آرشیف

خشخاش که نام اصلی آن به لاتین (papaver ( میبا شد ،اضافه تر از صد نوع مختلف در جهان وجود دارند که هدف این نوشته در بارۀ خشخاشی است که امروز در کشور ما افغا نستان زرع میشود .
راجع به خشخاش مقالات زیادی نوشته شده است .البته کلمۀ خشخاش یک پدیدۀ نو نیست همۀ مردم کشور ما آنرا دیده و خوب تر از من میشنا سند . در حالیکه خشخاش تا ریخچه طولانی دارد هیپوکرات (Hippocrates  ( که از او در اروپاه بنام پدر طب نام میبرند در زمان خویش ازین گیاه بصورت یک دارو استفاده میکرده ، او برای مریضان خویش جهت آرام بخشیدن دردهای شان ازین گیاه توصیه میکرد . این قلم میخواهد نظر ی کوتاه راجع به خشخاش وپیامد های آن بی اندازد .
نام گیا ه  خشخاش :  papaver   
نام علمی خشخاش :     papaver somniferum  .l
نام خانوادگی خشخاش :  papaveraceae   
نوع گیا ه    : بوته(1)
خشخاش را بنام  تریا ک ، کوکنا ر ، افیو ن نیز یاد میکنند . درکشورهای دنیا از خشخاش بنام های مختلف یاد میشود بطور مثال در هالند (slaapbol  ( ، بزبان آلمانی (schlafmohn  )در بریتانیا بنام (opium  poppy ) به لسان روسی (опийныи  мак  ) میگویند . (2)
 
خشخاش گیاه یکساله میباشد ، دارای ساقه باریک وبرگهای درازو درشت ودندانه داراست ،خشخاش دارای گلهای زیبا وقشنگ میباشد که توجه هربیننده رابخود جلب میکند ، بهمین خاطر در بسیاری کشورها فقط برای زیبائی طبیعت در پارکها وباغها کاشته میشوند ، رنگ گلهای خشخا ش عموماً سرخ ،سفید ، زرد میباشد . قسمیکه دیده شده سر گلهای خشخا ش سرخ قسمت وسط آن مایل به سفیدی و در قسمت آخرگل خشخا ش سرخ تیره (جگری ) مایل به سیاهی همراه است که زیبائی خواص خودش را دارد ، گلهای خشخاش یک نواخت و بدور کاسبرگ یا غوزه آن جمع میباشند.
خشخا ش نظر به شرایط اقلمی در موسوم های مختلف رزع میشود ، بصورت عموم از برج حمل شروع شده الی سنبله ادامه  دارد ،بلندی بتۀ خشخاش از هفتاد سانتی متر  الی یک متر میرسد ،
غوزۀ خشخاش سبز رنگ و گیرد میباشد ، غوزه را همراه چاقویا پل تیز به دور ا دور آن خط میکشند و ازهما ن قسمت بریده شده شیرۀ سفید رنگ بیرون میریزد و آن شیره را میگذارند در هوای آزاد خشک شود ، بعد از خشک شدن شیره را جمع آوری میکنند که این ماده رنگ تقریباً خاکستری بخود میگیرد همین مادۀ بدست آمده را تریاک (opium ) میگویند .
شیرۀ خشخاش دارای الکالوئید های بیسیار قوی میباشد اگر از اندازه زیاد تر مصرف شود باعث مرگ شخص مصرف کننده میگردد ، بداخل غوزۀخشک شدۀ خشخاش خانه خانه وپر از دانه ها ی خورد و
ریزه است که از دانه های آن برای پختن غذا های مخصوص استفا ده میکنند .
 

قسمت های مورد استفا ده از خشخاش عبارتند از:

شیرۀ خشخاش ،گل ، برگ و دانۀ آن ، چون خشخاش دارای الکا لوئید های بیسار قوی وموثر است از آن داروهای طبی سنتزی شده نیز بدست می آید ،داروهای که درترکیب آنها چند فیصد ی ازخشخاش وجود داردمیتوان از مرفین ،کدئین ،بتائین ،ناسکوپین ،پاپاورین ، اسیدها ،مواد رنگی ،روغن ها و غیره نامبرد .
خواص درمانی خشخاش عبارتند از : ضد درد ، ضد سرفه ، خواب آور ،آرامش دهنده دردها ،مسکن
ضد اسهال ساده واسهال خونی استفاده میشود .
 

