آرشیف

بسم الله الرحمن الرحیم

«رهبانیت»  از ماده «رهبه» به معنى خوف و ترس است . راغب در مفردات خویش می نویسد که «رهبه»  ترسى است که آمیخته با پرهیز و اضطراب باشد و «ترهب»  به معنى «تعبد»  و عبادت کردن و «رهبانیت» به معنى شدت تعبد است.
ورهبانیت در اصطلاح به معنای کناره‌ گیری ، انزوا وگوشه گیری وگوشه نشینی ازمردم آمده  است .
اساسات دین مقدس اسلام بصورت کل با رهبانیت در تضاد و مخالف است.  دین اسلام دین اعتدال است و رهبانیت را علمای اسلام، حالت خارج از اعتدال میدانند. 
علماء  میگویند که:اعتدال عبارت است از اختیار نمودن راه  میانه و عدم تمایل بسوی  افراط و تفریط است. 
منظور مبحث اعتدال در اینجا ء، اعتدال در تفکر و اندیشه‌ای است که در بسیاری از موارد درافکار و  اعمال برخی از انسانها ظهار میگردد.
طوریکه میدانید از شئونات و مظاهر عقل سلیم  و عقلانیت، اعتدال است و از شئونات جهل، تخلف  و بغاوت عدم اعتدال است.
بلی  طوریکه در فوق یاد اور شدیم یکی از امتیازات بزرگ دین مقدس اسلام  همین
 اعتدال و میانه‌روی است.
قرآن کریم اولین منبع اصول دین اسلام،  امت اسلام را هم به نام امت وسط تعریف و متصف نموده  و این تعبیر، تعبیر بسیار عالی و جامع است که به امت اسلام داده شده است. این اعتدال شامل همه شؤون زندگی ،عام ازشخصی واجتماعی  مسلمانان است. 
دین مقدس اسلام رهبانیت را رد نموده و پیامبر اسلام محمد صلی الله علیه وسلم با بسیار زیبای فرموده است :«لا رهبانیة فی الإسلام » ( در اسلام گوشه نشینی و انزوا گرایی وجود ندارد )  زیرا این گوشه نشینی ها منافی با اساس اسلام که ارتباط دادن بین انسانیت است، می باشد.
در حدیثی از حضرت انس(رضی الله عنه) روایت شده است که : در یکی از روز ها سه تن از جوانان به منزل نبی کریم صلی الله علیه وسلم آمدند ،و درمورد عبادت حضرت محمد صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَسَلَّم سولاتی را بعمل اوردند : 
وقتی برای شان درمورد برای شان توضحیات داده شد، مثل اینکه ایشان این عبادت را کم پنداشتند، وگفتند: ما با پیامبر فرق داریم ، زیرا گناه های قبلی وبعدی وی بخشوده شده است، یکی از ایشان گفت : من برای همیشه تمامی شب را نماز می خوانم .
دیگری گفت : من تمامی عمر راروزه می گیرم و هیچگاه افطار نمی کنم .
سومی گفت من از خانم ها دوری نموده ، و اصلآ ازدواج نمی کنـم ، پیامبر صلی الله علیه وسلم : به نزد ایشان آمده گفت : «شما همان اشخاصی هستید که چنین سخنان را گفتید؟ قسم به الله (جل جلاله) که من نسبت به شما از الله زیاد می ترسم ، و نسبت به شما بسیار متقی تر هستم ، ولی من روزه هم می گیرم و افطار هم می کنم ، نماز هم می خوانم و مقداری از شب هم می خوابم ، و ازدواج هم می کنم ، وهرکسی از سنت من بی رغبتی نماید از امت من نیست» .  (راوی حدیث امام بخاری)
در این حدیث شریف پیامبر اکرم صلى الله علیه وسلم به امور ذیل هدایت و رهنمایی هدایت فرموده است : 
الف: عبادت فقط این نیست که انسان خود را مصروف خواندن نماز و روزه نماید ، بلکه عبادت در دین مقدس اسلام شامل بخش های مختلف می باشد.
ب: استراحت ، غذا خوردن ، ازدواج هم شامل عبادت می  باشند بشرطی که مطابق طریقه وسنت پیامبر صلی الله علیه وسلم  صورت گیرد . 
ج: ترک دنیا ، ازدواج نکردن ، همیشه به شکل دائم روزه گرفتن ، تمامی شب بدون خواب به شکل همیشگی نماز خواندن ، مخالف سنت پیامبر و احکام اسلام می باشد ، زیرا در دین اسلام قانون تعادل و میانه روی همیشه مراعات شده است . 
د : کسانی که ترک ازدواج نموده ، روابط خود را با دیگران قطع نموده ، این کار را بنام ترک دنیا انجام می دهند و فکر می کنند که عبادت نموده اند ، ولی خبر ندارند که همچو اشخاص در حقیقت با سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم مخالفت نموده ، وبه این عمل خویش ، خود را از امت پیامبر خارج نموده انــد.
می گویند : شخصی به ابوسعید ابوالخیر كه یكی از جمله دانشمندان شهیر جهان اسلام  است گفت:
فلان شخص بر روی آب راه می رود . 
شیخ گفت: ماهی ها و بقه ها  نیز بر روی آب راه میروند. 
او گفت: كسی را می شناسیم كه با اوراد خواندن به هوا میرود . 
شیخ گفت: پرنده ها ومگس ها نیز به هوا پرواز مینمایند. 
او گفت: فلان شخص در یك لحظه از یك شهر به شهر دیگری می رود .
شیخ گفت : شیطان هم در یك نفس از مشرق به مغرب می رود . پس این چنین چیزها را قیمتی نیست ، بنده آن بود كه در میان خلق بنشیند و برخیزد و بخورد وبنوشد و خرید و فروش نماید ، و در بازار میان مردم مصروف خرید وفروش باشد ، ازدواج نماید ، اولاد بدنیا آورد ولی یك لحظه هم از یاد الله (جل جلاله) غافل نباشد .
 
