آرشیف

طالبان آرام آرام دوباره به شورش جنگ آغاز کردند
در سال 2001 با حمله آمریکا به افغانستان، امارت اسلامی طالبان واژگون شد. آنها در قندهار اجتماع کردند و بعدا تصمیم گرفتند تا از طریق رسانه ها پایان جنگ را اعلام کنند.
شاید یک دلیل این تصمیم این بود که هزاران تن از افراد آنان در شمال افغانستان تسلیم شده بودند.
ملا محمد عمر گروهی را غرض (با هدف) مذاکره با حامد کرزی که در جلسه بن در آلمان به عنوان رئیس دولت موقت تعیین شده بود، به ولسوالی شاه ولی کوت قندهار فرستاد. کرزی قبلا با طالبان همکاری کرده بود و با رهبران تحریک (جنبش) از جمله ملا محمد عمر از نزدیک آشنایی داشت. 
کسانی که در این جلسه شرکت داشتند، پیام ملا محمد عمر را به کرزی ابلاغ کردند: "ما قصد جنگ با تو را نداریم و به شرط تطبیق شریعت در کشور از تو حمایت خواهیم کرد. اسیران ما باید مصئون بمانند."
مولوی سید محمد حقانی که قبلا در مقام معاون وزیر خارجه و بعد به عنوان رئیس اداره امور در امارت طالبان کار کرده بود، پایان کار امارت طالبان را اعلام کرد. جنگ به پایان رسید و بعضی از سران طالبان به مدارس دینی آنسوی مرز بازگشتند و عده ای هم به کار شخصی پرداختند.

ملا دادالله 
در سال 2002 القاعده در افغانستان خواهان جنگ علیه نیروهای خارجی بود اما این کار بدون همکاری طالبان میسر نبود. ملاداد الله فرمانده خشن طالبان (که بعدتر در ولایت هلمند کشته شد) تلاش کرد یاران جان بدربرده از معرکه را با هم یکجا کرده و مقاومتی را سامان دهد اما این تلاش ها قرین موفقیت نبود.
او در همه جا با جواب رد مواجه شد. بعضی از افراد بلند پایه طالبان حتی به کارهای ساختمانی مشغول بودند و به این خواست ها جواب مثبت ندادند، از جمله ملا محمد حسن، وزیر امور خارجه و معاون شورای سرپرست طالبان که در ولسوالی های دور افتاده قندهار به کار کندن کاریز اشتغال داشت.
اما نیروهای خارجی و حکومت افغانستان در مواردی مرتکب اشتباهاتی شدند که منجر به آغاز دوباره شورشها شد. نارضایتی مردم از حکومت و کشته شدن هزاران طالب تسلیم شده در شمال زمینه را برای بازگشت طالبان به صحنه ناامنی های افغانستان مساعد کرد.

ملا دادالله تلاش کردن نفرات طالبان را بار دیگر دور هم جمع کند
تحلیل ایدئولوژیک از وضع نیازمند بررسی پیچیدگی های وضع موجود نبود بلکه به سادگی چنین نتیجه گرفته شد که "مرحله جدید، دوره ای از ابتلا و امتحان خداوند است و در این مرحله خداوند حکمتی را قرار داده تا بزرگترین قدرت طاغوتی زمان را بدست ضعیف ترین بندگان خویش نابود کند."
این انگیزه برای آغاز یک "نبرد مقدس" کافی بود بخصوص برای کسانی که بستگان شان را در میان اسرای طالبان در شمال کشور از دست داده بودند.

همکاری القاعده با طالبان
آمریکا با حمله به عراق از وضع در افغانستان غافل شد. جنگ در عراق ذهنیت ها در جهان اسلام را شدیدا متاثر کرد. فشارهای آمریکا بر عراق موجب شد تا جنگ افغانستان به عنوان یک گزینه برای کاهش فشار بر عراق مطرح شود. کمک های مالی از کشورهای عربی به مناطق قبایلی سرازیر شد و جنگ در افغانستان شدت گرفت.
هدف این بود که در شرایطی که آمریکا در عراق مشغول است، باید طالبان در افغانستان سر از نو سازمان یابند و با آرایش جدید که جنگ با نیروهای غربی ایجاب می کند، به میدان آیند.
القاعده مامور شد تا طالبان را در این رابطه یاری دهد. در این مرحله است که رابطه نزدیک میان القاعده و طالبان به میان آمد، به حدی که حتی طالبان برنامه های القاعده را می پذیرند، در حالیکه در دوران امارت طالبان چنین رابطه نزدیکی وجود نداشت.
ابومصعب الزرقاوی، فرمانده مشهور القاعده در عراق از آموزش دیده های جنگ در افغانستان و از یاران نزدیک یک فرمانده گمنام طالبان بنام مولوی عبدالحنان جهادوال بود که قبل از یازدهم سپتامبر 2001 در هرات زندگی می کرد. این پیوند موجب شد تا طالبان از تجارب جنگ عراق در افغانستان نیز بهره گیرند. عده ای از افراد القاعده که در عراق جنگیده بودند، برای آموزش طالبان به افغانستان آمدند. تبادله تجارب در جنگ و خشونت دیگر مرز نمی شناخت.

