آرشیف

 
بگفته پیامبر بزرگ اسلام  حضرت محمد(ص) نهال شانی یکی از جمله خوبترین کارهای یک انسان بشمار میآید واجر ومزد نهایت فراوان در نزد پروردگار توانا دارد. تجارب چند سال پیش نشان داده است که از تاریخ دهم حوت به بعد موسم نهال شانی درچغچران فرا میرسد وتا 25 ماه حمل  میتواند ادامه یابد. در این فصل هر انسان باید سعی کند تا هرقدر درتوان دارد نهال بنشاند زیرا که انسان از این عمل شایسته دایم سود می برد.
نهال شانی عملی است که بهیچ صورت غیر از مفاد زیان به بار نمی آورد. غرس نهال بمعنی سرمایه گذاری در طبیعت میباشد، چنان سرمایه گذاری ایکه هیچ گاه زیان پذیر نیست مگر اینکه دیگ قهر انسان بجوش آمده ومثل طالبان در پروان از فرط غضب و جهالت  سرزمین زیست خویش را به آتش بکشاند. از شاندن نهال همه احتیاجات زندگی ما بدست آمده میتواند.
یک نکته خیلی مهم،  قابل یادآوری میباشد وآن اینکه اگر هر انسانی که نهال می نشاند باید آنرا آبیاری، حفاظت وخیشاوه نماید که این کار مدت زیادی بکار ندارد بلکه صرف ایجاب 3 الی 5 سال را مینماید.بعد ازآن نهال از خوف وخطر خلاصی می یابد ومتکی بخود گردیده دیگر بمشکل چندانی مواجه نمی شود.
 
شرایط نهال شانی: نهال شانی به چهار نوع عملکرد نیاز دارد:

1. غرس نهالان از هر طریق که ممکن باشد..

2. آبیاری برحسب ضرورت نهال ها.

3. حفاظت از چرش، قطع ، کندن، حریق و پایمال نمودن.

4. خیشاوه نمودن بیخ واطراف نهال ها.

پیش از اینکه انسان اقدام به نهال شانی مینماید باید خوب دقیق باشد که اگر این کارهارا کرده میتواند، نهال بنشاند واگرنمیتواند باید بهیچ وجه مزاهم قطع شاخه ها ویا کندن نهال ها از شاخه های درخت ومحل نهال خانه نشود.زیرا درخت نیز موجود زنده است واز قطع شاخه ها وریشه هایش سخت رنج می برد مثل اینکه انسان از قطع دست وپای خود به رنج وذلت مبتلا میشود.
همانطوری که یک پدر تمام تکالف قرضداری و ریختن آبرو وحیثیت خودرا قبولدار میشود تا به فرزند خود زن بگیرد واز اثر اینکار از او نسل باقی بماند ، همانقسم درخت نیز قطع شاخ یا ریشه خودرا تحمل میشود به این امید که از اثر قطع به تعداد نسلش افزونی بعمل آید ورنه بهیچ وجه اجازه این کاررا نمیداد که اورا ازشاخ ویاریشه قطع نمایند.
 

جاهای مناسب برای نهال شانی: 

هدف نهال شانی جای مناسب آنرا تعیین میکند. اگر مقصد از نهال شانی احداث باغ میوه باشد درآنصورت  زمین های زراعتی تحت آبیاری که خوب زهکشی شده باشند وسطح آبهای زیر زمینی بقدر کافی پائین باشد تا ریشه نهال به آن نرسد، خوب میباشد واگرهدف از نهال شانی تولید چوب باشد درآنصورت محل نهال شانی جاهائی مناسب است که به زراعت مناسب نباشد مانند کناررودبارها، دوطرف جوی های آبیاری، نشیب های تند زیر کانالها، دامنه های تند تپه ها وکوه ها ودو طرف سرک ها وجاده ها. درضمن اطراف مزارع آبیاری نیز به نهالشانی اختصاص یابد تا ازیکطرف بادشکن را درمزرعه ایجاد نماید واز طرف دیگر محصول چوب فراهم گردد. ولی اگر منظور ازنهال شانی زیبائی باشد درآنصورت پارک ها، داخل محوطه های ادارات دولتی، مکاتب، ساحات آبدات تاریخی ونظیر اینها مد نظرگرفته شود.
 