تریاک (opium ) :

تریاک که از شیرۀ گلخشخاش بدست میایدزریعه کشیدن چاقو ویا پل تیز بدورادور کاسبرگ (غوزه) مادۀ سفید رنگ از آن ترشح نموده بعداً درهوای آزاد خشک شده آنرا جمع آوری میکنند که رنگ تقریباً خاکستری بخود میگیرد ،تریاک بوی خا ص خود را دارد ومزۀ آن تلخ مجاز است ،از تریاک میتوان بکمک مواد های شیمیائی دیگر مرفین وهیروئین تولید کرد ، تریاک ازجملۀ مواد مخدر است که اشخاص معتاد  آن در کشور ما به هزاران نفر میرسد ،آنها تریاک را بشکلهای مختلف استفاده میکنند
1-کشیدن یا دود کردن  : – اشخاصیکه تریاک رامیکشند از آلات وابزار های مثل  آتش ،منقل ، گوگرد ،سر سوزن،سر سنجاق ،ذغال نیمه سوخته وغیره ابزارها کار میگیرند ،بطور مثال وقتیکه آتش ویا ذغال نیمه سوخته را روشن میکنند با سر سنجاق یا سرسوزن تریاک را روی آتش میگیرند با نیچه ویا کاغذ لوله شده دود تریاک را کش میکنند زما نیکه  دود داخل ششها شد بعد از مد ت چند دقیقه بالای شخص معتاد اثرمیگذارد ، شخص معتاد خود را راحت احسا س میکند .
2-تزریق نمودن  یا پیچکاری کردن :- اشخا صیکه ازدود تریاک استفاده میکردند حالا دیگر برای شان چند ان تاثیر ندارد چون بهر اندازۀ که مواد مخدر استعمال شود با ید روز تا روز اندازۀ مصرف  با لا تر وزیاد تر گردد انها به دوز (مقدار مصرف) اضافه تر ضرورت میداشته باشند بهمین ملحوظ روی به پیچکاری می آورند ،از طریق تزریق مواد بسرعت جذب بدن میشود وتاثیر زود تر بالای معتاد میگذارد . بطورمثال شخص معتاد اول تریا ک را بمشکل در آب حل میکند بعداً در یک قاشوق میریزد وآنراکمی  حرارت میدهد تا تریاک در آب خوب حل شود سپس آنرا روی تکه ،روی پنبه یا روی اسفنج میریزد وزریعه پیچکاری آب تریاک را کشیده به رگ شان تزریق میکنند این روش را عموماً معتادان فقیر وبیچاره استفاده میکنند ،این روش یا طرز استعما ل بسیار خطر ناک بوده گاه گاهی شخص معتاد را به کام مرگ سوق میدهد.
3 – خوردن  :- بعضی اشخاص توته تریاک که تقریباً به اندازۀ یکدانه گندم میبا شد بعد از صرف غذا آنرا میخورند و سپس بالای آن چای سیاه تلخ مینوشند ، این روش فعلا در اکثر قریه ها و مناطق دور دست افغا نستان رواج دارد تا انجا که اطفا ل محسوم را نیز آغشته ساخته اند ،علت اساسی نبودخدمات صحی  ،نبود دارو ، بیخبری مردم از عواقب این مادۀ شوم میباشد .
برای مردم گفته شده که دوای آرام بخش ، مسکن ، ضد درد ، خواب آور است . اماً  عواقب رنج آور آنرا هیچگاه نگفته اند ،اگرازین مادۀ شوم دوامدار استفاده صورت گیرد شخص بلاخره به آن وابستگی پیدا میکند معتاد میشود و به هزار ها مشکلات روبه روی میشود،دیگر شخص صالم نیست بلکه یک شخص بیکاره بار دوش خود بار دوش فامیل وبلاخره بار دوش جامعه شده است ،کسا نیکه  تریاک زیاد مصرف میکنند بلاخره به هروئین روی می آورند دامنه بنده گی شان به مواد مخدربئشتر میشود.
 

