آرشیف

تعريف روش
کلمۀ« میتود» ، در فرهنگ فارسي « معين » و فرهنگ انگليسي به فارسي «آريانپور » به : روش ، شيوه ،راه ،طريقه ، طرز ، اسلوب معني شده است . به طور كلي «راه انجام دادن هر كاري » را روش گويند . روش تدريس نيز عبارت از راه منظم ، با قاعده و منطقي براي ارائه درس مي باشد . علمای تعلیم وتربیه به طور عموم روشهای تدریس را این طور دسته بندی می نمایند:

1ـ روشهاي تاريخي.
 2 ـ روشهاي نوين.
« اصطلاح تدريس ،اگر چه در متون علوم تربيتي مفهومي آشنا به نظر مي رسد ،اكثر معلمان ، مولفان ودیگردانشمندان با معني و ماهيت درست آن آشنايي دارند . برداشتهاي مختلف معلمان از مفهوم تدريس مي تواند در نگرش آنان نسبت به شاگردان و نحوۀ كار كردن با آنها تأثيرمثبت يا منفي بر جاي گذارد . برداشت چند گانه از مفهوم تدريس مي تواند دلايل مختلفي داشته باشد ؛از مهمترين آنها اختلاف در ترجمه و برداشت از ديدگاههاي مختلف تربيتي است. ممکنست تعدادی از كارشناسان ، معلمان و شاگردان اين رشته مفاهيمي چون پرورش و آموزش ،تدريس را يكي تصور كنند وبه جاي هم به كار  برند . اين مفاهيم اگر چه در برخي جهات وجوه مشترك و در هم تنيده دارند ، اصولاً مفاهيم مستقلي اند و معناي خاص خود را دارند.
 علمای تعلیم وتربیه اکثرا به این باور اند که ، پرورش يا تربيت «جرياني است منظم و مستمر كه هدف آن هدايت رشد  فکری ، جسماني ، اخلاقي و اجتماعي يا به طور كلي رشد همه جانبه شخصيت شاگردان در جهت كسب و درك روشهای پسندیده و هنجارهاي مورد پذيرش جامعه و نيز كمك به شكوفا شدن استعداد آنان است ». بر اساس چنين تعريفي تربیت يك نظام است ، نظامي كه كاركرد اساسي اش شكوفا كردن استعداد و تربيت شهرونداني است كه هنجارهاي مورد پذيرش جامعه راكسب كنند و متعهد به ارزشهاي آن باشند . حتي بسياري از صاحب نظران تربيتي كاركردي فراتر از كاركرد ذكر شده براي تربیت قائلند و معتقدند كه القاي ارزشها ، سنتها و اخلاقيات پذيرفته شدۀ جامعه به افراد يكي از قديمي ترين نظریات تربیتی است ، به جاي چنين كاركردي ، نظام تربيتي بايد رشد مهارتهاي شناختي از قبيل تفكر انتقادي ، تحليل ارزشها و مهارتهاي گروهي را در الویت كاركردهاي خود قرار دهد تا زمينۀ مردم سالاري در جامعه فراهم شود . ، گروهي ديگر نيز بر اين باورند كه نظام تربيتي بايد عامل تغيير و تحول اجتماعي باشد . تحليل مفاهيم و كاركردهاي ذكر شده نشان مي دهد كه به هيچ وجه نمي توان مفهوم «تربیت » را با مفاهيمي چون آموزش ،تدريس يكي دانست .تربیت مفهومي كلي است كه مي تواند ساير مفاهيم را در درون خود جاي دهد .
مفهوم آموزش برخلاف تربیت يك نظام نيست ، بلكه آموزش فعاليتي است هدفدار واز پيش تعیین و طراحي شده ،كه هدفش فراهم كردن فرصتها و موقعيت هايي است که امر يادگيري را در درون يك نظام تربیتی تسهيل كند و سرعت بخشد .بنابراين آموزش وسيله یی است براي تربیت ، نه خود تربیت .آموزش يك فعاليت مشخص و دقيق طراحي شده است ؛پس هدفهاي آن دقيق تر و مشخصتر و زودرستر از هدفهاي تربیتی است .آموزش ممكن است با حضور معلم ويا بدون حضور معلم از طريق فلم ،راديو ،تلويزيون و ساير رسانه ها صورت گيرد .
