آرشیف

بسم الله الرحمن الرحیم 

جنازهکلمۀعربی است که به کسر جیم به بمعنی مرده وبه فتح جیم به معنای تختی که مرده را به وسیله آن برمیدارند یا عکس آن باشد یا بالکسر تخت با مرده وهر که اورا مشایعت کند. (منتهی الارب ) (اقرب الموارد) ودر تعریف طبی وحقوقی ، جنازه به جسد مرده انسان اطلاق گردیده است .
نماز جنازهفرض كفائى است.  فرض کفایی بدین معنی که ادای جنازه در مرحله  اول برهمه  مسلمانان واجب است اما اگر شخص یا اشخاصی از مسلمانان آن را به جا آورند از ذمت دیگران ساقط می‌ گردد.
سنت است که، هنگام خواندن نماز جنازه ، امام برای مرد در قسمت سر و برای زن در وسط جنازه ایستاده شود.
همچنان سنت است که امام در پیش روی مقتدی ها ایستاده شود ، ولی اگر محل جنازه ضیق وکوچک باشد ، مقتدیان میتوانند در کنار امام هم ایستاده شوند.
هدف نمازه جنازه:
هدف نمازه جنازه خاص بخاطر دعا برای میت بر پا میگردد.در حدیثی از ابو هریره 
( رضی الله عنه ) روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم میفرماید:« إذا صلیتم علی المیت فا خلصوا له الدعا ء» ( ابو داود ، کتاب الجنائز ، باب الدعا للمیت شماره : 3199 ) 
( زمانی که بر میت نماز برپا داشتید  ( یعنی دعا کردید ) خالصانه برایش دعا کنید .) 
مسلمانان نه تنها  برا ی میت صرف دعا بعمل آرند بلکه وجیبه شرعی مسلمانان است که میت را به نام نیک یاد نمایند وبر شخصیت ومتدین بودن آن  شهادت فرماید:
در حدیثی که از امیر المؤمنین عمر (رض) روایت گردیده آمده است :«أَیمَا مُسْلِمٍ شَهِدَ لَهُ أَرْبَعَةٌ بِخَیرٍ، أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ». فَقُلْنَا وَثَلاثَةٌ؟ قَالَ: «وَثَلاثَةٌ». فَقُلْنَا: وَاثْنَانِ؟ قَالَ: «وَاثْنَانِ». ثُمَّ لَمْ نَسْأَلْهُ عَنِ الْوَاحِدِ».(صحیح البخاری(ج2 ص 97 حدیث شماره : 1368) (خداوند هر میت مسلمانی را كه چهار نفر به خوب بودنش شهادت دهند ، وارد بهشت خواهد كرد. عمر(رض) می‌گوید: پرسیدیم: اگر سه نفر شهادت دهند، چطور است؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «اگر سه نفر شهادت  دهند نیز چنین خواهد بود». دوباره پرسیدیم: اگر دو نفرشهادت دهند؟ آنحضرت صلی الله علیه وسلم فرمود: اگر دو نفر شهادت  نیز چنین می‌شود». درباره شهادت دادن یک نفر ، سوال نكردیم».
قیام شروط نماز جنازه:
 شروط نماز جنازه عبارت است از:
 1- مسلمان بودن مُرده . 
2- پاك بودن مُرده كه قبل از دادن غسل، نماز جنازه مُرده صحت ندارد.
( شهید البته از این حكم مستثنى است.).
3- پیش روى امام قرار داشتن مُرده .اگر مُرده پشت سر بود نماز جنازه آن در ست نیست.
4- حاضر بودن مُرده است .
5- قرار داشتن مُرده بر زمین ، اگرمُرده بالاى شانه هاى مردم ویا بالاى چیز دیگر بار بود نماز آن درست نیست واما شرطه  كه تعلق به نماز گزار دارد، همان شرط هاى نماز انداز قبیل نیت، طهارت،ستر عورت وغیره.
یادداشت شرعی:
برای ادای نماز جنازه حاضر بودن میت لازم است، ولی اگر احیانآ، مرده بدون نماز جنازه دفن شده باشد، در این صورت تا سپری شدن وقت محدودی  بر روی قبرش نیز می توان نماز جنازه را اداءنمود. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم این عمل را انجام داده ‌اند .(امام بخاری و امام مسلم (رحمهما الله) آورده‌اند كه: مردی درگذشت (و او را دفن كردند) رسول الله  صلی الله علیه وسلم  فرمود: «فدلونی على قبره، فأتى قبره فصلى علیه».(قبر او را به من نشا دهید، سپس به نزد قبر رفت و بر آن مرد نماز خواند)‌.و بیشتر از یك ماه دیگر جایز نمی‌باشد بدین علت كه در حدیث یا اثرى نیامده است كه رسول الله صلی الله علیه وسلم بعد از یك ماه از دفن میت بر وى نماز جنازه خوانده باشد.( صحيح البخاري جلد 2 صفحه 89 شماره حدیث :1337 ) 
ترتیب نماز جنازه :
 قبل از همه باید گفت که : نمازجنازه رکوع ، سجده و تشهد ندارد و تنها، چهار تکبیر با تکبیر تحریمه و چند ذکر و دعاست. 
