آرشیف

براساس اظهارات منابع محلی، طالبان همزمان با حمله تصفیه‌وی در پنجشیر، ده‌ها چریک جبهه مقاومت و شماری از افراد ملکی را در هفته گذشته در این ولایت نخست به اسارت گرفته و سپس تیرباران کرده‌اند؛ این اقدام خشم سازمان‌های فعال در عرصه حقوق بشر را برانگیخته است. سازمان عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان تیرباران اسیران جنگی از سوی طالبان را «جنایت جنگی» عنوان کرده و از سازمان ملل متحد خواسته‌اند که هرچه زودتر وارد عمل شود و جلو این اقدام طالبان را بگیرد.

شماری از فعالان حقوق بشر و شهروندان کشور این عمل‌کرد طالبان را در مغایرت با اصول و ارزش‌های انسانی توصیف می‌کنند و می‌گویند که این اقدام طالبان می‌تواند «مصداق بارز نسل‌کشی، جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت» تلقی شود. براساس اظهارات منابع محلی، طالبان در هفته گذشته (۲۲ و ۲۳ سنبله) با لشکر چند هزار نفری به پنجشیر هجوم برده و افراد وابسته به جبهه مقاومت ملی را نخست اسیر گرفته و سپس شکنجه و با دستان بسته تیرباران کرده‌اند.

روزنامه ۸صبح به فهرست افرادی دست‌ یافته که در جریان سه روز در هفته گذشته توسط نیروهای طالبان در پنجشیر تیرباران شده‌اند. براساس این فهرست، بیش از ۷۰ تن در پنجشیر از سوی طالبان تیرباران شده‌اند. این فهرست علاوه بر نیروهای جبهه مقاومت، مردان کهن‌سال و غیرنظامیان را نیز شامل است که وابسته‌گی به این جبهه نداشته‌اند.

منابع محلی در پنجشیر به روزنامه ۸صبح، می‌گویند که طالبان در جریان هفته گذشته، هزاران جنگ‌جو به این دره فرستاده بودند. این جنگ‌جویان پس از چند شبانه‌روز جنگ، شماری از نیروهای جبهه مقاومت را به شکل گروهی اسیر گرفته و پس از شکنجه تیرباران کرده‌اند. با این حال، روزهای ۲۲ و ۲۳ سنبله، بیشتر از سه نوار تصویری از بازداشت، شکنجه و تیرباران نیروهای جبهه مقاومت از سوی طالبان در شبکه‌های اجتماعی نشر شد. این نوارهای تصویری نشان می‌دهند که جنگ‌جویان طالبان اسیران جنگی را با سردادن شعار «الله‌اکبر» تیرباران می‌کنند؛ در حالی که دستان این اسیران با ریسمان بسته شده بود و زمینه فرار نیز برای‌شان مساعد نیست.

در یکی از نوارهای تصویری که روز دوشنبه هفته گذشته در روستای شابه، از مربوطات ولسوالی خنج پنجشیر و در شماری از مناطق دره‌عبدالله‌خیل ضبط شده، نشان می‌دهد که طالبان اسیران جنگی را تیرباران می‌کنند و در برخی از این نوارها چهره‌های اسیران نیز دیده می‌شود. یک عضو خانواده حاجی ملک‌خان، فرمانده ضد طالبان، که از ذکر هویتش خوداری می‌کند به روزنامه ۸صبح تایید می‌کند که به شمول فرمانده ملک، پنج عضو خانواده‌اش نیز از سوی طالبان تیرباران شده‌اند. به گفته این عضو خانواده فرمانده ملک، طالبان در نخست همه اسیران را دست بسته در مقابل چشمان این فرمانده جبهه مقاومت تیرباران کرده و سپس خودش را با تک‌تیر‌انداز به قتل رسانده‌اند.

در همین حال، یکی از مسوولان ارشد جبهه مقاومت ملی در صحبت با روزنامه ۸صبح ادعا دارد که حدود ۷۰ تن از نیروهای این جبهه که به طالبان تسلیم شده بودند، دست‌بسته در نقاط مختلف پنجشیر از سوی طالبان شکنجه و تیرباران شده‌اند.