مفهوم تدريس به آن قسمت از فعاليت هاي آموزشي كه با حضور معلم در صنف درس اتفاق مي افتد اطلاق مي شود . تدريس بخشي از آموزش است و همچون آموزش يك سلسله فعاليت هاي منظم ، هدفدار واز پيش تعيين شده را در بر مي گيرد و هدفش ايجاد شرايط مطلوب يادگيري از سوي معلم است . به آن قسمت از فعاليت هاي آموزشي كه به وسيلۀ رسانه ها و بدون حضور و تعامل معلم با شاگردان صورت مي گيرد به هيچ وجه تدريس گفته نمي شود. بنابر اين آموزش معنايي عامتر از تدريس دارد . به عبارت ديگر مي توان گفت هر تدريسي آموزش است ،ولي هر آموزشي ممكن است تدريس نباشد . در اینجا سعی می نمایم تابرخی روشهای تدریس تاریخ را با در نظر داشت نظریات علمای این عرصه وتجارب چهل سالۀ تدریس وتالیف خودم در این رشته به صورت فشرده بیان نمایم.
در يادگيرى فعال و مشاركتى مضامین مختلف از جمله تاریخ، معلم به جاى اين كه خود را عرضه كنندة دانش و مفاهيم به شاگردان بداند، باید روند يادگيرى را اداره و تسهيل کند. تجارب تحقیقات علمی نشان می دهد، که يادگيرى  فعال ومشاركتى، پيشرفت تعلیمی و تحصيلى شاگردان و محصلان را ارتقا می بخشد و موجب آن می شود تا  شاگردان ومحصلان از آموخته های خویش لذت ببرند.
در تدریس تاریخ نظر به تقاضای زمان ، ضرور است تا رشد مهار تهاى ارتباطى و اجتماعى، تقويت اعتمادبه نفس، تقويت و گسترش مهار تهاى ذهنى و فيزيكى و طرزتفکر( دانستن، توانستن وخواستن) شاگردان مد نظر گرفته شود. در غیر آن تدریس مضمون تاریخ مؤثر نخواهد بود ونمی توانیم از فایده های مطالعۀ تاریخ  به طور کامل بهره گیریم.
مؤلفی تاريخ را آموختن گذشته براي فهميدن حال تعريف كرده و پس از توضيحي آورده است كه واقعيت هاي زنده گي
امروز ما را، ميراث گذشته تشکیل می دهد و مورخان با استناد به منابع مكتوب و غير مكتوب معتبر تلاش مي كنند به درك روشني از گذشته دست يابند تا بتوانند از تاريخ تصويري مبتني بر حقيقت ارايه دهند.
تدریس تاریخ در نظام تعلیم وتربیه با توجه از سه دیدگاه دانشمندان ( دیدگاهی که معتقد است وجود درس تاریخ در تعلیم وتربیه حیاتی است، دیدگاهی که تاریخ را به واسطۀ تقابلی که با زمان حال دارد جالب توجه می داند ودیدگاهی که معتقد است در س تاریخ، به عنوان شاخۀ از جامعه شناسی ، می تواند اصول وقوانین حاکم بر کل رفتارهای اجتماعی را مشخص می کند) . بهرحال ، هدف اساسی تدریس تاریخ بکار گیری تجارب نیاکان و ایجاد علایق پایدار ومتداوم به مطالعۀ گذشته در شاگردان است تا این عادت درشاگردان ایجاد شود که تاریخ را برای لذت بردن مطالعه کنند. پس هدف نهایی تدریس تاریخ، حتی بعد از اتمام تحصیل، تربیت افراد علاقه مند به خواندن تاریخ است، چنانچه جواهر لعل نهرو می گوید: هر ملتی که از تاریخ گذشته اش :آگاه نیست،مجبور است اشتباهای گذشته را تکرار نماید.
از جمله اهداف كلي نظام تعلیم وتربیۀ کشور ما چون آمادگي براي زنده گي اجتماعي، عشق به ميهن و… وجود دارد که در در سهاي صنوف مختلف، جهت تحققِ اين اهداف انکشااف داده شده وبازتاب گردیده است .
براي بقا و استمرار فرهنگ و تمدن، هر جامعه بايد ميراث خود را به نسل هاي آینده انتقال دهد، در حال حاضر نظام تعلیم وتربیه اصلي ترين نهادي است كه اين مهم را عهده دار است. درس تاريخ شاگردان را براي زنده گي اجتماعي آماده می سازد وزمينه را براي رشد تفكر فراهم می کند از مهم ترين رسالتهاي اين دروس آشنايي كلي با گذشتۀ سرزميني است كه در آن زنده گي مي  کنیم و آن را « وطن» می نامیم.