طوریکه در فوق هم تذکر دادیم امام در برابر سینه مرده ایستاده میشود و نمازگزاران صفوف را برابر میكنند، بهتر است صفها سه، پنچ ویا هفت باشد یعنى طاق باشد. اگر از هفت تجاوز كرد ضرورت به جفت ویا طاق بودن صف ها نیست . 
امام به جهر ومقتدى ها به خفیه تكبیرتحریمه « الله اکبر» میگویند دستها را تا شانه ها ویا نرمى گوشها بلند میكنند ودست ها را طور ی كه در نماز بسته میكردند آنرا بسته كنند وامام ومقتدى «سبحانك اللهم» را تا اخیر میخواند،بعداًامام به جهر ومقتدى  به آهسته گى تكبیر میگویند در حالیكه دستهارا بلند نمیكنند درود شریف را میخوانند ، بعد از آن امام به جهر ومقتدى  به آهسته گى تكبیرمیگویند كه براى مرد بالغ وزن بالغ این دعا را میخوانند: « عن أبي هريرة، قال: كان رسول الله صلى الله عليه وسلم إذا صلى على الجنازة، قال: " اللهم اغفر لحينا وميتنا، وشاهدنا وغائبنا، وصغيرنا وكبيرنا، وذكرنا وأنثانا، اللهم من أحييته منا فأحيه على الإسلام، ومن توفيته منا فتوفه على الإيمان »
( مسند احمد جلد 3 صفحه 334 ) شماره حدیث 1024 )
(بار خدایا زنده ومرده  مارا وحاضر وغائب مارا وكوچك مارا ومرد وزن مار بیامرز. با ر خدایا هر كه را زنده نموده اى از ما پس زنده نگهدار اورا بر اسلام وهر كه را ازما میرانده اى پس او را بر ایمان بمیران.)
واگر مرده طفل صغیر باشد این دعا خوانده  میشود:
« اللهم اجعله لنا فرطٱ واجعله لنا اجرٱ وذخر ا واجعله لنا شافعٱ ومشفعٱ» ( بار خدا او را براى ما توشه آخرت بگردان توشه از پیش فرستاده شده واورا براى ما اجر وذخیره گردان ، اورا براى ما شفیع ومقبول الشفاعة بگردان . ) 
عن الثوري، عن يونس، عن الحسن، أنه كان إذا صلى على الطفل قال: «اللهم اجعله لنا فرطا، واجعله لنا أجرا»(مصنف عبدالرزاق (ج 3 ص 529) شماره حديث: (6588)
واگر مرده دختر صغیره باشد این دعا خوانده میشود:
« اللهم اجعلها لنا فرطٱ واجعلها لنا اجرٱ وذخرٱ واجعلها لنا شافعة ومشفعة » 
بعد از آن امام به جهر ومقتدیان به آهسته گى تكبیر میگویند ومرده را چهار نفرى توسط چار پائى بر میدارند ودر راه در حالی كه سرش طرف پیش باشد كمى تیز تر طرف قبر میبرند. لازم است مردم عقب جنازه بروند . 
مرده را بدون ضرورت به حیوان باركردن ویا اورا دو نفر برداشتن مكروه است وطریقه برداشتن طفل شیر خوار یا كمى بزرگتر از آن به این طور بوده كه یك نفر، آنرا بر میدارد كه سرش بطرف دست راست حمل کننده و بردارنده باشد.
تعزیه وهمدردی:
تعزیهلغت عربی بوده و ازلحاظ لغوی به معنای اظهار همدردی، سوگواری و تسلیتبه ورثه و دوستان متوفی  است. به عبارهءدیگر تعزیت، عزاداری کردن تسلیت دادن برای بازماندگان متوفا وگفتن تسلیت به ایشان .
تعزیتبرای تسکین آلام و دردهای فرد مصیبت دیده و فرونشاندن ترس و هراسفرد و آرام ساختن اندوه و بی قراری وی می باشد.
پیامبر صلى الله علیه و سلممی فرماید: « عن عبد الله، قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «من عزى مصابا فله مثل أجره» » یعنی: «آنکه مصیبت دیده ای راتعزیت گوید پاداشی به اندازه ی او برای اوست.» ( ترمذی وابن ماجه).
اصطلاح تعزیهدرافغانستان بنام « مراسم فاتحه خوانی ویا فاتحه» معروف میباشد که البته توام با گفتن فاتحه مردانه وزنانه تقسیم میشود».