کدئین (codeinum ) نام تجارتی آن actacode  ,  paveral :  

کدئین پودر سفید رنگ کریستل مانند است ، بدون بوی دارای مزۀ تلخ میباشد ،کدئین در آب گرم حل میشود اما در سپرت خوب حل نمیشود ،کدئین یک داروی شدید الاثر ضد سرفه است که در ترکیب بسیاری ازشربت های ضد سرفه بکار رفته است ،کدئین برای دردهای شدید استفاده میشود آرام بخش دهندۀ درد بوده برای سرماخوردگی وسرفه ،خارش حلق وگلو بکار میرود ، کدئین بطور مستقیم باعث مهار رفلکس سرفه میشود.               
مصرف کدئین برای اطفال وکهن سالان وکسانیکه تکلیف جگر ، گرده امراض قلبی دارند تحت نظر داکتر معالج مصرف شود،کدئین برای اطفای زیر دوسال جدا ممنوع بوده مگر اینکه داکتر معالج توصیه کند ومقدار مصرف آن تحت نظر مستقیم داکتر معالج باشد ،مصرف کدئین با دارو های شبه آتروپینی موجب تشدید بند یش ادرار وقبضیت شده ممکن است انسداد و فلجی روده ایجاد کند .
عوارض جانبی کدئین  عبارتند از : سر دردی ،خواب آلودگی ،تشنج ،بیقراری ،طپش قلب ،تهوع
استفراغ ،گاگاهی خوشی حا لت نیشه گی ،بندیش ادرار ، یبوست ،خشکی دهان ،دپرسیون تنفسی . مصرف بیش از حد کدئین باعث بروز اعتیاد به دارو میگردد.(3)
 

مرفین (Morphinum  ) نام تجارتی آن Astramorph ,Duramorph

درطب عموماً Morphini  hydrochloridi  , Morphini  sulfate مورد استفاده میباشد.
مرفین پودر سفید رنگ مایل به زردی میباشد ، بدون بوی ومزۀتلخ دارد ،قا بلیت حل مرفین در آب آسان بوده اماً در سپرت بمشکل حل میشود . مرفین داروی آرام بخش کننده درد های شدید بوده عموماً بر ضد درد های ادامه دار بکار میرود وکمتر جهت تسکین درد های متناوب مصرف میشود ،
مرفین بعنوان انالژزیک برای کاهش دردهای شدید قبل وبعد از عمل جراحی استفاده میشود .
مرفین عموماً برای جلوگری از درد ،بی قراری ،اختلالات عصبی ،سوختگی ،ضربه های شدید
اسپاسم مجاری وصفراوی  .انسداد حاد شریانها بکار میرود.
مصرف تریاک الی جنگهای داخلی امریکا ادامه داشت اماً بعد از کشف مرفین مصرف تریاک کم شدو مرفین جای آنرا گرفت ،مرفین پر مصرف ترین دارو برای مجروحان جنگی است ، این دارو با اتصال به گیرنده های اختصاصی در سیستم اعصاب مرکزی و محیطی اثرات خودرا اعمار میکند ،این دارو قادر است که هم ادراک درد وهم واکنش بیمار به درد را تغیر دهد.
در تداوی کودکان وکهن سالان با احتیا ط زیاد استفاده شود ،مصرف زیاد مرفین باعث اعتیاد میگردد.
 

هروئین ( Diacetylmorfine  )و یا (Diamorphie ) و(Heroic  ) (4)

هروئین پودرسفید رنگ و بسیار نرم است که هروئین نا خالص آن قهوۀ رنگ میباشد ،هروئین بدون بوی ومزۀ تلخ دارد.هروئین Diacetylmorfine و در کلمۀ لاتین Heroic  نیزگفته میشود برای اولین باراز مرفین Morphinum  سینتز گردید،درسال 1874 میلادی توسط شیمی دان بریتا نیائی بنام
C.R.Alder  Wright که در مکتب شیمیائی  برای شفا خانه St. Marys Hospital کار میکرد کشف گردید ، هروئین در سا ل 1898 از موسسه دارو سازی Bayer  A G  کشور آلمان تولید گردید
این دارومخصوص برای تداوی سرفه وجلو گری از اعتیادبه بازار عرضه شد اماً پس از مدت وزمانی متوجه شدند که هروئین خواب آوری کمتری دارد وقدرت مسمومیت آن اضافه تر از مرفین میباشد.
هروئین درسال 1914 در ایالات متحدۀ امریکا تنها بخاطر اهداف طبی استفا ده میشد ،و درسال1924 مصرف هروئین قانوناً در آنجا منع گردید ، هروئین در قرن بیست  درتایلند (Thailand  )، برما (Birma  ) و لاوؤس ( Laos  )که بنام مثلث طلائی (سه گوشه طلائی ) یاد میشود استفاده میشد.
قسمیکه همه میدانند هروئین از تریا ک بوجود می آید البته بکمک مواد شیمیائی نبام استیک انهایدرید (Acetic  Anhydride )این ماده مایع بدون رنگ ودارای بوی خاص میباشد که در تولید بسیاری از رنگها ، اسپرنها ، فلمهای عکاسی ،صنعت نساجی ،هروئین ، مرفین وغیره از آن استفاده میشود .
قاچاقبران مواد مخدر این مواد را از طریق غیر قانونی به کشور ما وارید کرده در ساختن هروئین از آن کار میگیرند .
درترکیب هر بسته هروئین معمولاً از پنج  الی ده درصد (5-10% )هروئین بوده متباقی آن شیر خشک
پودر بیوکاربنات ، پودرگلوکوز و کافیئن میباشد .
 