چگونه درختانی باید غرس گردند؟

تجارب کوتاه مدت که از کارکردن به موسسه هایCHA و CRS بدست  آمد واضح ساخت که درختان اکاسی خاردار، گز، بنوش و پشه خانه در چغچران بسیار خوب رشد ونمو مینمایند چنانچه در حمل سال 1387 موسسه CRS به تعداد 1000 نهال اکاسی خاردار ازطریق ریاست زراعت بامیان بدست آورده وبه چغچران انتقال داد با آنکه طی زمستان سخت 1386 تمام ساقه های اینهارا یخ زده بود، با آنهم 100% این نهالان بعد از غرس به حیات خود ادامه دادند وبهترین نهال هارا به بار آوردند. هر کسیکه سرک چغچران – کابل را طی نماید این نهال هارا درزیر جوی عمومی پوزه لیچ دیده میتواند. این یک زمان استثنائی بود ولی هروقت در موسم نهال شانی بهاری نمیتوان نهال های مطلوب را از خارج ولایت تهیه کرد. علت همانا مسدود بودن راه ها در اثر برف وگل دربهارمیباشد چنانچه در سال 1388 پلان شده بود که توسطCRS   به تعداد 5000 نهال اکاسی خاردار از بامیان خریداری وآورده شده به کنار جاده ها وداخل شهر غرس گردد مگرتا اخیر ماه جوزا راه عبور ومرور به بامیان مسدود بود. بعلاوه انتقال نهال ها به موقع صورت نگرفته وباعث خشکیدن انها میگردد چنانچه اگر ریشه های مویک مانند نهالان ناجو در اثنای کندن از زمین وانتقال بمدت 30 دقیقه درمعرض هوای آزاد قرار گیرند منجر به ختم حیات ایشان میشود.
پس بهترین راه اینست تا از امکانات دست داشته کار گرفت یعنی از نهال های که به آسانی از محیط قابل دسترسی میباشند.
اگر به گوشه وکنار چغچران نگاهی بیفگنیم دیده میشود که بید، سفیدار ، عرعر وسنجد فراوان یافت میشوند از جانب دیگر اینها به بسیار آسانی از طریق قلمه تکثیر میگردند بناء باید درنهال شانی از اینها استفاده نمود. از همه اولتر باید درنظر داشت که سفیدار وسنجد زیاد غرس گردند زیرا سفیدار بهترین چوب تعمیراتی دارد ودرساختن دروازه وکلکین بسیار مناسب ومورد تائید نجارها میباشد از جانب دیگر حشرات به آن حمله کرده نمیتوانند درحالیکه بید همیشه مورد هجوم شبشک شکرک قرار میگیرد که هم درخت ضرر می بیند وهم محیط آلوده میشود. ولی این کار مربوط زمین نیز میباشد. زمین های ریگی محل بسیار مناسب به غرس سفیدار میباشند ولی زمین های که خاک شیرگل ویا لوش دارند برای غرس بید مساعد هستند نه به سنجد وسفیدار. از طرف دیگر زمین های لوشدار بیانگر دایمی آب درانها است ازینرو غرس بید مناسب میباشد چونکه بید همه روزه وبطور دایم به آب نیاز دارد درحالیکه سفیدار روز درمیان وسنجد چهارروزدرمیان اگر آبیاری شوند کافی میباشد. بنوش، اکاسی خاردار وپشه خانه در هفته یکبار ضرورت به آبیاری دارند.
 
طرق نهال شانی:نوع نهال طریق غرس آنراتعیین میکند . دیده شود که آیا نهال ازطریق قلمه شانده میشود ویا ازطریق تهیه نهال با مع ریشه  ازینرو  دو طریقه نهال شانی معمول ومروج است:
 
طریقه اول – اگر منظورغرس،  نهالانی باشد که همراه ریشه میباشند،  در آنصورت به نهال چقورک هائی بعمق 80 سانتی تایک متر وبه قطر 90 الی یک متر کنده میشود وایجاب یک عده کارهای اضافی را مینماید.
 
طریقه دوم – هرگاه مراد از نهال شانی درختانی باشند که از طریق قلمه شانده میشوند مانند بید، سفیدار، عرعر وسنجد درآنصورت نیازی به کندن چقورک وکارهای اضافی نمی باشد. شاندن درختان از راه قلمه آسانترین، کم زحمت ترین وموثر ترین طریقه میباشد طوریکه ابتدا باید شاخه های دو الی 4 ساله از درختان قطع وبعد بمدت 24 الی 48 ساعت درآب گذاشته شوند وبعد ازآن بطول دو بلشت یا 40 سانتی متر جداگردند سپس انجامی که به زمین داخل میشود بمانند میخچه تیز گردیده وبا فشار داخل زمین بقدر بیشتر از مناصفه فروبرده شوند واگر دوحصه درخاک ویک حصه دربالای خاک باقی بماند خیلی ها معقول ومناسب میباشد واگر با دست قابل فروبردن درخاک نباشد یک میخ آهنی بقطر مناسب به قلمه ها تهیه ودرزمین کوبیده شود وبعد نهال درچقوری آن فرو برده شود. بعد از فروبردن فورا آب انداخته شده و اطراف آن خوب خاک اندازی وفشرده شود تا هوا به قسمت داخل شده درخاک نرسد. از طریق این نوع نهال شانی یک نفر میتواند حتی دریک روز تا یکهزار قلمه را بنشاند.شاندن قلمه هائی بطول 30 -40 سانتیمتر دارای مفیدیت های بسیار زیادی میباشد ازآنجمله:
·         قلمه های غرس شده را باد شورداده نتوانسته ازینرو در ریشه کشیدن نهال تاخیری رو نما نمیگردد.
·         راهروان آنهارا بخاطر سیخله کردن مرکب های خویش ویا اداره حیوانات خود از زمین کنده نمیتوانند.
 درنهال شانی نوعیت خاک وآب نیز باید مدنظر باشد. اگر زمین قدری نمکی وآب شور باشد درآنصورت قلمه سنجد و نهال گز بسیار خوب نمو کرده میتواند.
هرگاه خیال غرس درختان ناجو، بنوش، پشه خانه، اکاسی، شغز، مورپان ودیگران درسرباشند باید پیش از پیش نهال خانه های بزرگ احداث گردند که این کار بعهده ریاست های زراعت ولایات میباشد نه افراد وموسسات زیرا پلان های موسسات کوتاه مدت ولی افراد زمین کافی ندارند تا به انتظار طولانی بثمر رسیدن نهال ها بنشینند. ناگفته نباید گذاشت که آرزوی خیرات خواهی وطمع به آن درین اواخر در غور بسیار اوج گرفته است که این کار بالای هر پلان انکشافی و پیشرفت تاثیر منفی بجا میگذارد طور مثال اگر کسی نهال به پروراند وآنرا بخواهد که به مارکیت عرضه کند، مردم از وی تقاضای مفت گرفتن را دارند و حاضرنیستند که دربدل پول خریداری کنند لذا این کار باعث یاس ودلسردی نهال پروران میگردد ومارکیت را بروی ایشان می بندد. ورنه دهاقین زمین دارمیتوانستند بکمک موسسات ومتخصصین زراعت با این کار دست بزنند واز این راه هم مفاد فراوان بدست  آورند وهم مصدر خدمات بزرگ بمردم غورشوند.
 