فهم ايثار و فداكاري پيشينيان جز از طريق مطالعۀ تاريخ امكان پذير نيست؛ بنابراين آماده گي براي خدمت به كشور و فداكاري جهت حفظ آن از اهداف دروس تاريخ بشمار می آید. پیشنهادمی گردد تا برای علاقه مندشدن هرچه بیشتر شاگردان به فراگیری دروس تاریخ با این که مکان، زمان وتسلسل زمانی در حالیکه درآموزش تاریخ خیلی مهم اند،لازم نیست که تمامی نام ها  وسالها ودیگر مطالب غیر مهم و کسل کننده حفظ شوند، بلکه بهتر است ، در پروسۀ تدریس مطالب مهم وحفظ کردنی را از مطالب دیگر تفکیک نماییم، از اطلسهای تاریخی ونقشه ها استفاده کنیم وهم جنان باید زمینه برای شاگردان در پروسۀ تدریس  مهیا گردد تا شاگردان به صورت فعال ومشارکتی سهم بگیرند واز همه مهمتربه علیت حوادث ووقایع تاریخی توجه وتاکید شود.

تعريف تدريس
 بنابر تعریف اکثریت علما ودانشمندان  « تدريس عبارت است از تعامل يا رفتار متقابل معلم و شاگرد ، بر اساس طراحي منظم و هدفدار معلم ، براي ايجاد تغيير در رفتار شاگرد . تدريس مفاهيم مختلف مانند نگرشها ، گرايشها ،باورها ، عادتها و شيوه هاي رفتار وبه طور كلي انواع تغييراتي راكه مي خواهيم در شاگردان ايجاد كنيم، دربر مي گيرد.» در تعريف تدريس چهار نکتۀ مهم واساسی وجود دارد كه عبارتند از :
الف ) وجود تعامل بين معلم و شاگردان .
ب) فعاليت بر اساس اهداف دانشی، مهارتی وطرزتلقی معين واز پيش تعيين شده .
ج ) طراحي منظم با توجه به موقعيت و امكانات .
د) ايجاد فرصت و تسهيل يادگيري .
هر درس شامل سه فعالیت است:
فعالیت های مقدماتی
–       سلام دادن، احوال پرسی، ودیدن نظافت ووضیعت صنف وگرفتن حاضری؛
–       ارزیابی درس گذشته ودیدن فعالیهای بیرون از صنف شاگردان؛
–       تولید انگیزه.
فعالیهای میانی درس
–       معرفی عنوان
–       فعالیت های معلم وشاگردان با استفاده از روش فعال ومشارکتی تدریس مناسب مطابق به موضوع درس واهداف درس
فعالیتهای پایانی
–       ارائه خلاصه ومنسجم ساختن درس جدید
–       ارزیابی درس جدید(فعالیتهایداخل صنف وسوالات)
–       دادن فعالیتهایب بیرون از صنف
آموزگارخوب کسی است که شوق فهمیدن وآموختن را در شاگردان بر انگیزد.
روشهای تدریس زیاد اند وهر معلم مطابق به شرایط وروحیۀ درس، روش تدریس خودرا دارد با آنهم از برخی روشهای فعال ومشارکتی تدریس که در تاریخ نیز مورد استعمال زیاد دارند،یادآور می شویم:
روش ايفاي نقش
 يكي از بهترين و موثرترين روش در تدريس تاريخ روش ايفاي نقش مي باشد . در اين روش سه گروه شركت می کنند .
الف) اجرا كننده يا معلم. ب) نقش آفرينان. ج ( تماشاگران روش اجراي نمايش.