همانظوریکه گفتیم تعزیت وتسلیت گفتن پس از کفن و دفن میت به همه ای اعضای خانواده میت خواه بزرگ باشند ویا کوچک عمل مستحب است؛ زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده‌اند: « هر مسلمانی که به هنگام مصیبتی به برادر مسلمان خود تسلیت بگوید، روز قیامت خداوند لباس کرامت را بر تن او می‌پوشاند».( اخرجه ابن ماجه ) 
یادداشت ضروری:
لازمبه یادآوری است که به روایت زاد المعاد جلد 1 صفحه 508 ، ترتیب مراسم برای تعزیه و جمع شدن خانوادهء میت و سایر دوستان میت برای مراسم تعزیه ، تسلیت ویا به اصطلاح مراسم فاتحه ، و قرائت قرآن عظیم الشان،آنهم توسط چند نفر قاری ودر ظرف یک یا دو ساعت، بدعت بوده و هیچ اصلی دردین مقدس اسلام ندارد.» ( برای معلوماتی  مزید در این بابت مراجعه شود : زاد المعاد جلد 1 صفحه 508 ). 
آداب تعزیت:
تعزیت و همدردی دارای آداب خاصی خود بوده ، که بر هر مسلمان لازم آنرا رعایت بدارد:
مشارکت:
به محض اینکه شخص از مرگ کسی از نزدیکان، همسایگان یا دوستانش خویش اطلاع حاصل نماید ، بر او واجب است که به دیدار خانواده ودوستان و آشنا یان متوفی برای تعزیت گفتن و شرکت نمودن در تشییعجنازه در صورتیکه ممکن باشد خود را برساند . تا مطابق عمل پیامبر صلى الله علیه و سلم عمل نماید کهفرموده است:« حق المسلم على المسلم خمس: رد السلام، وعیادة المریض، واتباعالجنائز، وإجابة الدعوة، وتشمیت العاطس»  یعنی: «حق مسلمان بر مسلمان پنجچیز است: جواب سلام، عیادت مریض، رفتن بدنبال جنازه، قبول کردن دعوت، دعابرای عطسه زننده.» (متفق علیه ) 
تعزیت بعد از سپری شدن سه روز:
اگر احیانآ شخص بنابر مصروفیت ها ویا سایر مشکلات، نتواند در اولین  ساعات خود 
را برای اشتراک در نماز جنازه وتسلیت گفتن برای بازماندگان متوفی  برساند،کوشش بعمل ارد، درصورتیکه  امکان داشته باشد  در مدت سه روز این کار را انجام دهد، و بهتر است شخصاً به نزدفرد ویا خانوادهء مصیبت دیده رفته وازنزدیک عرض تسلیت تقدیم بدارد.
همچنان در صورت بعد مسافه ویا سایر مشکلات ، میتون تسلیت نامه خویش را توسط ، تیلفون ، ویا سایر وسایل ارتباطی به بازماندگان متوفی برساند.
تهیه غذا:
مستحب است که نزدیکان و دوستان فرد برای خانواده ی متوفی غذا تهیه بدارند،چرا که مشغول گشتن آنان به مصیبتی که دچار شده اند آن ها را از فراهمنمودن غذا برای مهمانان وکسانی که برای اشتراک فاتحه ومراسم تدفین آمده اند، بازمی دارد.
در روایتی آمده است زمانیکه : حضرت جعفر بن ابی طالب(رضی الله عنه) به شهادت رسید ، و پیامبر صلى الله علیه وسلم از شهادت موضوف  اطلاع حاصل کرد ، به منزل جعفر تشریف برد و فرزندانش خردسالش را گردآورد و آنان را بوسید. 
اسماء همسر جعفر بن ابی طالب پرسید: یا رسول الله،آیا خبری از جعفر به شما رسیده است؟ فرمود: بلی . امروز کشته شد. اسماءشروع به گریستن نمود و پیامبر صلى الله علیه و سلم او را آرام ساخت و بهمنزل خویش بازگشت و فرمود:
« اصنعوا لآل جعفر طعامًا، فإنه قد جاءهم مایشغلهم» یعنی: «برای خانواده ی جعفر غذا تهیه دارید، که برایشان حادثه ای پیشآمده که مشغولشان ساخته است.» ( ترمذی ) 
یادداشت:
اگراحیاناانسان برای دیداری کوتاه و گفتن تعزیت به منزل خانوادهء مصیبت دیده برود، مشکلی وممانعتی در دین اسلام وجود ندارد.
ولی کوشش بعمل ارد که از صحبت های بیهوده ، وبحث های بی مورد که از موضوع واداب محفل خارج باشد ،باید جدآ اجتناب صورت گیرد ، در همچو مجالس باید صحبت ها در باره صبر ،تسلیت،شکیبایی و مطالب مانند آن منحصر گردد.
الفاظ تسلیت وتعزیه :
 الفاظیکه باید به شخصی ویا خانوادهء شخص غم دیده و سوگوار گفته شود عبارت است از: « البقاء لله»یعنی: «تنها خداست که می ماند.»
