آرشیف

تولید را حمایت، سربازی را اجباری کنیم 
تامین امنیت وانکشاف اقتصادی ؛دوموضوع عمده برای افغانستان وجامعه جهانی ؛پس ازسال 2014 است .جامعه جهانی ؛مردم ودولت افغانستان ،ازاین بیم دارند که پس ازخروج نیروهای جامعه جهانی درسال 2014 حکومت افغانستان سقوط کند وافغانستان دوباره پایگاه تروریزم  والقاعده شده وازاینجا امنیت وصلح جهانی را با خطرمواجه نماید.
خروج نیروهای جامعه جهانی یادآور خروج نیروهای ارتش سرخ ازافغانستان است .حافظه تاریخی مردم افغانستان ازبروزجنگهای داخلی وبرگشت القاعده وطالبان درهراس است .این موضوع همسایه های شمالی افغانستان وروسیه را نیزنگران کرده است .پس ازده سال ومصرف میلیونها دالر؛ اقتصاد افغانستان کاملا وابسته به کمکها ی جامعه جهانی است .اکنون تمامی بودجه انکشافی وحدود 40 فیصد ازبودجه عادی افغانستان توسط مساعدتهای جهانی تامین می شود.اگرکمکها قطع شود نیروهای امنیتی معاش بگیر این کشوربا خطرازهم پاشیدگی روبرواست .افغانستان پول صبحانه نیروهای امنیتی خود را هم ندارد،چه رسد به اینکه حقوق وامتیازات اردو وپلیس وسایرادارات خود را بپردازد.خلاصه دخل وخرج افغانستان باهم برابرنیست.کنفرانس شیکاکو برای تضمین امنیت افغانستان وجلب کمکهای نظامی برای این کشوربحران زده ؛دایرشد.کنفرانس بین المللی توکیو برای جلب کمکهای اقتصادی جهان پس از2014 تا چند ماه دیگردایر خواهد گردید.
سوال اینجاست که چگونه می توان امنیت افغانستان را تامین ،واقتصاد آن را خودکفا نمود؟نوشته حاضرتلاشی ؛برای پاسخ این سوال است .
 
الف – خدمت سربازی را اجباری کنیم:
اردو وپلیس ملی افغانستان فعلا حقوق بگیرهستندوبه صورت داوطلبانه وقراردادی اجرای وظیفه می نمایند.افغانستان کشور فقیراست وتوان پرداخت معاشات ،به سربازان خودرا ندارد.جامعه جهانی درکنفرانس شیکاگو سالانه وعده 4میلیارد دالرکمک نظامی به افغانستان را داده است .اگر خدمت سربازی را اجباری کنیم  فواید ذیل نصیب ما خواهدشد:
 

1.       امنیت بومی وهمه مردم افغانستان را درتامین امنیت شریک ساخته ایم:

 اگر خدمت سربازی اجباری شود،همه خانواده ها درتامین امنیت افغانستان شریک می شوند.یعنی فرزندان هرخانواده ای درصفوف اردووپلیس است ومردم افغانستان دفاع ازوطن را وجیبه ملی خوددانسته وصادقانه با نیروهای امنیتی خود کمک خواهند کرد.انگیزه وروحیه همکاری مردم با نیروهای امنیتی افزایش خواهد یافت.
 

1.       وحدت ملی تقویت خواهدشد: 

اگر خدمت سربازی اجباری شود،لااقل دربخش کلانی ازبدنه اردو وپلیس مشکل ومعضل ترکیب قومی حل می شود.همه اقوام به اندازه شعاع وجودی خویش باید برای تامین امنیت سهم بگیرند.خدمت درنیروهای امنیتی حالایک امتیازاست درآن صورت وظیفه ومسئولیت خواهد شد.استخدام دربستهای ثابت وزارت دفاع وداخله باید براساس اهلیت وشایستگی طوری باشد تا مشارکت همه اقوام درپست های تصمیم ساز رعایت شود.به این ترتیب روحیه وحدت ملی تقویت وترکیب قومی نیزبه صورت اتومات رعایت وحل می شود.
 

1.       هزینه های نظامی صرف رشد اقتصادی خواهد شد:

اکنون قریب به 60% بودجه ملی برای مصارف نظامی اختصاص یافته است .علاوه برآن بودجه هنگفتی ازطرف جامعه جهانی برای معاش وامتیازات وتجهیزوتسلیح نیروهای امنیتی پرداخت می شود.درصورت قطع این کمکهای خارجی ؛اردووپلیس معاش بگیرافغانستان ازهم می پاشد.اگرخدمت سربازی اجباری شود،بخشی ازاین پولها باید درپروژه های زیربنایی مانند برق ؛سرک وآموزش نیروی انسانی…سرمایه گذاری شود.بخشی دیگر صرف تجهیزنیروهای امنیتی افغانستان شود.برای این نیروها سلاح مدرن ؛هواپیما و.. خریداری شود.به این صورت افغانستان ازیک طرف هزینه های نظامی ووابستگی به خارج را کاهش می دهد وازطرف دیگررشد اقتصادی خودرا تضمین می کند.
 