هدف اين الگو یا روش ,رشد همدلي با ديگران و بررسي مسايل وواقعيت ها و ارزشهاي اجتماعي در عمل است. اين روش مي تواند باب افتتاح گفتگو در بارۀ ارزشها و چگونگي اثر آنها در زنده گي روزانه باشد . در اين روش معلم مسئول شروع و هدايت شاگردان است. به نحوي كه آنها را قادر به تحليل رفتار, ارزشهاي فردي, همدلي, حل مسایل ميان افراد ,نقش ارزشها در مسایل اجتماعي گردیده و می تواند به آسوده گي ابراز عقايد نمايند. اين روش در همه برنامه هاي تعلیمی وتربیتی و سنين مختلف كار برد دارد. بطور كلي اين روش باعث افزايش فهم شاگردان در بهبود و گسترش ارزشهاي اجتماعي مي شود. براي مثال: معلم مي تواند از طريق اين روش مسایل خوب و بد اجتماعي و يا رفتارهاي خوب و بد را توسط شاگردان به نمايش بگذارد و سپس در مورد آن به كمك فراگيران به بحث و ارزیابی بپردازد. بدين ترتيب معلم از طريق عمل ( نمايش ) به بررسي مسایل اجتماعي, رفتاري و ارزیابی آن توسط شاگردان ، مي پردازد.
روش كنفـــــرانس ( گــــرد هم آيي )
اين روش با روش سخنراني تفاوت دارد زيرا در روش سخنراني، معلم مسئول دادن اطلاعات به شاگردان است. در حاليكه در اين روش اطلاعات توسط شاگردان جمع آوري و ارائه مي گردد. اين روش مي تواند مشخص كند كه شاگردان تا چه اندازه مي دانند. اين روش يك موقعيت فعال براي يادگيري به وجود مي آورد. نقش معلم در كنفرانس صرفاً هدايت و اداره كردن صنف و جلوگيري از مباحثاتي است كه منجر به انحراف از موضوع كنفرانس و روال منطقي آن می شود. اين روش براي كليه دروس وسنين مختلف كاربرددارد.
روش چند حســـی
استفاده از اين روش مستلزم به كار گرفتن همه حواس است و جريان يادگيري از طريق تمام حواس صورت مي گيرد . از طريق كار بست اين روش مي توان , مطالب و مهارتها را درك كرد , ارتباط موثرتري برقرار كرد , مهارتها و مطالب را از يك موقعيت به موقعيت ديگر تعميم داد. در يادگيري روش چند حسي به طور كلي از همه حواس استفاده مي شود, به بيان ديگر ,يادگيري بصري كه 75 % از مجموع ياد گيري ما از طريق ديدن است , يادگيري سمعي كه 13 % از مجموع يادگيري ما از طريق شنيدن است , لمس كردن , كه 6% از مجموع يادگيري ما از طريق لمس كردن است , چشيدن كه 3% از مجموع يادگيري ما از طريق چشيدن است و بوييدن كه 3% از مجموع يادگيري از طريق بوييدن است.
روش حل مسئلــــه
اين روش يكي از روشهاي فعال تدريس است, البته مسئله به معنای مشكل و معضل نيست, به بيان ديگر مسئله موضوعي نيست كه براي ما مشكل ايجاد كند, بلكه رسيدن به هدف در هر اقدامي, به نوعي حل مسئله است, در اين روش آموزش در بستر پژوهش وتحقیق انجام مي شود و منجر به يادگيري عميق و پايدار می گردد. در اين روش ابتدا معلم بايد مسئله را مشخص, سپس به جمع آوري اطلاعات توسط شاگردان پرداخته شود, و بعد از جمع آوري اطلاعات بر اساس اطلاعات جمع آوري شده شاگردان فرضيه سازي و در نهايت فرضيه ها امتحان و نتيجه گيري شود. اگر روش حل مسئله درست انجام شود مي تواند منجر به بارش يا طوفان فكري گردد. يعني اگر معلم روش تدريس حل مسئله را به درستي انجام دهد, شاگردان مي كوشند تا براي حل مسئله با استفاده از تمام افكار و انديشه هايي كه دارند, در صنف راه حلي بيابندو آن را ارائه دهند. به بيان ديگر اگر معلم در روش تدريس حل مسئله به درستي عمل كند, منجر به روش تدريس بارش مغزي نيز مي شود.

