آرشیف

از بسته ماندن مکتب‌های دخترانه در سطح کشور حدود ۱۵ ماه می‌گذرد. طالبان در این مدت دلایل متعددی برای بسته ماندن این مکتب‌ها ارایه کرده‌اند، اما هیچ‌یک قناعت شهروندان کشور و جامعه جهانی را فراهم نساخته است. اکنون این گروه تصمیم گرفته‌ است تا مکتب‌ها را برای همیشه در رژیم‌شان به روی دختران مسدود کنند. روزنامه ۸صبح به اطلاعاتی دست یافته که نشان می‌دهد رهبری طالبان پس از یک سال و سه ماه رأی‌زنی، تصمیم گرفته‌اند دروازه‌های مکتب‌ها را برای همیشه به روی دختران ببندند، اما به دلیل نگرانی از اعتراض‌های گسترده‌ شهروندان، تاکنون این تصمیم خود را همه‌گانی نساخته‌اند. این در حالی است که طالبان پیش از این به بسته شدن درب دانشگاه‌ها به روی دختران نیز به فیصله ‌نهایی رسیده‌اند.

منابع آگاه به روزنامه ۸صبح تأیید می‌کنند که رهبری طالبان فیصله کرده است تا درب مکتب‌های متوسطه و لیسه‌ها برای همیشه به روی دختران مسدود بماند. یک منبع معتبر در صحبت با روزنامه ۸صبح گفت: «قصه مکتب‌ها تمام شد. فیصله شده است که به مکتب‌ها اجازه داده نمی‌شود. صرف اعلان نشده است، آن هم به‌ خاطری که از مظاهره‌ها و اعتراض‌های مردمی نگرانی وجود دارد.» منبع می‌افزاید که طالبان دیگر «بهانه‌ای» برای مسدود بودن مکتب‌های دخترانه به جامعه جهانی و شهروندان افغانستان ارایه نخواهند کرد. به گفته این منبع، طالبان در اجرای امور مطابق برداشت خود از ارزش‌های دینی دیگر دیپلماسی نخواهند کرد. روزنامه ۸صبح تاکنون نتوانسته به فیصله‌نامه طالبان دسترسی پیدا کند.

منابع در حالی از بسته شدن دایمی مکتب‌های دخترانه در افغانستان سخن می‌گویند که تاکنون وزارت معارف طالبان در این مورد چیزی نگفته‌ است. هنوز روشن نیست که در صورت مسدود شدن دایمی مکتب‌های دخترانه، دانش‌آموزان صنف‌های دوازدهم به فراغت ارتقا داده خواهند شد یا خیر. همچنان سرنوشت آزمون کانکور سال بعدی تاکنون مشخص نشده است.

طالبان پیش از این تصمیم گرفته‌ بودند که دانشگاه‌ها را در پایان سمستر خزانی به روی دختران ببندند. روزنامه ۸صبح به اطلاعاتی دست یافته است که طالبان در نشست کابینه و در نشست‌های خصوصی میان رهبران خود، از اقدام به مسدود کردن دانشگاه‌ها به روی دختران سخن گفته‌اند. منابع تأیید کرده‌اند که بسته شدن دانشگاه‌ها به روی دختران در نشستی در دانشگاه کابل نیز مطرح بحث قرار گرفته است.

دلایل طالبان برای بسته ماندن مکتب‌های دخترانه

طالبان در آغازین روزهای سلطه بر کابل دستور دادند که مکتب‌های دخترانه تا اطلاع ثانوی مسدود باشد. حالا که حدود ۱۵ ماه از صدور این اعلامیه گذشته، هنوز هم درب مکتب‌های متوسطه و لیسه‌ها به روی دختران باز نشده است. طالبان در این مدت زیر فشار افکار عامه و جامعه جهانی به هر بهانه‌ای توسل جسته‌اند؛ از تغییر لباس دانش‌آموزان دختر تا تغییر نصاب آموزشی در مطابقت با «قوانین شرعی و سنتی افغانستان» و همچنان علت‌های فرهنگی.

