آرشیف

عالم وملا هر دو از خدمتگزاران و روشنایی بخشان جامعۀ ما می باشند. هردو کوشش می کنند در پرتو کلام حضرت حق و احادیث پیامبر بزرگوار اسلام ، وضعیت جامعه را به طرف نیکویی و اخلاق پسندیده  سوق بدهند و در تاریکی ها چراغ هدایت بیفروزند. عالم و ملا  در میان مردم ما ، از احترام و عزت خاصی برخوردار هستند و آنها نیز به مردم عوام احترام دارند  و قدر می نهند و رابطۀ بسیار نیک وحسنه ای دارند.
بحث محسنات و نیکویی های علما و ملا صاحبان  فعلا باشد سرجای خودش ؛ اما از نظر مفهومی و مصداقی واقعیت این است که این کلمات باهم یکی نیستند و از هم فرق دارند و خوب است اگر به عوض  همدیگر استفاده نشوند و کلمه ها  در محل مناسب خویش،  کار گرفته شوند.  لفظ علم عام است و تمام علوم متداوله  را شامل می شود.  مفهوم علم امروز  در کل ، دو معنا یا مصداق  دارد که یکی علم در  برابر جهل است و به هردانایی ، علم گفته می شود؛  اما یکی هم علم به معنای خاص است که آن  را ساینس هم می گویند.
کلمۀ عالم  امروز  در جامعۀ ما،  اصطلاحا  بیشتر  به علمای دینی اطلاق می شود و دیگر علما در شورای علمای افغانستان عضویت ندارند. هدف این نوشته  بررسی تفاوت ها میان کلمات یا مصداق کلمه های عالم و ملا  است که از همدیگر فرق دارند و شایسته است که به آن توجه صورت گیرد.
 
برخی از صفات عالم دینی :
1- عالم  در قدم اول ، کسی است که علم داشته باشد.
2- به خاطر اینکه کسی  علم دارد و در دانش دینی توانایی  استنباط مطالب را دارا می باشد و به صلاح وخیر جامعه می اندیشد به او وارث پیامبر هم گفته  می شود.
3- عالم دینی الگوی شایسته ای از اخلاق ، حلم ، بردباری ، هوشیاری ، تقوا و  روا داری اسلامی می باشد.
4- عالم دینی از دیدگاه ها و اختلافات مذاهب و فرَق اسلامی اطلاع دارد و اختلافات نظری و عملی  میان امت اسلامی  را می شناسد و به باورهای دیگر مذاهب و نحله های فکری احترام می گذارد.
5- عالم دینی تعصب ندارد و جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر می نهد و برای خیر وهدایت همگان دعا می کند و  زحمت می کشد.
6- عالم دینی با  رفتار وگفتار خود باعث جذب دیگران به سوی دین می شود و از رفتار غیر عالمانه و عوامانه می پرهیزد.
7- عالم دینی جایگاه و پایگاه علمی و معنوی خویش را می شناسد و با هر کس و ناکسی درگیر نمی شود و به خاطر یک کیک پوستین را آتش نمی زند و اهمیت نظریات خویش را درک می کند.
8- عالم دینی اهل مطالعه  و کتاب خوانی است و از ادبیات عرب و عجم و تاریخ و فلسفه وکلام و علوم متداوله روز،  چیزهای بسیاری می داند.
9- عالم دینی هرگز از شکم خود حرف در نمی آورد و همیشه با تحقیق و سند ومدرک ودلیل ومنطق و برهان  و عقل ونقل   سخن می زند و قلم می فرساید.
10- عالم دینی  مسایل شخصی را  در نظریات علمی وفقهی خویش وارد نمی سازد وهنگام قضاوت فقط به دلیل وبرهان تکیه می نماید…
 