1.       اربکی سازی ونیروهای موازی با حکومت ازبین خواهد رفت:

اکنون در بخشهای کلانی ازجنوب ،شرق وشمال افغانستان پلیس محلی یا اربکی ایجاد شده است .این پلیس متهم به نقض حقوق بشر،سرقت ودزدی ودامن زدن به اختلافات قومی ومنطقه ای می باشد.علاوتا دولت براین نیروهای خودسر،تسلط ندارد وقومانده آنها به دست جنگ سالاران گذشته است .پلیس محلی دربسیاری ازمناطق افغانستان باعث دامن زدن به اختلافات قومی وافزایش دشمنی بین قوماندانهای سابقه جهادی شده وزمینه جنگ داخلی حزبی را آماده ساخته است .بدین ترتیب حکومت با سیاست امنیتی غلط خویش نیروی موازی با حکومت را تجهیزوتمویل می کند که درهرلحظه با یک چرخش به نفع طالبان واحزاب سابقه ؛حکومت را باچالش جدی امنیتی مواجه می نماید.اگر درخانه کسی هست ،یک حرف بس است .این ضرب المثل فارسی می گوید که باید یک قدرت درخانه حکومت کند.اقتداروحاکمیت باید بدست یک ارگان مشروع قانونی باشد.با اجباری نمودن سربازی این امرمهم تحقق خواهد یافت ودیگرنیازی به پلیس محلی ومشروعیت دادن به تفنگ وزورسالاری نخواهد بود،بلکه همه نیروها باید تحت پرچم واحد وفرماندهی واحد برای تامین امنیت افغانستان تلاش وکارنمایند.
 

1.       ساحه اقتداروحاکمیت دولت درسراسر افغانستان گسترش می یابد:

اگرسربازی همانند گذشته اجباری باشد؛جلب وجذب جوانان درتمام نقاط افغانستان صورت می گیرد.بدین ترتیب مردم با اطاعت ازقوانین ،تعهد ومسولیت شهروندی خویش را درقبال میهن خود اداء می نمایند وساحه اقتداروحاکمیت نظام دردورترین روستاهای افغانستان تمثیل می گردد.

1.       مواد مخدر را نابودکنیم:مواد مخدرمنبع عمده تمویل گروه طالبان والقاعده درافغانستان است .ارزش تجارت مواد مخدرتولید شده درافغانستان 70 میلیارد الراست .حالا قریب به دومیلیون معتاد درکشور داریم. اگر مواد مخدر ازبین برده شود؛ منابع مالی تروریستان واعتیاد جوانان ازبین خواهد رفت.

 
ب – رشد اقتصادی : 
با وجود مصرف میلیاردها دالر،اقتصاد افغانستان شدیدا وابسته به کمکهای خارجی است حالا حدود 40% بودجه عادی وتمام بودجه انکشافی افغانستان ازطریق مساعدتهای جهانی تامین می شود.رشد اقتصادی افغانستان اکنون درحدود 8% درصد تخمین زده می شود.ازآنجایی که افغانستان تولید ناخالص ملی ندارد؛ با قطع کمکهای جامعه جهانی ارزش پول افغانستان به شدت سقوط خواهد کرد ورشد اقتصادی آن نیزبه صفرنزدیک خواهدشد.دولتی که دخل وخرجش باهم توازن ندارد.بیلانس کسری بودجه آن سرسام آوراست وبرمبنای پیش بینی بانک جهانی وکنگره آمریکا؛ پس از2014 با بحران شدید اقتصادی روبروخواهد شد. همین حالا کشور با لشکری ازبیکاران مواجه است .اگرکمکها قطع شود به دلیل عدم اشتغال ؛فقرشدیدی دراین جا حاکم خواهد شد.
وزیرمالیه افغانستان می گوید :” درکنفرانس توکیو ما ازجامعه جهانی می خواهیم تا سالانه 5 میلیارد دالربه افغانستان کمک اقتصادی نمایند و50 % درصد این کمکها ازطریق بودجه ملی افغانستان به مصرف برسد.”
 