روش پـــــروژه یی
روش تدريس پروژه یی به شاگردان امكان مي دهد تا قدرت مديريت, برنامه ريزي و خود كنترلي را در خودشان ارتقاء بخشند. در اين روش دانش آموزان مي توانند با توجه به علاقۀ خود موضوعي انتخاب و به طور فعالانه در به نتيجه رساندن آن موضوع شركت نمايند. براين اساس در اين روش شاگردان ياد مي گيرند كه چگونه به طور منظم و مرحله یی كاري را انجام دهند و اين روش باعث تقويت اعتماد به نفس در شاگردان مي شود زيرا بين آنها و معلم رابطه صحيح آموزشي بر قرار است و در نهايت اين روش باعث تقويت همكاري, احساس مسئوليت, انضباط كاري صبر و تحمل در انجام امور و تحمل عقايد ديگران و مهارتهاي اساسي تحقیق وپژوهش مي شود.www.zibaweb.com

روش لکچر( سخنــــــرانی یا توضیحی)
معلم به طور شفاهي اطلاعات و مفاهيم را , در عرض مدتي كه ممكن است از چند دقيقه تا يك ساعت يا بيشتر طول بكشد, در صنف ارائه مي دهد. در سخنراني مي توان معلم را به عنوان پيام دهنده و شاگردان را به عنوان پيام گيرنده تصور كرد. از اين نظر سخنراني شيوه یی است يك سويه, براي انتقال اطلاعات, كه معمولاً فراگير در آن نقش غير فعالي دارد. محتواي سخنراني را معلم قبل از ورود به صنف تعيين نموده وآماده گی میگیرد.

روش بازگويـــی
بازگويي شيوه یی است كه معلم بكار مي برد تا فراگير را در بياد سپردن اشعار, قواعد, فرمولها, تعاريف و اصطلاحات تشويق كند. در بازگويي معمولاً معلم از شاگردان انتظار دارد كه موضوع بياد سپرده را كلمه به كلمه بيان كند. شيوۀ بازگويي مطالب, با آنكه اغلب در صنف ها مورد استفاده قرار مي گيرد, ولي متاسفانه ضرورتاً دلالت بر تحقق يادگيري نمي كند. كاربرد اين شيوه تنها نشان مي دهد كه شاگردان مطالب مورد نظر را بياد سپرده است یا نه. گاهي هدف معلم اساساً اين است كه شاگردان موضوعي را بخاطر بسپارند تا براي درك مفهوم خاصي از آن استفاده نمایند,
روش سوال وجواب (پرسش وپاسخ)
روش پرسش و پاسخ شيوه یی است كه معلم به وسيله آن شاگردان را به تفكر در باره مفهوم جديد يا بيان مطالبي فرا گرفته شده تشويق مي كند. معلم, وقتي كه مي خواهد مفهوم دقيقي را در صنف مطرح نمايد ياید توجه فراگيران را به موضوع جلب كند و نيز بدين وسيله فراگير را تشويق مي كند تا اطلاعات خود را درباره موضوع بيان كند، ممكن است براي مرور كردن مطالبي كه قبلاً تدريس شده اند مفيد باشد, يا وسيلۀ خوبي براي ارزیابي ميزان درك فراگير از مفهوم مورد نظر باشد.
روش مباحثه
در روش مباحثه , شاگردان فعالانه در يادگيري شركت مي كنند و مفهوم مورد نظر را از يكديگر مي آموزند. در اين شيوه معلم را مي توان به عنوان محرك, شروع كنندۀ بحث و راهنما تصور كرد. معلم طوري سوال يا مسئله را مطرح مي كند كه شاگردان را به پاسخگويي يا حل مسئله تشويق كند. اين شيوه در دو مورد زير, كاربرد خاصي دارد:
۱- موقعي كه معلم مي خواهد مفهوم جديدي را به فراگيران بياموزاند، در اين صورت معلم سعي مي كند كه بحث را به جهتي بكشاند كه شكل صحيح مفهوم از آن نتيجه گيري شود.
۲- هدف معلم اين است كه ذهن شاگردان را به تكاپو وجستجو وادارد. در اين صورت معلم مسئله یی را عنوان مي كند كه تا شاگردان راه حل آن را پيشنهاد كنند. در اين موقعيت معلم سعي مي كند كه موضوع بحث را به دلخواه خود كنترل نكند, تا راه حلي را كه خود در نظر دارد به صنف تحميل نكرده باشد.
روش نمايشــــی
در اين شيوه معلم معمولاً, براي فهماندن مطلبي خاص به فرا گيران, از وسايل و اشياء گوناگون استفاده مي كند. در صورتي كه معلم نتواند براي فهماندن مطلب درسي آزمايش انجام دهد, روش نمايشي مي تواند شيوه خوبي براي روشن تر كردن مفهوم براي فراگيران باشد.