خوانندهء محترم !
طوریکه که گفته امدیم ، دردین مقدس اسلام، رهبانیت و گوشه نشینی وجود ندارد، و گوشه‌ گیری‌ در عبادتگاه‌ها، صومعه‌ها و خانقاه‌ها ازدساتیر دین مقدس اسلام نمی باشد.  منظور همان ګوشه ګیری که انسان مسلمان را از زندګی فعال کسب لقمهُ حلال مانع شده، بار دوش دیګران ګردد و این قصد عبادت مانع عملی کردن وجایب زندګی انسان مسلمان در برابر فامیل و خانواده و وسایر مکلفیت های دیګر شرعی شود.
 اګر دین اسلام مطابق حدیث پیامبر اسلام ظالم و مظلوم  را در آتش میداند  که ظالم را بخاطر ظلم اش و مظلوم را به خاطر عدم دفاع در مقابل ظالم به یقین که اګر این ګوشه رفتن و رهبانیت موجب عدم  عمل به این وجیبه نه ګردد و برعلاوهء وجایب عبادتی دین به چیزې بیشتر میپردازد  به نحویکه مانع عملی کردن وجایب دیګر دینی میشود که رهبانیت و در ګوشه نشینی عبادت  نیز باشد ، دین اسلام از آن بر حذر میدارد و آنرا نمی پذیرد. 
پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: « الْمُؤْمِنُ الَّذِی یُخَالِطُ النَّاسَ وَیَصْبِرُ عَلَی أَذَاهُمْ أَعْظَمُ أَجْرًا مِنْ الْمُؤْمِنِ الَّذِی لا یُخَالِطُ النَّاسَ وَلا یَصْبِرُ عَلَی أَذَاهُمْ » (صحیح البانی و ترمذی 5207 و ابن ماجه 4032)یعنی:( اگر یک شخص مسلمان با مردم معاشرت کند و بر اذیت آنها صبر کند بهتر است از کسی که با مردم معاشرت نمیکند و بر اذیت آنها صبر نمیکند) 
هکذا در روایتی دیگر آمده است که: « مَرَّ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم بِشِعْبٍ فِیهِ عُیَیْنَةٌ مِنْ مَاءٍ عَذْبَةٌ فَأَعْجَبَتْهُ لِطِیبِهَا . فَقَالَ : لَوْ اعْتَزَلْتُ النَّاسَ فَأَقَمْتُ فِی هَذَا الشِّعْبِ ، وَلَنْ أَفْعَلَ حَتَّی أَسْتَأْذِنَ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم . فَذَکَرَ ذَلِکَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم فَقَالَ : ( لا تَفْعَلْ ، فَإِنَّ مُقَامَ أَحَدِکُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَفْضَلُ مِنْ صَلاتِهِ فِی بَیْتِهِ سَبْعِینَ عَامًا . أَلا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَیُدْخِلَکُمْ الْجَنَّةَ ؟ اغْزُو فِی سَبِیلِ اللَّهِ . مَنْ قَاتَلَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَوَاقَ نَاقَةٍ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ ) (صحیح ترمذی رقم 1348). یعنی: مردی از اصحاب رسول الله صلی الله علیه و سلم از دره ای تیر شد که دارای آب زلال و شیرینی بود که مورد پسند وی قرار گرفت و به خودش گفت: چرا از مردم کناره گیری نکنم و در این دره (محل گوشه برای عبادت) زندگی کنم؟ و این کار را نخواهم کرد مگر اینکه از پیامبر صلی الله علیه و سلم اجازه بگیرم. پس این موضوع را برای پیامبر صلی الله علیه و سلم مطرح ساخت و پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: « این کار را نکن، زیرا جایگاه شما در جهاد در راه خدا بهتر است از هفتاد سال نماز خواندن در خانه اش، مگر نمیخواهید خداوند شما را بیامرزد و وارد بهشت کند؟ در راه خدا جهاد کنید، هر کسی که به اندازه شیر گرفتن یک شتر در راه خدا جهاد کند بهشت بر او واجب میشود.»
در مورد فهم اجتماعی دین مقدس اسلام گفته میتوانیم که دین اسلام ، دین منحصر به فرد نه ، بلکه این دین متعلق به جامعه ، و جماعت است ، اغلب احكام دین به امور اجتماعی تعلق داشته ، و ارتباط انسان را با جامعه تحكیم و تقویت می نماید ، حدود و بعضی از مجازات ها نیز برای نگهداشت امنیت جامعه بنیانگذاری شده است. 
بعد ازگفتن کلمه ی توحید که هدف آن توحید و یک پارچه ساختن تمامی ملت هاست ، هیچ مسلمانی حق ندارد که صرفا برای خود دعا نماید .
حکمت نماز جماعت برای ارتباط انسان با خالق در میان چندین صف بزرگ مردم می باشد ، و فضیلت نماز جماعت نسبت به ســایر نمازها بر اساس احادیث پیامبر(صلی الله علیه وسلم )  بیست وهفت  درجه می باشد ، زیرا خواندن نماز در جماعت، مؤمنان را از احوال یکدیگر باخبر می سازد ، آنانرا با هم آشنا و دوست می سازد. 
انسان مؤمن تنها در حدود چند خانه همسایه باقی نمانده بلكه نماز های جمعه را در مساجد جامع منطقه می خواند كه ارتباطش را با آنان تأمین می كند ، و نماز عید را در مساجد جامع وعیدگاه های عمومی شهر می خوانند تا مسلمانان  با هم الفت گرفته و از احوال یکدیگر باخبر شوند ، آنانرا با هم آشنا و دوست می سازد. 