تغییر لباس دختران و معلمان

وزارت معارف طالبان در اول حمل اعلام کرد که مکتب‌های دخترانه در افغانستان بازگشایی می‌شود، اما در روز آغاز درس‌ها از موضع خود عقب‌نشینی کرد و مجدداً اعلام کرد که مکتب‌های دخترانه از صنف ششم به بالا همچنان تا اطلاع ثانوی بسته خواهد ماند. سخنگویان این گروه گفته بودند که آنان پس از تصمیم‌گیری در مورد لباس دانش‌آموزان دختر و معلمان مطابق با «قوانین شرعی و سنتی افغانستان» مکتب‌های دخترانه را بازگشایی خواهند کرد، اما در سوم حمل این گروه تصمیم قبلی خود را پس گرفت و اعلام کرد که هنوز در مورد نوع پوشش دانش‌آموزان دختر تصمیمی گرفته نشده است.

تغییر در نصاب آموزشی

مقام‌های طالبان پس از اعتراض‌های گسترده شهروندان مبنی بر مسدود ماندن مکتب‌های دخترانه در افغانستان، اعلام کردند که با آوردن تغییرات در نصاب آموزشی، دروازه‌های مکتب‌ها به روی دختران باز خواهد شد. معین وزارت معارف طالبان پیش از این گفته بود که عدم بازگشایی مکتب‌های متوسطه و لیسه برای دختران، برخاسته از مشکلاتی در نصاب آموزشی است و با تجدید نظر در این مورد، مکتب‌ها به روی دختران باز خواهد شد.

مشکل فرهنگی

نورالله منیر، سرپرست پیشین وزارت معارف طالبان، دلیل مسدود بودن مکتب‌های دخترانه را مشکلات فرهنگی عنوان کرده است. او در جریان رهبری وزارت معارف، گفته بود: «مردم با تعلیم دختران نه، بلکه با بیرون شدن دختران‌شان از خانه حساسیت دارند و فرهنگ افغان‌ها در این قسمت سخت حساس است.» این سخنان منیر با واکنش‌های تند شهروندان کشور روبه‌رو شده است.

واکنش‌ها به بسته شدن دایمی مکتب‌ها

با این حال، شماری از دانش‌آموزان دختر که حدود ۱۵ ماه می‌شود در بی‌سرنوشتی محض به‌ سر می‌برند، نسبت به آینده خود به‌شدت نگران‌اند. آنان هنوز انتظار دارند که دروازه‌های مکتب‌ها به روی‌شان باز شود. مهرانگیز، یکی از دانش‌آموزانی است که بیشتر از یک‌ سال بی‌صبرانه چشم به راه بازگشایی مکتب‌های دخترانه در کشور بوده است. او در صحبت با روزنامه ۸صبح از ناامیدی خودش و دختران دیگر سخن می‌گوید. این دانش‌آموز می‌گوید: «ناامید شده‌ام، همه ما فکر می‌کنیم به جامعه یک بار اضافه باشیم. تمام امیدهایم نابوده شد و با شنیدن این خبر نابودتر شد. دیگر جزو از این جامعه نیستیم. بالاخره ما را به شوهر می‌دهند و مجبور اولادداری کنیم، کار خانه کنیم، به هیچ‌یک از آرزوهای خود نمی‌رسیم.»

از سوی دیگر، بانو احمدی (نام مستعار) یکی از فعالان حقوق زن، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «طالبان در بیشتر از یک سال گذشته همه امیدهای زنان را نابوده کرده‌اند. اکنون با هر زنی که در افغانستان صحبت می‌شود، امید خود را از دست داده و آرزو دارد از کشور بیرون شود. این ناامیدی به معنای سقوط و فروپاشی کامل و محض همه ارزش‌های زنان است.» به گفته این فعال حقوق زن، هنوز هم شماری از زنان و دختران نسبت به آینده اندکی امید دارند، اما در صورت مسدود شدن دایمی مکتب‌ها، دختران و زنان به‌گونه کامل و جمعی از تمام حوزه‌های زنده‌گی حذف می‌شوند و این بستر را برای سوءاستفاده‌های گسترده توسط طالبان فراهم می‌کند. این فعال حقوق زن ادعا می‌کند که اکنون هم شمار زیادی از دختران به نکاح اجباری طالبان و افراد بزرگ‌سال درآورده می‌شوند و در صورتی که مکتب‌ها برای همیشه مسدود شود، دیگر هیچ امیدی نسبت به آینده دختران باقی نمی‌ماند.

منیژه باختری، سفیر افغانستان در اتریش، در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح می‌گوید که زنان افغانستان پس از حاکمیت طالبان با ستم جنسیتی، تبعیض ساختاری و انواع خشونت‌ روبه‌رویند و انکار از حق آموزش زنان، یکی از درشت‌ترین موارد خشونت علیه آنان است.