برای رهایی ازاین وابستگی شدید چه باید کرد؟
تامین امنیت،ایجاد حکومت موثروکارا،مبارزه قاطع با فسااداری،ازپیش شرطهای توسعه اقتصادی است .بعد ازآن ،تدابیرذیل می تواند به رشد اقتصادی وقطع وابستگی افغانستان موثرباشد.
سیاست بازارآزاد، به نفع اقتصاد ضعیف افغانستان نیست: اقتصاد های برترجهان ،همواره طرفدارسیاست اقتصاد بازارآزاد هستند. به خاطراینکه ظرفیت وتوان رقابت بنگاههای اقتصادی آنها  ؛ کشورهای ضعیف را می بلعد.دریک رقابت نابرابر،بنگاههای اقتصادی افغانستان توان رقابت با غول های اقتصادی همسایه مثل چین؛ ایران وپاکستان راندارد .وقتی مرزهای مابازباشد،کالاهای ارزان وباکیفیت بهتروارد بازارمی شود وکارخانه ها وصنایع ما ورشکست می شود.به خاطرجلوگیری ازاین فاجعه باید تدابیرذیل اتخاذ گردد.
 

1.       واردات کالارا قطع وبخش تولید را حمایت کنیم:

باسیاست اقتصاد بازار،اکنون مرزهای افغانستان بازاست .کالاها وخدمات ازکشورهای همسایه آزادانه واردبازارمصرف می شود.به همین خاطراکثرسرمایه گذاران وکارخانه داران ما ورشکست شده اند .بخش تولید ما توان رقابت با بنگاههای اقتصادی کشورهای همسایه را ندارد.افغانستان مصرف کننده بی درد سربرای کالاهای بی کیفیت همسایه ها است .جامعه جهانی در ده سال گذشته سخاوتمندانه به ما کمک کرده اند وما آنها را با جیب دیگران واریزکرده ایم وبا جیب خالی فقیرتر ازگذشته ؛ دست طلب وگدایی را به طرف جامعه جهانی درازمی کنیم.
ما باید واردات کالارا قطع کنیم.واردات مواد خام را افزایش داده وبخش تولید وکارخانه ها وصنعت افغانستان را فعال کنیم.با ید به تاجرخود بگوییم که کالا را واردنکند بلکه آن را درافغانستان تولید کندتایک چرخه تولید ومصرف درداخل کشور ایجاد شود.ازاین طریق اولا تولید ثروت وسرمایه صورت می گیرد ثانیا کارواشتغال ایجاد می شود ثالثا ازخروج وفرار سرمایه وپول به خارج جلوگیری می شود.معدن کار ما باید استخراج کند ودهقان ما باید کشت نماید.موتردار انتقال می دهد،کارخانه دارمواد خام را به کالا تبدیل می کند .بازاری می فروشد ومشتری مصرف می کند.درنهایت همه ما کار واشتغال داریم وپول دارهستیم .به این طریق ازوابستگی اقتصادی افغانستان به کمکهای جهانی کاسته خواهدشد.
 
2- سیاست حمایتی ازصنایع داخلی باید جدا تقویت شود:
 این حمایت درکشورهای فقیر ودرحال توسعه به چند صورت است .1- افزایش مالیات برکالاهای وارداتی مشابه .2- فراهم نمودن انرژی ارزان مانند برق وگازبرای صنایع داخلی زیرا چرخ صنعت بابرق می چرخد .3- ارائه زمین ارزان برای سرمایه گذاران 4- مالیات کم برای واردات موادخام….این تدابیرحمایتی  باید دردستورکاروزارتهای اقتصادی افغانستان قرارگیرد.
3- بین کشورهای همسایه منافع اقتصادی مشترک ایجاد کنیم:
اقتصاد صلح مبحث مهم درجهان امروز است.هدف این است که ازطریق ایجاد فرصتها ومنافع مشترک به صلح وامنیت پایداردست یابیم.افغانستان ظرفیت باالقوه ای برای این کاردارد.مثلا پایپ لاین گاز بین ترکمنستان؛پاکستان وهندازجنوب ؛
احداث لوله گاز بین ترکمنستان، افغانستان ؛چین ازطریق بندرآقینه درشمال ؛تشویق ایران وپاکستان برای سرمایه گذاری درمعادن آهن وسایرمنابع زیرزمینی افغانستان ؛مبارزه مشترک با مواد مخدر،منافع اقتصادی وامنیتی فراوان برای کشورهای منطقه به همراه دارد ومی تواند افغانستان را دررسیدن به ثبات ،صلح وامنیت یاری رساند.
 