همچنان فرضیه زكات كه ركن  اساسی در دین مقدس اسلام بشمار می رود ، اساس آنرا شفقت بر اعضای جامعـه انسانی بخصوص ، مردم فقیر و مسكین تشکیل می دهد ، روزه نیز ارتباط انسان را با خالق ، و با سایر مخلوقات مستحكم می سازد ، افطارهای دسته جمعی ، تراویح و ختم های دسته جمعی در ماه مبارک رمضان وآنهم در نماز  تراویح ارتباط قوی انسانرا با برادرانش بیشتر می سازد ، انسان مؤمن تنها درحدود كشور خویش منحصر نبوده ، بلكه پا فراتر نهاده برای ارتباط وعلاقه با سایر مؤمنان جهان ، به حج بیت الله مشرف می شود ، در روز عرفه یکجا با ملیون ها مسلمان از هر قوم ونژاد سرخ پوست ، سفید پوست ، سیاه پوست ، زرد پوست ، با چهره ها و زبانهای مختلف همه یك ندای ( لبیك اللهم لبیك ) را بزبان میاورند . 
 
یادداشت :
قابل تذکر است که عزلت وگوشه نیشنی در دین مقدس اسلام بصورت مطلقی مردود وممنوع نگردیده است ، بلکه در این مورد شرعیت حد ومرز را برای آن تعیین  نموده است  که به این ترتیب  آن مفهوم عزلت که عدهء از آن برداشت نادرست داریم در چوکات فهم شریعت غرای محمدی (ص) تنظیم میشود. به این ترتیب مسلمان در پهلوی عملی کردن و با بجا آوردن سایر وجایب خویش مانند یک انسان مکلف به عبادت نیز مطابق به هدایت دین مبین اسلام ميپردازد.
 حافظ ابن حجر در کتابش ( فتح الباری 13/42) می نویسد :« وَالْخَبَر دَالّ عَلَی فَضِیلَة الْعُزْلَة لِمَنْ خَافَ عَلَی دِینه  » (این خبر دلالت بر فضیلت عزلت دارد برای کسی که ترس از فساد دینش داشته باشد )
و سندی در شرح نسائی (8/124) گفت: « این روایت دلالت بر جائز بودن عزلت است، بلکه در روزهای فتنه بهترینش همین است».
بصورت کل گفته میتوانیم که  در زمان فتنه و آشوب که ترس از فساد دین باشد بهتر است از مردم عزلت و گوشه نشینی شود، ولی در روزهای معمولی اختلاط با مردم بهتر است بعلت فضیلتهایی که میتوان کسب کرد از قبیل نماز جماعت و زیارت مریض و تشییع جنازه و غیره.    
الله اعلم بالصواب