ویا :«إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ–اللَّهُمَّ أْجُرْنِى فِى مُصِیبَتِى وَأَخْلِفْ لِى خَیرًا مِنْهَا».(ما از آنِ خدائیم و به سوی او بازمی گردیم.‏ پروردگارا! در برابر این مصیبت، ‌به من اجر بده و بهتر از آن را نصیبم فرما).( مسلم)
ویا « إن للَّه مَا أَخَذ، ولهُ مَا أعْطَى ، وكُلُّ شَیءٍ عِنْدَهُ بأجَلٍ مُسمَّى ، فلتصْبِر ولتحْتسبْ»
یعنی: «آنچه را خداوند گرفت از آن خودش بود و آنچه داده است مالخود اوست. مسلماً هرچیزی نزد او دارای تقدیری است، لذا باید صبر کرد وامید به ثواب داشت».
( بخاری و مسلم(
یا این دعا را بخواند:
« أعظَمَ اللهُ أجرَک، و أحسنً عَزَاءَکَ و غَفًرَ لِمَیتِکَ.»« خداوند پاداش تان را زیاد نماید و عزایت را نیکو بگرداند و مرده ات را مورد مغفرت قرار دهد».
ودر کشور ما معمول که برای شخصی ویا خانواده ای که برایشان فاتحه داده میشود گفته شود : 
پروردگارشما را دیگر از غم نگاه کند ، این غم ،غم اخیر شما باشد ، اولاد وخانوادهء شما را الله تعالی زنده داشته باشد ، متوفی را پروردگار غریق رحمت سازد ، قبرشان را الله روضه جنت ساخته ،جنت برین نصیبش گردد ، ما خودرا در این غم شریک میدانیم ، برای شما واعضای خانوادهء شما صبر جمیل تمنا داریم.
الفاظ جوابیهدعاء:
فرد مصیبت دیده باید درمقابل آمین گفته و به فرد تعزیه کننده می گوید: « آجرك الله» یعنی: «الله برای این عملت پاداشت دهد.» از ابراز تسلیت شما سپاسگزار هستیم ، وخداند شما ر اهم از غم نگاه کند ، وغیره … 
زن در مراسم تعزیه :
حکم شرعیبرای زنان در اشتراک در مراسم تعزیه  همین است که : زنان در صورتی که زینت خود رااشکار نسازند و رفتارهای خلاف شرع؛مانند چاک نمودن پیراهن، خراشیدن وسیلی زدن در روی وسر، ناله و زاری با صدای بلند،از آنان دیده نشود،می توانند در مراسم تعزیه اشتراک نماید.
بلاتأخیر قابل گفتن  میدانیم که در صورتیکه اعمال مشابه از مرد ها هم سر بزند، این اعمال تخلف شرعی پنداشته میشوند و مردانهم باید از این حرکت ها خودرانگاه دارند .
خواهران ومادران محترم نباید فراموش کنند:
که تمام این کارها باعثخشم پروردگار گردیده،و سبب آزارمیت در قبرش خواهد شد. 
در حدیثی که ابن عمر وحدیثی که از صحابی جلیل القدر المغیره وسایر محدثین روایت گردیده واین احادیثی در صحیح مسلم وصحیح بخاری نیز تذکر یافته ، آمده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده است :
«إن المیت یعذب بما یناح علیه» ودرروایت امام بخاری آمده :«ببكاء أهله علیه»
«والمراد بالبكاء النیاحة وهی رفع الصوت»
ولی ناگفته نماند که صرف گریستن وریختن اشک که برای انسان در حالات یک حادثه غم انگیز واز جمله فقدان عزیزان ودوستان رُخ میدهد، شامل این حکم نمی گردد ولی حکم  حدیث در منع،همانا بلند کردن آواز وچیغ زدن واویلا جورکردن در وقت گریه وابراز تاثرات برمرده  است که در زبان عربی به آن «نیاحه»میگویند.  رسول الله صلی الله علیه وسلم مسلمان را از نیاحهمنع نموده است، ولی صرف ریختن اشک از چشم ممانعتی ندارد وشامل حکم این حدیث نمی باشد.
دین مقدس اسلام مسلمانان  را به صبر واستقامت در مصیبت دعوت نموده ولی جاری شدن اشک از چشم شامل این هدایت رسول  الله صلی الله علیه وسلم نیست، همانطوریکه اشک پیامبر اسلام در وفات فرزند اش ابراهیم از چشم مبارک شان جاری شد.
طوریکه گفته آمدیم:گریه عادی ـ بدون شیون، زاری و داد و فریاد ـ برای میت کراهت ندارد؛ زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم به هنگام فوت فرزندش ابراهیم در حالیكه به شدت میگریست واشك از چشمان مباركش جارى بود گفت: 
« اى ابراهیم ! اگر این مردن تو امر حق و وعدهء راستین خداوند تعالى ومقدر نمى بود كه آخر ما به اول ما ملحق میشوند هر آئینه بیشتر از این بر تو غمگین واندوهگین میشدم» وبعد از اندك سكوت فرمود :«العین تدمع والقلب یحزن ولا نقول إلا ما یرضی الرب، وإنا بفراقك یا إبراهیم لمحزونون »( چشم اشك میرزد وقلب غمگین میشود ، وما جز آنكه خدا را خشنود ساز یم چیزى نمیگویم و ما اى ابراهیم ! بر تو شدیدٱ غمگین هستیم ».