اغاز عملیات انتحاری 
در این دوره بود که ما برای نخستین بار شاهد عملیات انتحاری در افغانستان شدیم که طالبان آنرا "عملیات استشهادی" می خوانند.
سربریدن انسان که قبلا در میان مجاهدین افغان و طالبان معمول نبود، به شیوه عراق در افغانستان رایج شد و پخش نوارهای تصویری از این صحنه های تکان دهنده، دید منفی نسبت به طالبان را در میان مردم بیشتر کرد و سرانجام ملا محمد عمر، رهبر طالبان مجبور شد تا از فیلمبرداری چنین صحنه ها ممانعت کند.

طالبان برای نخستین بار به اجرای حملات انتحاری رو آوردند
در این مرحله بود که یک تغییر بارز در راهکار های تبلیغاتی طالبان به مشاهده رسید. ملا دادالله، فرمانده طالبان در ولایت هلمند به تقلید از القاعده به ساختن کلیپ های تصویری از جنگ با نیروهای خارجی پرداخت. نوارهای تصویری از جنگ های آنان پخش شد که به تدریج با گرافیک بهتر عرضه می شد. کاری که بصورت واضح تقلید از القاعده بود و شباهت هایی به نوارهای تصویری "السحاب" داشت.

تغییر روش 
پس اگر تغییر مثبتی هم در این زمینه در مقایسه با گذشته در طرز دید طالبان دیده می شود ناشی از نزدیکی آنان به القاعده است و این مسئله برای تحلیلگران غربی که تشنه نوعی تغییر در راهکارهای طالبان اند تا در صف طالبان، تندرو را از میانه رو تفکیک کنند، می تواند مایوس کننده باشد.
طالبان در آغاز به میان آمدن شان احترام فراوان به علمای دین داشتند و بخصوص مقام استادان را سخت گرامی می داشتند. با هرکسی که در مدرسه دینی درس خوانده بود، قطع نظر از اینکه به کدام قوم و قبیله وابسته است احساس همبستگی می کردند. اما طالبان بعد از سقوط به این اصل وفادار نماندند.
طالبان بعد از سقوط امارت تعداد زیادی از علمای دین را کشتند و بخصوص نسبت به کسانی که فتوای ضد عملیات انتحاری صادر کرده بودند، سخت کینه توزانه عمل کردند. تعدای از اعضای شورای علمای افغانستان نیز در شمار کشته شدگان هستند. تمایل علمای دین به حکومت کرزی از نظر آنان غیرقابل بخشش بود.

طالبان امروز؛ تندروتر؟
از سال 2001 تاکنون تعدادی از افراد بالا رتبه طالبان یا در جنگ کشته شده و یا با مرگ طبیعی فوت کرده اند.
هرچند امروز ما در تحریک طالبان، چهره های جوان و آشناتر با وضع جهان را می یابیم اما این تغییر به آن معنی نیست که دید آنان در مورد حکومتداری و تعبیر خاص آنان از فقه سیاسی که در دوران حاکمیت خود برآن پا فشردند و تاکید کردند، تغییر کرده است. هنوز هم چهره های آغاز تحریک در گروه طالبان تصمیم گیرنده های اصلی اند.
طالبان در طول بیش از هشت سال گذشته در مورد تمام مسایلی که در دوران حکومتداری شان مورد انتقاد جامعه جهانی بودند، جواب روشنی نداده اند. آنها به این باور اند که "پیروزی شان در جنگ با بزرگترین قدرت نظامی جهان نشانه آشکار از حقانیت راهی است که در پیش دارند" و این احساس پیروزی که با "قداست نصرت الهی همراه است" آنان را به پافشاری بر روش حکومتداری گذشته مصمم تر ساخته است. در یک نظر می توان گفت که طالبان امروز در مواردی حتی تندرو تر از طالبان دیروز هستند

عبدالقادر دژکام محصل سال سوم انجینری پوهنتون دفاعی افغانستان