وقت نهال شانی: نهال شانی وقت معین ومشخصی ندارد هروقت که انسان بخواهد نهال بنشاند ، میتواند ولی زیادتر دربهار بهتر میباشد بخاطریکه زمین ازحیث داشتن رطوبت زیاد نرم وملایم بوده به سرعت عمل ممد واقع میشود. هکذا بهترین وقت نهال شانی فصل خزان (بعد از رفتن درختان بخواب زمستانی)نیزمیباشد . نهالانی که درخزان غرس میشوند بمراتب بهتر از بهار هستند ولی ازاینکه درآن وقت هوا سرد ودهاقین مصروف آوردن هیزم میباشند ، این کار صورت گرفته نمیتواند.درنهال شانی صرف آبیاری ومحافظت مهم میباشند.
 
ابزار کار نهال شانی: برای شاندن قلمه ها ابزار کاری اندک وارزان قیمت بکار میباشد ونیازی به وسایل پیشرفته ندارد. این ابزار کار قرار آتی میباشند:

1. میخ نیم متره آهنی بخاطر ایجاد سوراخ درزمین های ریگی وسخت.

2. تیشه بخاطر تیزکردن نوک قلمه ها.

3. چکش فولادی غرض کوبیدن میخ.

4. بشکه 20 الی 30 لیتره بمنظور آوردن آب.

5. آفتابه پلاستیکی جهت انداختن آب در بیخ نهالان غرس شده.

6. کراچی دستی بمنظور انتقال نهال وآب.
    

چرا باید نهال شاند؟

بخاطری که به بقای زندگی خود ادامه داده بتوانیم زیرا هرآنچه که درزندگی بکار داریم از درختان ودیگر گیاهان بدست می آید. بار دیگر این گفته را تکرار مینمایم که یک درخت سالانه 250 متر مکعب آکسیجن خالص( برابر به مقدار آکسیجنی که 16 نفر دریکسال مصرف مینماید)بما تولید میکند و مقدار 343.75 متر مکعب کاربن دای اکساید را از هوا جذب وخنثی میسازد.ساده تر اگر گفته شود درمقابل هر مالیکول آکسیجن خالص آزاد شده، یک مالیکول کاربن دای اکساید از هوا گرفته میشود. میخواهم بصراحت واضح سازم که هیچ چیزی به اندازه هوا به انسان باارزش نیست چونکه بدون هوا نمیتوان بیش از سه ثانیه زنده ماند. امروز تولید گازات غیر مطلوب درزندگی بطور سرسام آوری روزانه ازدیاد می یابد و محیط زیست هرآن لحظه آلوده تر ونا موزون تر میگردد بناء کارخانه ایکه بتواند از این آلودگی بکاهد نمیتوان غیر از ایجاد فضای سبز وتوسعه نهال شانی سراغ کرد. انسان از آنجائیکه از یکطرف محیط را با بسا مرکبات مرگ آور آلوده میسازد باید ازجانب دیگر در تصفیه و پاک سازی آن نیز خودرا مسئول وملزم بداند وفقط از طریق توسعه نهال شانی در حل این معضله تلاش وافر بخرچ دهد ورنه حیات دیگر موجودات زنده را با زندگی خود یکجا گره داده وهمه بیکدم از صحنه گیتی نابود خواهند شد.
 
والسلام.
محمود بی پروا
چغچران.
شام 11 فبروری 2010 برابر با 22 دلو 1388.