4- کشورهای کمک کننده زیربناهای اقتصادی افغانستان را بسازند:
زیربناهای اقتصادی عبارتند  از امنیت ،برق ،سرک ارتباطات  ونیروی انسانی متخصص.

•          امنیت :افغانستان باچالش وتهدید امنیتی مواجه است .تا امنیت سرمایه گذاری تامین نشود،کسی حاضرنخواهد بود،پول خودرادرمیان دودوآتش نابود کند.

•          سرک :دربخش سرک سازی کارهای مهمی صورت گرفته اکثرشاهراههای مهم افغانستان ساخته شده یا درحال ساخت است .اما برای کشورمحاط به خشکی مثل افغانستان ،راه آهن برای توسعه اقتصادی وحمل ونق ارزان وآسان امرحیاتی است ،متاسفانه دراین مورد هیچ کاری صورت نگرفته است . 

•          ارتباطات: دربخش خدمات مخابراتی وارتباطات ؛افغانستان پیشتازاست .پنج شرکت مخابراتی ؛سرمایه گذاری مهمی دراین بخش انجام داده اند وحالا اکثرمناطق افغانستان به تلفن همراه دسترسی دارند.

•          نیروی انسانی : نیروی انسانی متخصص مهمترین عامل توسعه یک کشوراست .کشوری مثل ژاپان فقط نیروی انسانی آموزش دیده داردوازلحاظ منابع زیرزمینی بسیارفقیراست .اگرافغانستان نیروی انسانی ماهرومتخصص داشته باشد ؛با منابع غنی زیرزمینی ؛کشوری مرفه خواهد بود.

•          برق آبی ومهارآبها: چرخ صنعت همیشه با برق می چرخد،اما کلید برق خانه ما درکشورهای همسایه است .تعرفه برق وارداتی افغانستان برای بخش صنعت وکالاهای تولیدی بسیارگران تمام می شود.علاوه برآن این برق پایدارنیست وهرآن ممکن است همسایه ما کلید برق را قطع وصنعت ما را فلج نماید.افغانستان سرچشمه رودهای منطقه است .احداث سد(بندهای آب)به هدف تولید برق آبی وتقویت زراعت می تواند درصنعتی شدن ،ایجاد اشتغال وفرصتهای کار؛رشد فرهنگی مردم کشوروتوسعه تمدن بشری ونهایتا به خودکفایی ؛ثبات وامنیت افغانستان  کمک موثرنماید.

اگرآبهای خودرا کنترل کنیم عامل مهم فشاروتوازن قوا با همسایگان مداخله گرخواهدبود.اگرکشورهای همسایه کالاهای مارا دربنادرخود توقیف می کنند،ما می توانیم آب خود را برآنها ببندیم.مثلا اگربند کمال خان درنیمروزساخته شود دشتهای خشک بکوا به مزارع سرسبز تبدیل وهزران فرصت کاری بوجود می آید.اگرآبهای شرقی ما به درستی مهارشود،بوستانهای پیشاور به زردی خواهند گرایید.اگرهمسایگان ما باصدور طالب وتروریزم سرزمین ما را گلگون می کنند، ما باقطع آب شیرین خود ،کام شان را تلخ می سازیم.
5- استخراج معادن : براساس مطالعات زمین شناسان آمریکایی  ارزش منابع زیرزمینی افغانستان بیش از یک هزار میلیارد دلار تخمین زده شده است . که فقط مربوط به کشف ذخایر لیتیم، مس، رگه های آهن، طلا، و نیوبیوم می شود.چند ماه پس از گزارش کارشناسان زمین شناسی وزارت معادن افغانستان ارزش کشفیات جدید را نزدیک به سه هزار میلیارد دلار تخمین زد.این گزارش ها، تائید یافته های زمین شناسان روسی در دهه ۱۹۸۰ بودند که گواهی بر غنی بودن کم نظیر منابع زیر زمینی افغانستان داده بودند. افغانستان ازلحاظ منابع زیرزمینی یک کشورفوق غنی درردیف کانادا وبرزیل است . اگرمعادن افغانستان استخراج شوند ودرداخل به کالای صنعتی تبدیل شوند ؛مشکلات اقتصادی افغانستان صددرصد حل است .اما اگرمعادن به صورت مواد خام صادرشوند ؛منافع افغانها محدود وسود خارجیان سرشارخواهدبود.
اگرسربازی را اجباری؛ واردات راقطع، تولید را حمایت ومنافع مشترک اقتصادی با همسایگان بوجود آوریم؛ مشکل امنیتی واقتصادی افغانستان حل خواهد شد.
 
"جواد رضایی"29/3/1391