زن وتشیع جنازه:
همانطوری که در فوق خدمت خوانندگان محترم بیان گردید ،در مورد اشتراک زنان در مراسم تعزیت وبخصوص اشتراک زنان در نماز جنازه هیچگونه مانع شرعی، دیده نمیشود، وحتی در دین اسلام بیان گردیده ، در صورتی که زنان در مراسم جنازه حاضر باشند، میتوانند نماز جناز ه را با مراعات آداب معین که البته در آخر صف بعد از مردها ایستاده شده، بجا آرند.
در حکم فقهی موضوع اشتراک زنان در نماز جنازه آمده است : جائز است که زنان مانند مردان نماز جنازه را بخوانند چه به صورت انفرادی باشد ویا هم  به شکل جماعت.
حضرت عمر ( رض ) انتظار کشید تا مادر عبدالله نماز جنازه عتبه را خواند و بی بی عایشه امر کرد تا جنازه سعد بن ابی وقاص را بیآورند تا بر وی نماز جنازه بخواند.
امام النووی (رح) میفرماید:
لازم است برای زنان در نماز جنازه جماعت ترتیب شود، نماز جنازه را به جماعت بجا آرند مثلی که در نماز های دیگر به جماعت می خوانند و همین نظریه الحسن بن صالح و سفیان ثوری و امام احمد و امامان مذهب حنفی می باشد.
در کتاب مشهور فقهی بنام ( الفتاوی النسائیه ) (فتوا ها برای زنان ) آمده است : 
زنان مانند مردان اگر در نماز جنازه حاضر شوند ، باید نماز جنازه بخوانند و ثوابی که مردان از نماز جنازه میگیرند،زنان نیز همان ثواب را بدست میاورند .
مؤرخان میگویند که مردان و زنان جنازه رسول الله صلی الله علیه وسلم را خواندند. اگر جنازه حاضر شد باید که زنان با مردان نماز آنرا بخوانند.
خوانندهءمحترم!
  نماز جنازه طوریکه در فوق هم یاد آور شدیم، دعای مغفرت برای میت مسلمان می باشد که برای مرد وهم بری زن مسلمان مشروع است البته به این تفاوت که برای  مردها فرض كفائی است.
رسول الله صلى الله علیه وسلم در حدیث صحیح متفق علیه فرموده است كه مسلمان كه نمازه جنازه را اداءكند ودر وقت ادای این نماز حضور یابد به اندازه یک كوه ثواب كمائی میكند ومسلمان كه بعد از ادای نماز همراهی جنازه را می كند تا به دفن شدن در مقبره ثواب واجر به اندازه دو كوه را بدست میاورد: «من شهد الجنازة حتى یصلى علیها فله قیراط، ومن شهدها حتى تدفن فله قیراطان، قیل: یا رسول الله وما القیراطان؟ قال: مثل الجبلین العظیمین».
ولی برخی از فقها با استدلال های فهمی خویش که از شرعیت اسلام  دارند، طی فتوای نگاشته اند که:متابعت جنازه ورفتن به مقبره وهمراهی كردن میت تا قبرستان خاص برای مردان است در شرع اختصاص داده شده نه برای  زنان ،  وبرای زنان وخانمها همراهی كردن جنازه تا به مقبره وحضور یافتن بخاطر دفن آن لازم نیست بلكه مكروه است.واستلالخویش را  به فحوای این حدیث مبارکهمستدلمی نماید:«عَنْ أُمِّ عَطِیةَ ل قَالَتْ: نُهِینَا عَنِ اتِّبَاعِ الْجَنَائِزِ، وَلَمْ یعْزَمْ عَلَینَا».(بخاری حدیث شماره : 1278)
(ام عطیه می فرماید : ما زنان از اشتراک در تشیع جنازه ، نهی  شدیم ، ولی این منع ، به مفهوم منع قطعی نبود. ) 
از لفظ « و لَم یُعزَم عَلَینا» چنین استنباط میشود که در حدیثی متذکره کلمه حرام نیامده است و تنها از «نهی» سخن به میان آمده است که معنی (بازداشتن) را دارد نه حرام بودن را. زیرا کلمه حرام در شریعت مبارک اسلام معنی بسیار شدید دارد.
وازجانب دیگر« نُهینا» به صیغۀ مجهول است یعنی که فاعل آن معلوم نیست که این نهی را شاید رسول الله صلی الله علیه وسلم نموده باشد ویا هم صحابه رسول الله ، به هر ترتیب از فحوی حدیث طوری معلوم میشود که این نهی از جانب رسول الله صلی الله علیه وسلم نیست .