سفیر افغانستان در اتریش می‌افزاید: «با این‌که در ماه‌های نخستین امیدواری‌های اندکی برای باز شدن مکاتب وجود داشت، پس از گذشت نزدیک به ۱۶ ماه تمام امیدواری‌ها یخ زیر آفتاب شده‌اند. طالبان در حقیقت با این عمل، جوهر اصلی خود را که ستیزه‌جویی با تمدن و زنان است، بازتاب می‌دهند. واقع‌بینانه‌ترین سناریو همین است که طالبان از جوهر و ایدیولوژی جزمی خود بیرون نمی‌گردند و هرگاه به غیر آن بیاندیشند، در حقیقت عنوان طالب را نخواهند داشت.»

خانم باختری در مورد پیامدهای مسدود شدن دایمی مکتب‌های دخترانه می‌گوید: «این تصمیم نابخردانه، گریبان‌گیر چندین نسل زنان افغانستان خواهد بود. هم‌‌اکنون منع آموزش و خانه‌نشینی سبب شده که هزاران دختر جوان به دام ازدواج‌های اجباری، زیرسن و ازدواج‌های نامناسب بیفتند. طالبان با پندارهای جاهلانه و سیاست‌های محیلانه، زنده‌گی و فعالیت نیمی از نفوس افغانستان را نابود کرده‌اند.»

سفیر افغانستان در اتریش به این باور است که جامعه جهانی در برابر این تصمیم طالبان بی‌تفاوت نخواهند ماند و به تحریم و انزوای بیشتر این گروه خواهد پرداخت. به گفته او، بسته شدن دایمی مکتب‌های دخترانه در افغانستان به معنای حذف افغانستان از جامعه جهانی است و به همین منوال طالبان فرصت تعامل و اشتراک در معاملات جهانی را نخواهند یافت. خانم باختری اما تأکید می‌ورزد که افکار عمومی جهان با زنان افغانستان خواهد بود و همبسته‌گی «خواهرانه» ادامه خواهد داشت. به سخن او، جامعه جهانی اقدامات عملی دیگری را در کوتاه‌مدت ارایه نخواهند کرد و با اعتماد به قول‌های دروغین طالبان کم‌هزینه‌ترین راه حل را که دیپلماسی و فشار تدریجی و انتشار اعلامیه‌ها است، در پیش‌ گرفته‌اند و این به معنای تداوم ستم و تبعیض بیشتر خواهد بود.

منیژه باختری خاطرنشان می‌سازد: «من که یک پلتفورم بین‌المللی را در دست دارم، از هر لحظه و دقیقه و چانس استفاده کرده‌ام و استفاده می‌کنم تا واقعیت‌ها را آن طوری که هست‌، نه آن طوری که لابیست‌های طالبان جلوه می‌دهند، ابراز کنم و توجه جامعه جهانی را به این معضل و ستم نابخشودنی جلب نمایم.»

واکنش‌های بین‌المللی

پس از آن‌که طالبان دروازه‌های مکتب‌های دخترانه را مسدود کرده‌اند، کشورها، سازمان‌ ملل و سایر نهادهای بین‌المللی این عمل طالبان را نکوهش کرده و خواستار بازگشایی مکتب‌های دخترانه بالاتر از صنف ششم در افغانستان شده‌اند. در جریان یک سال و سه ماه گذشته پیوسته همه کشورها و سازمان‌های بین‌المللی در نشست‌های متعدد منطقه‌ای و بین‌المللی از طالبان خواسته‌اند که دروازه‌های مکتب‌های دخترانه را باز کنند.

در تازه‌ترین مورد، اشتراک‌کننده‌گان هفتادوهفتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفته‌اند در صورتی که طالبان مکتب‌های دخترانه را بازگشایی و حقوق زنان و حقوق بشر را رعایت نکنند، انتظار به رسمیت‌شناسی از سوی جامعه جهانی را نداشته باشند. ایالات متحده امریکا، اتحادیه اروپا، کشورهای بزرگ منطقه‌ و همسایه‌های افغانستان در این مدت نسبت به تداوم مسدود بودن مکتب‌های دخترانه از سوی طالبان ابراز تأسف کرده‌ و از طالبان خواسته‌اند که به حقوق زنان افغانستان احترام بگذارند.