طریقه مصرف هروئین:

پودر هروئین را بروی زر ورق سگرت میریزند و از زیر با دستمال کاغذی  لوله شده با گوگرد آتش زده کمی حرارت میدهند ودود حاصل شده آنرا از راه دهان بالامیکشند ،عدۀ دیگری از معتادین هروئین را روی کاغذ صاف میریزند وبا پول کاغذی لوله شده آنرا از طریق بینی بالامیکشند و بعضی از انها از طریق پیچکاری تزریق مینمایند ابتدا هروئین را با آب لیمو وتابلیت های ویتامین C در داخل یک قاشوق حل کرده و آنرا کمی حرارت میدهند ، سپس آنرا همراه پیچکاری گرفته داخل ورید و یا زیر جلد تزریق میکنند ،هروئین بعد از چند دقیقه بالای معتاد اثر میگذارد ،
هروئین ماده مخدر بسیار قوی وآخرین پله یا زینه اعتیاد بشمار میرود ،اگر کسی درین سفر رفته باشد به یقین که سلامت بر نمیگردد ،اشخاص معتاد به این ماده دچار مشکلات فروان هستند واز عمل انجام شده پشیمان هستند مگر کار از کار گذشته آنها فقط به امپول بعدی شان فکر میکنند .
 

عوارض ومشکلات مواد مخدر :

قسمیکه دیده شده اشخاص مختلف بشکل های مختلف از مواد مخدر استفاده میکنند بعضی ها بخاطر خوش گذرانی ،عده برای رفع چند لحظه دوری از مشکلات  وغیره ، بهر حال آیندۀ تاریک ونامعلوم در پیشرو دارند که بدون از غم  رنج وعذاب دیگر نتیجۀ نخواهد داشت .
زمانیکه مواد مورد ضرورت شخص معتاد برایش نرسد اینجاست که زمین وآسمان برایش تنگی خواهد کرد این مثال برای مردمی است که ازنگاه اقتصادی مشکل دارند هرگاهیکه خواسته باشند مواد ضرورت خویش را بدست آورده نتوانند ،اما ً ثروت مندان درحالیکه همیشه مواد مورد ضرورت شان درنزد شان میباشد باز هم اعتیاد مرز را نمیشناسد کسیکه اضافه تر از اندازه آن مصرف کند عواقب جز مرگ نتیجه دیگری نخواهد داشت .
شخص معتاد وقتیکه مواد مورد ضرورت برایش نرسد دچار مشکلات فروان شده ،معتاد خود را بد حال احساس میکند ،احساس ضعف برایش دست داده فاژه میکشد ،میلرزد  ،عرق میکند ، از بینی و چشمهایش آب میریزد ،موی های بدن شان بلند میشود ،درد های شدید در معده وروده هابوجود میآید،شخص مذکور دچار اسهال واستفراغ شدید میگردد ،پاهای معتاد میلرزد حتی که قدرت استاد شدن را ندارند ،حا لت ضعف جسمی او بحدی است که نمیتواندسر خود را از بالشت اش بلند کند ،اگر مواد ضرورت اش برای او نرسد امکان مرگ آن میرود ،شخص معتاد بعد از دریافت مواد مخدر فورآ به حالت اولی برمیگردد وخود را راحت احساس میکند .
شخص معتاد هیچگاه نمیگوید که معتاد است ،مگر از حرکات وطرزحرف زدن شان فهمیده میشود که شخص نور مال نیست اگر متوجۀ شان شده باشید همیشه در جستجوی یک چیزی میباشند ، سرگردان پریشان  ،افسرده  ،رفتار خشونت آمیز ،پر خاشگری ، چشمها ی خمار و گاه گاهی چشمهای سرخ ،تغیرات در رفتار  وحرکات ، فراموشی ،پر حرفی بیجا ئی ،خنده های نا مناسب و غیره  نشانۀ از معتاد بودن شخص است .شخص معتاد میگوید  هر لحظۀ که خواسته باشم میتوانم مصرف مواد که به آن آغوشته ام قطعه کنم ،مگر اینطور نیست ، این مواد مخدر است که معتاد را تحت تسلط خود آورده وزندگی اش را کنترول میکند ، شخص معتاد میفهمد که مواد مخدر برایش مشکل ایجاد کرده ولی ازآن خود را خلاص کردن کار سادۀ نیست ،بهترین راه وچاره این خواهد بود که مشکل خود را با فامیل واقا رب نزدیک خویش در میا ن بگذارید وراه حل مناسب را جستجو کنید ، ازین رنج ومحنت خود را نجات دهید ،وباز هم اگر کوشش شما بجای نرسید به داکتر مراجعه کنید واز انها کمک بخواهید .               
 