اما در این هیچ ای شک نیست که : 
در زمان دورۀ جاهلیت یعنی قبل از اسلام ، زنان کفار در ایام عزاداری به سر و روی خود میزدند ؛ بر سر و موی خود خاک می زدند؛ پیراهن خود را پاره میکردند؛ چیغ میزدند و نوحه سر میدادند. با آمدن دین مقدس  اسلام این عادات یکجا با سایراعمال خرافاتی از جمله دورۀ جاهلیت پنداشته شد وانرا ممنوع وحرام اعلام نمود.
 رسول الله صلی االه علیه وسلم فرمود که آنانیکه این اعمال را انجام میدهند از جملۀ اوشان نیست یعنی از امت اسلام نیستند. در احادیث ریاض الصالحین میخوانیم که نوحه کردن بر مرده از خصال و صفات کفار است(ریاض الصالحین حدیث شماره 1667 از امام زکریا یحیی بن شرف نووی دمشقی). 
یکی از جمله دلایل که  زنان را اجازه نه میدهند تا در جنازه اشتراک کنند ، اساساً این نیست که اشتراک شان در جنازه نهی  شده است ، بلکه عامل اش  این است که زنان از احساسات کار میگیرند و همین اعمال  نا روا را متأسفانه انجام میدهند که این  بی‌خبری شان ناشی از بی اطلاعی از اصول شرعیت دین مقدس اسلام است ورنه هیچ  زن مسلمان آگاهانه مرتکب همچو اعمال نمیشود.
در ضمن باید یاداور شد که برخی از فقهای ما کلمۀ «نهی» که در حدیث آمده است آنرا به «حرام» تبدیل کرده‌اند.که این فهم شان قریب به صواب نمی باشد .
ولی با آنهم طوریکه گفتیم تعدادی از فقها وحتی برخی از صحابه وتابعین اشتراک زنان را  در مراسم  تعزیه مكروه دانسته اند ، مطابق برخی از روایات  میتوان از عبد الله بن مسعود، عبد الله ابن عمر، أبو امامه، عائشه، مسروق، نخعی، اوزاعی، اسحاق.. نام برد
این تعداد از علما می فرمایند که :
در حدیث صحیح ثابت شده است كه رسول الله صلى الله علیه وسلم روزی مجموعه از خانمها را دید كه به انتظار جنازه نشسته بودند ، به نیت اینكه جنازه را همراهی كنند رسول الله صلى الله علیه آنها را از این كار منع نمود وبرای شان گفت كه برگردید با گناه وبدون اجر وثواب:
« وروی أن النبی صلى الله علیه وسلم خرج فإذا نسوة جلوس قال: «ما یجلسكن؟» قلن: ننتظر الجنازة قال: «هل تغسلن؟» قلن: لا. قال: «هل تحملن؟» قلن: لا. قال:«هل تدلین فیمن یدلی؟» قلن: لا. قال:«فارجعن مأزورات غیر مأجورات».
سوگواری شرعی زنان:
هر زمانی که یکی از اقارب نزدیک خانوادهء زن به طور مثال  برادر، عمه، مادر، کاکا و… فوت نماید ، میتواند تا مدت سه روز از آرایش، استعمال بوی معطر، کشیدن سرمه بر چشم، استعمال حنا و استفاده از زینت‌آلات و لباس‌های رنگارنگ خودداری نماید. 
ولی هرگاه شوهر زن فوت کند، واجب است برای مدت چهار ماه وده ر وزسوگواری نماید . 
در حدیثی که از ام عطیه روایت گردیده آمده  است : « کنا ننهی أن نحد علی میت فوق ثلاث، إلا علی زوجه أربعة أشهر و عشرا، ولانکتحل، ولانطیب، و لانلبس ثوبا مصبوغا إلا ثوب عصب، و قد رخص لنا عند الطهر إذا اغتسلت إحدانا من محیضها فی نبذة من کست أظفار، و کنا ننهی عن اتباع الجنائز»(متفق علیه. )
«ما نهی می‌شدیم از اینکه برای مرده‌هایمان بیش از سه روز سوگواری کنیم؛ مگر برای فوت شوهر که چهار ماه و ده روز سوگورای می‌کردیم، از سرمه و بوی خوش استفاده نمی‌کردیم ولباس رنگارنگ نمی‌پوشیدیم مگر لباس یمنی، و وقتیکه از حیض پاک می ‌شدیم و غسل می‌کردیم به ما اجازه داده می‌شد که تکه‌ای بخور (ماده‌ای خوشبو) بکار ببریم (تا بوی بد اثر خون را از بین ببرد) و از تشییع جنازه نیز نهی می‌شدیم».