برخی از صفات ملا صاحبان:
1- اگر کسی از ملا صاحبان مانند یک عالم دینی علم داشته باشد او هم عالم می شود و اگر علم نداشته باشد پس او ، دیگر عالم گفته نمی شود و تعبیر ملا صاحب در مورد او صادق تر می باشد و لذا در مورد  او بکار بردن اصطلاح عالم ، دقیق نمی باشد.
2- اگر عالم بودن و دانش دینی داشتن دلیل  وراثت پیامبر باشد ، کسی که عالم نباشد نمی تواند وارث پیامبر تلقی گردد  و لذا ادعای  وراثت از پیامبر برای هر سیاهی خوانی شایسته نمی باشد.
3- ملا صاحبان  به دلیل اقتضای پیشه ، با پیش نمازی برای مردم  ، دفن وکفن اموات،  دعا وفاتحه ، عقد نکاح ، ختم قرآن ، عیادت از بیماران وغیره  مردم را کمک و راهنمایی می کنند و لذا مستحق احترام  وتقدیر هستند واز جانب جامعه عزت می شوند اما این امور عالم بودن کسی را ثابت نمی سازد ؛ بلکه کار خیر وثواب می باشد که در صورت قبولی از جانب پرودگار،  اجر و پاداش اخروی دریافت می کند؛  ولی ماهیت آن امور  با ماهیت علم یکی نمی باشد.
4- ملا صاحب به دلیل اینکه الزاما عالم نیست  ومانند یک عالم دینی اطلاعات ومعلومات کافی  از فقه ، اصول، تاریخ، زبان، فرهنگ ، فرق ومذاهب اسلامی ندارد ، سخنان و برداشت هایش از احکام شرعی به محکمی واستواری دیدگاه های علمای دینی نیست.
5- ملاصاحبان از راه دین  ارتزاق می کنند و گاهی ممکن است این مساله باعث شود که کسی « ستون شریعت را در سقف معیشت بزند»  و استقلال فکری ونظری اش بلرزد وبلغزد، بنا بر این خوب است که ملاصاحبان در مسایل دینی عجولانه و واکنشی صحبت نفرمایند وجایگاه واهمیت  فتاوای دینی را در نظر داشته باشند وبر سر عشر پیاز وشلغم به حُکم وفتوا متوسل نشوند چون فتوا صادر کردن صلاحیت فقهیی ضرورت دارد.
6- میان آیات خداوند  وحدیث آن حضرت  و برداشت ما از آیت و حدیث تفاوت وجود دارد ، بنا براین ، برداشت وقرائت  X یا Y   از کلام وسنت عین کلام  وسنت نیست وخوب است که کسی سخن خود را « کلام خدا» نام نگذارد و در حقیقت فهمیدن کلام خدا به آسانی هم نیست وخیلی علم و دانش ومعرفت نیاز دارد.
تفاوت های بسیار در حقیقت میان عالم دینی و ملاصاحب وجود دارد که به دلیل درازی مطلب ازآن صرف نظر می شود. بازهم خوب است که ما این را در نظر داشته باشیم که این دو اصطلاح باهم فرق دارند و زیبنده نیست که یک آدم بسیار کم خوان ، عالم دینی اطلاق شود. این عمل در حقیقت مقام وجایگاه علماء را صدمه می زند و رفتار های غیر عالمانۀ فلان طلبه، باعث تقلیل  اهمیت علماء می گردد. در سایر علوم هم همین طور است. کسی که در شفاخانه به عنوان نرس ایفای وظیفه می کند خوب نیست که به نام داکتر یا طبیب یاد شود وهمین قسم شاید برای یک انجنر خوشایند نباشد که گلکاری که فقط خشت چینی یا لوله کشی را بلد باشد( احترام شخصیت اش باشد سر جای خودش )  انجنر خطاب شود و زحمات چندین سالۀ آن عالم انجنری با گلکاری که ده روز می شود کار آغاز نموده مساوی پنداشته شود.
یکبار دیگر در آخر به خط درشت بگویم که علماء ، ملا صاحبان و دیگر اقشار جامعه قابل قدر واحترام هستند و باید از زحمات و کوشش های شان که در راه خیر و خوبی مردم انجام می شود تشکر وسپاسگزاری شود ولی رویهمرفته عالم و ملا دو مفهوم هستند و تفکیک این دوکلمه  به باور من به نفع دین و شریعت می باشد. نظریات من شاید درست باشد  شاید هم غلط هم باشد، امیدوارم دوستان عالم و دانشمند با نقد های نیک خود آن  را اصلاح نمایند و ما  را در نزدیک شدن به حقیقت یاری رسانند.