نتیجه گیری :
قسمیکه در فوق تشریح شد خشخاش گیاه مفید وموثر است که در تر کیب بسیاری از دواها از آن استفاده میشود وبرای جلوگری از بسیاری امراض کمک میکند ،پس گفته میتوانیم  کسانیکه از این گیاه واز داروهای که بدست بشر ساخته شده استفادۀ غلط میکنند آنها خود مقصر هستند نه خشخاش .
کشت خشخاش اگر خوب متوجه شویم بالای مردم افغانستان تحمیل شده از طرف آن هائیکه شعار مبارزه با مواد مخدررا در هرگوشه وکنار کشور زمزمه میکنند         وبیشترین سود را هم آنها میبرند ،اگر چه خشخاش مرض ساری نیست فقط یک گیاه است ولی مثل مرض ساری تا مقامات عالی دولتی سرایت نموده است .
قسمیکه همه مردم هر روز اخبار را میشنوند گفته میشود در زیر هر زیر خانۀ مقا مات تن ها مواد مخدر کشف میشود ولی کی پرسان کند که چرا ؟
بجائیکه مجازات شوند تا عبرت برای دیگران باشند ،بر خلاف از یک وزارت به وزارت دیگر واز یک ولایت به ولایت دیگر نصب میشوند ،آنها را میتوان خشخاش سا لار نامید ،تا وقتیکه این قاچاق بران خشخاش در داخل ارگانهای دولتی موجود باشند مردم آرزوی روز خوشی را فراموش کنند ،
آنها بخاطر جمع آوری سرمایه به وطن وارید گردیدن بهتر بگویم ارسال شدند نه برای خدمت .
هر وقتیکه از مقام و چوکی افتادند دو باره از وطن با پولهای باد آورده خارج میشوند ،که ما وشما شاهد خروج چندین وزیر و والی بوده ایم  وخواهیم بود .
اگر یک بیچارۀ که ده نفر نان خور بدوش دارد بخاطر بدست آوردن یک لقمه نان به اولاد هایش یک کیلو تریاک را پت و پنهان بفروش برساند تا کسی خبر نشود واز پول بدست آورده لقمۀ نانی به کودکانش ببرد تا از گرسنگی نمیرند ،حتمی ازطرف ارگانهای کشفی امنیت ملی دستگیرگردید ه وروانه زندان میشود ، این را میگویند مبارزه با مواد مخدر(5) .
 
با عرض حرمت
توکل گلزاد  

منابع :
1.     دکتر سید هادی صمصام شریعت
گزیده گیا هان دارویی  ص 156 ، اصفهان : مانی ، 1383
2 . نام گیاه به زبانهای خارجی ، ویکی پدیا (wikipedia . org )
3. م . د . مشکوفسکی  ،М . Д . Машковский 
Лекарственные  средства .стр 82 . чась  1 . Масква  1972
4. سایت ویکی پدیا  هروئین (r u . wikipedia.org  – героин  ).
5 . یاد داشت های این قلم .