شیش نزد خلیفه هارون الرشید عباسی، داستان لطیفی دارد، بدین قرارکه : در راه بغداد یک نفر تاجر یهودی با امیر بنجی همراه میگردد، آن تاجر به امیر بنجی پیشنهاد میکند که من ترا آداب رفتن به نزد خلیفه و سخن گفتن و لباس پوشیدن و نشستن تعلیم میدهم که بمجرد ورود به نزد خلیفه ترا به پادشاهی بر گزیند، اما در برابر تعلیمات باید اقوام مرا در غور جای بدهی. و امیر بنجی قبول میکند. بدین ترتیب گروهی از قوم یهود در حدود (170 هـ ق ) در سرزمین غور ساکن میگردد. در چهار مقاله نظامی عروضی او را عامل خود در کان سرب و رساد موَظف کرده بود.
از کشف این قبرستان نیز اهمیت جام افزوده میگردد، زیرا اهل ذمه ( هم عهدان از یهود و نصاری که در ممالک اسلامی زندگانی میکنند ) غالباّ در پایتخت های دول اسلامی و شهر های بزرگ میباشند تا امنیت آنان بهتر تاَ مین بوده باشد.(4)
منبع :
(1)- آشنای با بناهای تاریخی و نقاط شگفت انگیز غور , استاد نظر محمد طوفان- تذکره الشعرای غور
(2)- افغانستان تاریخی , پروفیسور دوکتور محمد حسین یمین
(3)- جغرافیای تاریخی غور ، ص 243
(4)- تاریخ مختصر غور , الحاج غوث الدین مستمند غوری
نوت : در مقالات بعدی انشاالله مفصل تر رابطه به ولسوالی شهرک معلومات ارایه خواهد شد , با نظریات نیک تان جهت موثق سازی معلومات ما را همکاری کنید.

تهیه کننده : امین سعیدی