از ام سلمه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : « المتوفی عنها لاتلبس المعصفر من الثیاب، ولاالممشق من الحی، ولاتختضب، ولاتکتحل»(صحیح ابوداود 2287 ) «زنی که شوهرش فوت کرده است باید از پوشیدن لباسهای زرد و سرخ و استفاده از جواهرآلات و حناء و سرمه خودداری کند».
همچنان در حدیثی که از أُمِّ حَبِیبَةَ  ، زَوْجِ پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت گردیده آمده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده : «لا یحِلُّ لامْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْیوْمِ الآخِرِ تُحِدُّ عَلَى مَیتٍ فَوْقَ ثَلاثٍ، إِلاَّ عَلَى زَوْجٍ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا».(بخارى: 1281) (ام حبیبه زوجه گرامی پیامبرصلی الله علیه وسلم ، می‌گوید: از رسول الله صلی الله علیه وسلم  شنیدم كه می‌فرمود: «هر زن مؤمنی كه به خدا و روز قیامت ایمان دارد، مجاز نیست بیش از سه روز، برای كسی سوگوار باشد مگر برای شوهرش، كه در آنصورت، می‌تواند چهار ماه و ده روز، به سوگ بنشیند»».
طوری که گفتیم ، زنی که شوهرش فوت کرده است، مدت چهارماه و ده روز سوگواری را در منزل همسری می‌گذارند، اما خانمی که طلاق رجعی داده شده لازم نیست که آن مدت را به عزا بنشیند، اگرچه برخی از علما آن رابرای آن خانم نیز مستحب می‌دانند.
زنی که شوهرش فوت کرده است ، در مدت چهارماه و ده روز عزاداری، برای کار ها ومشاغل  ضروری روزانه می‌تواند از خانه خویش خارج شود، اما حتماً باید شب‌ها به منزل خود بازگردد.همچنان که گفته شد سوگواری برزنی که شوهرش فوت کرده واجب است .
در مذهب امام ابو حنیفه آنرا بر زنان مطلقه که در طلاق بائنه صغری و کبری باشند، واجب میشمارد .ولی اکثریت فقها آن را مستحب می‌دانند و زنانی که از طریق طلاق «رجعی یا بائن» طلاق داده شده‌اند از نظر امام ابو حنیفه نه شب و نه روز را نباید از منزل خارج شوند، اما پیروان مذهب شافعی می‌گویند تنها در صورتی زن در حال گذر انیدن عده می‌تواند منزل را ترک کند که ضرورتی وجود داشته باشد.
یادداشت فقهی:
زن سوگوار و در حال عدّه برای شوهر، از استعمال آلات زینت‌، استعمال بوی خوش، حنا، لباس‌های رنگارنگ و بیرون رفتن غیرضروری مانند: شهادت در محکمه یا معالجه مریضان ، رفتن به دیدار اقوام، رفتن به هدیره وقبرستان ، خودداری کند. 
اعمال حرام ونامشروعدر مراسم تعزیه :
در حین وفات عزیزان وبه خصو ص در حین مراسم تشییع جنازه ومراسم تسلیت وتعزیه برخی از اعمال خود اگاه ویا ناخود اگاه از انسان سر میزند که جدآ حرام ونامشروع می باشد وانسان گنهکار هم میگردد.  یکی از این اعمال طوریکه یاداور شدیم:
چیغ واویلا برجنازه است:
چیغ زدن واویلا وبه اصطلاح نوحه خوانی برجنازه ، عبارت از :بلند کردن صدا به آه و ناله، پاره کردن لباس، سیلی زدن به سر و روی، کندن موی سر،  خراشیدن  وخون کردن سر وصورت، وخاک انداختن بر سر وروی ، به خاطر زاری گریان واویلا بر میت، این  فریاد هاو واویلا سردادن و امثال این گفتارها و کردارها که از انسان سر داده میشود، بمعنی نشان‌ دادن  اعتراض و عدم صبر و تحمل نسبت به قضا و قدر الهی می‌باشد.همهءاین اعمال  ویا عمل از فهم شرع  دین  مبین اسلام حرام، گناه کبیره وګناه بزرگی  بوده ورسول الله صلی الله علیه وسلم از آن بطور جدی ممانعت بعمل اورده است :وحتی فرموده است که همچو اشخاص از جمله امت من نمی باشد ، طوریکه میفرماید:« لیس منا من لطم الخدود، وشق الجیوب، ودعا بدعوی الجاهلیة». « کسیکه روی خویش به سیلی میزند ، ویخن خود را پاره میکند ،  و ناله و فریاد جاهلیت را سر دهد، از امت من نیست».
همچنین در کتاب صحیحین آمده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم ‏ فرمودند: 
«بریء من الصالقة والحالقة والشاقة». «این سه گروه از من جدا هستند، یک کسی که درهنگام مصیبت صدایش را بلند می‌کند، دوم کسی را که موی سرش را به خاطر مصیبت می‌ کند  و سوم کسی که در هنگام مصیبت لباسش را پاره می‌کند».