روش سیر علمـــــی
سیر علمي به شاگردان امكان مي دهد كه از طريق مشاهدۀ آثار تاریخی ومیراث های فرهنگی، طبيعت, فعاليت ها, اشياء و مردم تجزيه علمي بدست آورند. در گردش علمي فراگیران با مشاهدۀ واقعيتها مي توانند مفاهيمي را كه در در صنف مورد بحث قرار مي گيرد, بهتر در ذهن خود بپرورانند و معلم مي تواند با استفاده از اين شيوه كنجكاوي شاگردان را دربارۀ موضوعي خاص بر انگيزد. در بعضي موارد, مي توان از گردش علمي براي جمع آوري اطلاعات لازم براي انجام گرفتن آزمايش, يا يك پروژه, بهره گرفت. مثلاً اگر هدف درس( شناختن آثار دارای ارزش تاریخی  ) باشد مي توان شاگردان را به چند محل که در آن آثار تاریخی است، ببرد تا آثار تاریخی را ببینند واز صنعت معماری وغیره  آثار بجاماندۀ مردمان آن زمان معلومات علمی وهمه جانبه حاصل نمایند واز آنها گزارش تهیه کنند .
روش تحقیق به شيوه حقوقی
اين روش براي كمك به شاگردان در بررسي مسايل اجتماعي از قبیل عدالت , برابري, فقر, قدرت, تقويت رشد عمومي و اجتماعي آنها براي توجيه و حل اين گونه مسايل به شيوۀ مذاكره است. در اين روش معلم آغازگر, كنترل كننده ،ايجاد يك فضاي مثبت مناسب, باز و پويا است و به فراگيران تفهيم مي كند كه يكديگر را مستقيم ارزيابي ننمايند, و به عقايد و نظرات همديگر احترام بگذارند. اين روش بيشتر براي صنوف بالا كاربرد دارد و در نهايت باعث تقويت روحيۀ همدلي, قضاوت منطقي در خصوص مسایل اجتماعي تحليل مناسب مسایل روز و تقويت كار دسته جمعي در فراگیران مي شود.
روش آموختن  خور کنترولی
هدف اين روش ايجاد تغيير رفتار مناسب در شاگردان است. مثال: شاگردی كه در امتحان دچار اضطراب مي شود به او مي آموزاند كه چگونه رفتار خود را تغيير داده و موجب كاهش اين اضطراب و ترس در خود شود. در اين روش معلم حامي شاگردان است، ا و يك فضاي مثبت ومناسب ايجاد مي كند تا آنها به اصلاح رفتار خود بپردازند. اين الگو در سنين مختلف و همه دوره هاي تحصيلي كاربرد دارد, و در نهايت شاگردان را قادر به توصيف, توضيح, پيش بيني, كنترول و تغيير رفتار خود مي نمايد. بطور كلي آموزگار از طريق اين الگو مي تواند تغييرات مطلوب را در رفتار فراگیران ايجاد نمايد.
روش دريافت مفهـــــوم
اين الگو براي ياد دادن نحوه طبقه بندي كردن, نحوه فكر كردن و چگونگي دريافت مفهوم به شاگردان اهميت دارد. در اين الگو معلم به عنوان حامي و هدايت کننده فرضيه هاي شاگردان است به نحوي كه از قبل مفاهيم را انتخاب و در نمونه هاي مثبت و منفي سازمان مي دهد و فراگيران را جهت نيل به اين مفهوم هدايت مي كند. اين روش شاگردان را قادر به مفهوم سازي پيشرفته, مفاهيم خاص, استدلال استقرايي, تسلط و آگاهي به چشم اندازها, دورنماها, تحمل ابهام و حساسيت به استدلال منطقي در ارتباطات مي نمايد. مراحل الگوي تدريس دريافت مفهوم به شرح زير است:
• عـــرضه مطالب و شناسايي مفهــــوم ؛
• آزمـــون (امتحان)دستيابــي به مفهـــــوم ؛
• تحليل استراتیژی( راهبــردهاي) تفكــر.
روش استقرایی
اين الگو باعث بهبود ظرفيت تفكر, گردآوري, سازماندهي و كنترل اطلاعات و نام گذاري مفاهيم مي شود. به بيان ديگر اين روش باعث گردآوري اطلاعات ، سازماندهي و كنترل مطالب مي شود. در اين الگو معلم آغازگر فعاليت است, زيرا فعاليتها از قبل به وسيلۀ معلم تعيين مي شوند, اما فضای همكاري و دوستانه بين معلم و شاگردان وجود دارد. تماس يكايك شاگردان براي دسترسي به اطلاعات فراهم نمايد. اين الگو منجر به افزايش آگاهي فردي و رشد خود كنترلي شاگردان مي گردد و در همه سطوح تحصيلي كاربرد دارد.