ودرصحیح مسلم آمده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم: «لعن النائحة والمستمعة». (زنان نوحه‌گر و همچنین آن زنانی را که از شنیدن نوحه‌سرایی احساس شگفتی می‌کنند، نفرین فرموده است).
پس ای خواهر مسلمان!
بر شما واجب است تا به پیروی از حکم پیامبر صلی الله علیه وسلم از این عمل حرام دروقت مصیبت خود داری نمایم .
در مقابل ای خواهر مؤمن  بر شما واجب است که در هنگام مصیبت صبر نمایی و به الله  پناه بریم؛ تا مصیبت و عزای تو برایت تبدیل به بخشش گناهانت شود و همچنین موجب ازدیاد نیکی‌هایتان گردد.
پروردگار با عظمت ما با زیبای زاید الوصف میفرماید :« وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ * الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِیبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعونَ * أُولَئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ»(سوره البقره: 155ـ 157).
«قطعا همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، و نقص  در مالها و نفس ها و میوه‏ها، امتحان می‌‏کنیم; و بشارت ده به استقامت‏کنندگان! آنها که هر گاه مصیبتی به ایشان می‌‏ رسد، می‌‏گویند: «ما از آن خدائیم; و به سوی او باز می‌‏گردیم!» اینها، همانها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده; و آنها هستند هدایت‏یافتگان!».
واقعآ چه زیبا است صبر در وقت مصیبت که انسان آنرا پیشه خود سازد .
ولی در این هیچ جای شک نیست و چنانچه گفته آمدیم که:  گریه کردن بدون چیغ واویلا  و بدون انجام کارهای حرام و بدون  انجام کارهای خلاف شرع اسلامی،جایز است. و انسان نباید از قضا و قدر الهی خشمگین، ویا در صورت این خشم و غضب هم منکردین شده و صحبت های غیر شرعی برقلب وبرزبان خویش جاری سازد . 
خواننده محترم  ! گریه کردن نوعی رحم و رقت قلب نسبت به میت است و چیزی است که نمی‌توان از آن در چنین مواقعی جلوگیری کرد، به همین دلیل مباح است و گاهی اوقات هم مستحب می‌شود. (برای معلومات مزید در این بابت مراجعه شود به :کتاب تنبیهات علی أحکام تختص بالمؤمنات، شیخ دکتر صالح بن فوزان )
پیامبر صلی الله علیه وسلم میفرماید :
1-«أَرْبَعٌ فِی أُمَّتِی مِنْ أَمْرِ الْجَاهِلِیَّةِ لاَ یَتْرُکُونَهُنَّ الْفَخْرُ فِی الأَحْسَابِ وَالطَّعْنُ فِی الأَنْسَابِ وَالاْسْتِسْقَاءُ بِالنُّجُومِ وَالنِّیَاحَةُ وَقَالَ النَّائِحَةُ إِذَا لَمْ تَتُبْ قَبْلَ مَوْتِهَا تُقَامُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَعَلَیْهَا سِرْبَالٌ مِنْ قَطِرَانٍ وَدِرْعٌ مِنْ جَرَبٍ».( چهار خصلت در امت من وجود دارد که آن‌ها را ترک نمی‌کنند در حالی که آن‌ها ازخصلت‌های جاهلیت‌اند:
1- افتخار بر حسب و نسب خویش
2- طعنه زدن بر نسب دیگران
3- طلب باران از ستارگان
4- نوحه خواندن . 
و در این مورد فرمود:  نوحه خوان اگر توبه نکند، روز قیامت در حالی حشر می‌شود که پیراهن وتنبان  از قیر بر تن او خواهد بود.
2-«اثْنَتَانِ فِی النَّاسِ هُمَا بِهِمْ کُفْرٌ الطَّعْنُ فِی النَّسَبِ وَالنِّیَاحَةُ عَلَى الْمَیِّتِ». (دو خصلت درمیان مردم است که موجب کفراند:  طعنه زدن بر نسب دیگران و نوحه خواندن بر میت).
3– هنگامی که ابراهیم؛ فرزند رسول الله صلی الله علیه وسلم  فوت کرد، اسامه بن زید جیغ میزد . رسول الله علیه وسلم  فرمود:  این کار شیوه من و دستور من نیست، فریاد کشیدن کار درستی نیست. البته دل غمگین می‌شود، چشم اشک می‌ریزد، ولی کاری که موجب خشم و غضب پروردگار گردد انجام نگیرد. 
4-ام عطیهمی‌گوید: 
 رسول الله صلی الله علیه وسلم  هنگام بیعت، از ما تعهد گرفت که نوحه نخوانیم. بجز پنج نفر از ما  (بیعت کنندگان) کسی دیگر به این عهد، وفا نکرد. آن پنج نفر عبارتند از:  ام سلیم، ام العلاء، دختر ابی سبره، و همسر معاذ

ادامه مطلب در اینجا