مــــراحل تدريس روش تفكر استقرايــــي عبارتند از:
• تكوين مفهـــوم
• تفسيــــر مطالــــب
• كاربــــرد اصــــول يا عقايد
روش آمــــوزش جستجو وتحقیق کردن
اين روش باعث تقويت استدلال فراگيران, شناخت مفاهيم, فرضيه ها و آزمون آنها در شاگردان مي شود. در اين الگو فضای همكاري بين معلم و شاگردان وجود دارد, , اين روش منجر به يادگيري و تقويت مهارتهاي تحقیقی- علمي, تقويت روحیۀ نوآوری, استقلال در ياد گيري می شود.
مـــراحل تدريس الگــو عبارت است از :
• مواجه نمودن شاگردان با مسئله؛
• گردآوري داده ها در خصوص مسئله و اثبات آن؛
• طبقــــه بندي داده ها (اطلاعـــات)؛
• تجـــــزيه و تحليـــل داده ها؛
• تحليل جـريان جستجو وتحقیق.
روش پيش سازمـــان دهنـــده
اين الگو باعث يادگيري با معنی در شاگردان مي شود و در آن معلم, ساخت ذهني را در دست دارد و همواره مطالب قبلي تميز دهنده را در دست دارد و همواره مطالب يادگيري را به سازمان دهندگان ارتباط مي دهد و به شاگردان كمك مي كند تا مطالب جديد را از مطالب قبلي تميز دهند اين الگو منجر به تقويت مفاهيم, درون سازي معني دار اطلاعات و افكار, عادت به تفكر منظم و منطقي و تقويت روحيۀ كاوشگري در دانش آموزان مي شود, و براي كليه سطوح تحصيلي مناسب است. مـــراحل روش پيش سازمان دهنده:
۱- از طريق روشن كردن منظور درس به وسيله مثال و تكرار.
۲- ارائه مطالب , يا وظيفه مورد نظر براي شاگردان با يك نظم منطقي.
۳- تحكيم سازمان شناخت از طريق يادگيري فعال و توافق مجدد و يك نظم منطقي.
۴- تحكيم سازمان شناخت از طريق يادگيري فعال و توافق مجدد و يكپارچه.

روش تحقیق گـــروهی
اين الگو براي كمك به شاگردان در تقويت مردم سالاري, تشريك مساعي و آموزش آنها از طريق همكاري كاوشگرانه در فهم و مسایل اجتماعي و تحصيلي است در اين الگو معلم مانند يك مشاور عمل مي كند و بايستي بتواند به درخواستهاي شاگردان پاسخ دهد و به كمك آنها نيازمنديهاي آموزش را فراهم آورد. اين الگو نيازمند يك جو مثبت براي استدلال و مذاكره مي باشد و در همه سنين و سطوح تحصيلي و انجام كارهاي گروهي كاربرد مناسبي دارد. اين الگو در نهايت منجر به كاوشگري منظم, تقسيم كار, مردم سالاري, تعهد و تمايل نسبت به جستجو وتحقیق  در شاگردان مي شود.

روش تحقیق علـــوم اجتماعـــــی
اين الگو باعث درك مسایل اجتماعي, از قبيل مردم شناسي, جامعه شناسي, فرهنگ شناسي, مهارت های عقلي, جمع آوری اطلاعات, تنظیم مفاهيم و استفاده مناسب از مفاهيم در شاگردان مي شود. در اين الگو معلم موقعيت و فضای تحقیق را ايجاد و از شاگردان مي خواهد تا به بررسي و نتيجه گيري در مورد آن بپردازند. اين الگو در تمام سنين و دوره هاي تعلیمی و تحصيلي به خصوص در درس علوم اجتماعي قابل استفاده است و در نهايت باعث تقويت فهم و درك شاگردان در خصوص مسایل اجتماعي مي شود.
روش تدریس قصه گویی
چگونه قصه بگوییم؟
از سبک قصه گویی تعاملی استفاده کنید.دربین قصه سعی کنید از شاگردان هم کمک بگیرید برای این کار می توانید از شاگردان بخواهید ادامه داستان را حدس بزنند یا بپرسید اگر جای قهرمان داستان بودند چه کاری انجام می دادید. با این کار بین داستان وزنده گی شاگردان ارتباط برقرار می شود.
از اتفاقات زنده گی خودتان تعریف کنید  برای این کار مراحل زیر را گام به گام پیش بروید :

• از ابتدا شروع کنید.افرادی که نقش داشتند و محل وقوع جریان را توضیح دهید.

• سعی کنید از بیان جزییاتی که به مفهوم اصلی ربط ندارند یا موضوع را مبهم می کنند اجتناب کنید.

• برای داستان خود پایانی پر سروصدا و هیجانی قرار دهید.
   

 در طول سال تحصیلی به بهانه های مختلف از شخصیت های داستان استفاده کنید. این روش در دورۀ ابتدایی قابل استفاده                است.

 روش تدریس تلفیقی
آموزش تلفيقي آن نوع آموزشی است كه شاتگردان با استفاده از چند موضوع درسی اطلاعات متنوع،مختلف وگسترده یی رادربارۀ يك موضوع مشخص ياجنبه هاي خاصي ازمحيط خودبه دست مي آورند به كلامي ديگر،يك موضوع مشخص از ابعادمتفاوت مورد بررسي قرار مي گيرد.براي مثال موضوع«هوا»ازجنبه هاي فيزيكي،کیمیایی،صحی رياضي،اجتماعي مي تواندبررسي وياد گرفته شود.پديدآورندگان اين تعريف معتقدندكه تلفيق ميان موضوع هاي علوم انساني واجتماعی،هنرهای ارتباط جمعي،علوم تجربی(طبیعی)،رياضيات، اقتصاد ،جامعه شناسی،موسيقی وهنربخوبي امكان پذيراست.
مراحل اجرای آموزش تلفیقی
– باشروع یک دورۀ تعلیمی، بعد از معرفت باهم دیگر،راهکارهاو اهداف  به شاگردان توضیح می شود
– برای مطالعه ویادگیری  هردرس به شاگردان فرصت داده می شود.
– در پایان هر فصل یا هربخش، جلسات حضوری با چهار هدف عمده برگزارمی شود: مرور کلی وبیان خلاصه یی از درس ،رفع مشکلات شاگردان، مشاورۀ درسی رودررو بامعلم، تعریف تحقیقات وپروژه های گروهی توسط استاد وشاگردان .
– در طول برگزاری دورۀ تعلیمی، از بخشهای مختلف تکالیفی به فراگیران داده شده و پاسخهای دریافتی به صفحه معلم منتقل می شود
-در پایان، طبق پلان تعلیمی امتحان( چهارونیم ماهه یا سالانه) از شاگردان اخذ می گردد.
محاسن و مزیتهای شیوۀآموزش تلفیقی
این شیوه ازامکانات بالای نرم افزاری وفراگیرمحوربودن آموزش الکترونیکی بهره می برد. دراین شیوه ازتعامل بین فراگیران،بهره مندی ازتجربیات معلم ونیزانجام پژوهشهاو تحقیقات گروهی موجود درآموزش حضوری بهره برداری می شود .درروش آموزش تلفیقی ملزم به پیروی ازیک مدل نیستیم .شرایط موجود ،دست معلم رادر میزان استفاده از ابزار موجودمحیطی وبهره مندی ازتکنولوژی( اینترنت کمپیوتر ، باز میگذارد .

منابع
ـ سنگري،محمد رضاو…، 1383 ،طراحي آموزشي فارسي اول دبستان (بخوانيم و بنويسيم)،تهران ، انتشارات مدرسه.
– شعباني ،حسن ، 1385، مهارتهاي آموزشي روشها و فنون تدريس ، تهران ،
ـ صفوي ،امان الله ، 1370 ، كليات روشها و فنون تدريس ، تهران ، نشر معاصر .
ـ ميرزا محمدي ، محمد حسن ، 1383 ، كتاب ارشد ، تهران ، پوران پژوهش
– الگوهای یاد گیری، ابزارهای برای تدریس، ترجمه وکتورمحمود مهر محمدی ،تهران سال1384.
– سیف، دکتور علی اکبر،اندازه گیری، سنجش وارزشیابی آموزشی،1384، تهران.
– سیف، علی اکبر، روانشناسی پرورشی(روانشناسی یادگیری وآموزش)، تهران