با این حال، صدای منسوب به یکی از دستیاران حاجی فرهاد، فرمانده جنگ‌جویان طالبان در ولسوالی «دره» پنجشیر در صفحه‌های مجازی دست‌به‌دست می‌شود و نشان می‌دهد که او از طریق مخابره هدایت حاجی فرهاد را به یکی از جنگ‌جویان دیگر طالبان مخابره می‌کند. این فرمانده جنگی طالبان از بازداشت نزدیک به ۱۰۰ اسیر جنگی خبر می‌دهد و هدایت می‌گیرد که این افراد باید تیرباران شوند. در این گفت‌وگو، فرمانده طالبان همچنان هدایت می‌دهد که از میان اسیران، پنج فرمانده جبهه مقاومت را جدا بسازند و دیگران را بکشند.

منابع محلی می‌گویند که طالبان عصر چهارشنبه، ۲۳ سنبله یک جوان ۲۴ ساله را در ولسوالی رخه پنجشیر پس از شکنجه تیرباران کرده‌اند. به گفته باشنده‌گان محل، این جوان رحیم‌داد نام داشت و به هیچ گروهی نیز وابسته نبود. این گروه‌ همچنان در دو رویداد جداگانه، یک مرد کهن‌سال و یک اسیر جبهه مقاومت‌ ملی را از منطقه عمرض ولسوالی خنج بازداشت و سپس تیرباران کرده‌اند. پیش از این نیز سه تن از اسیران جبهه مقاومت را روز سه‌شنبه، ۲۳ سنبله، در منطقه پوجاوه ولسوالی دره تیرباران کرده‌ بودند. این گروه همچنان روز دوشنبه، ۲۱ سنبله، محمدیار، از فرماندهان جبهه مقاومت را با دو پسر جوانش با دستان بسته تیرباران کرده‌اند. این پدر و پسران از قرارگاه شابه ولسوالی خنج توسط طالبان اسیر گرفته شده بودند و شامگاه همان روز در ولسوالی دره تیرباران شده‌اند. این گروه از تیرباران افراد وابسته به جبهه مقاومت ویدیو گرفته‌ و در رسانه‌های اجتماعی پخش کرده‌اند.

فهرست افرادی که در سه روز هفته گذشته به اسارت طالبان درآمده و از سوی جنگ‌جویان این گروه تیرباران شده‌اند نشان می‌دهد که در میان آن‌ها ۷۰ عضو جبهه مقاومت و سه فرد ملکی شامل‌اند. این فهرست براساس اطلاعات از منابع محلی گردآوری شده است. منابع در جبهه مقاومت ملی نیز این فهرست را تأیید کرده‌اند:

مهرانگیز کار، نویسنده‌ و حقوق‌دان ایرانی در تبعید و از فعالان شناخته‌شده حقوق بشر، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «طالبان نسل‌کشی می‌کنند. جنایت ‌علیه بشریت مرتکب می‌شوند و جهان می‌خواهد با این حکومت جنایت‌کار به صورت مدنی برخورد کند. جهان به رواندا دیر رسید، آن همه انسان بی‌گناه کشته شدند. به افغانستان‌ که اصلاً نمی‌رسد. هم‌اکنون لازم است طومارهای میلیونی امضا به سازمان ملل متحد ارسال شود. شاید جهان به روی افغانستان چشم بگشاید.»

این حقوق‌دان می‌افزاید: «از طالبان همین رفتار وحشیانه انتظار می‌رفت و می‌رود. آن چه انتظار نمی‌رفت این بود که دولت‌های غربی دست تروریست‌ها را در این منطقه کاملاً باز بگذارند. آن‌چه در افغانستان و با تفاوت‌هایی در ایران می‌گذرد، خط و ربطی با اصول حقوقی ندارد. می‌شود گفت حرکت جاهلانه‌ای است در نقطه‌ مقابل حقوق و تمدن که بر پایه‌ قوانین هماهنگ با موازین جهانی حقوق بشر قابل تعریف است.» به گفته او، طالبان به ضعف‌های دولت‌های غربی در این سال‌ها پی‌برده و آن‌ها را می‌شناسند و از همین‌رو به کنوانسیون‌های امضاشده جهانی اهمیت نمی‌دهند.

 واکنش‌های سازمان‌های بین‌المللی

سازمان ملل متحد، سازمان عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور افغانستان از تداوم کشتارهای گروهی اسیران و غیرنظامیان ابراز نگرانی کرده‌اند. دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) گفته که «به شدت نگران نقض حقوق بشر در پنجشیر و سایر نقاط» این کشور است. این نماینده‌گی سیاسی سازمان ملل روز چهارشنبه هفته گذشته با نشر توییتی افزوده است: «طرفین مکلفیت‌های بین‌المللی دارند که شامل حقوق اسیران می‌شود.» دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان بدون نام بردن از طالبان، گفته است که اوضاع را زیر نظر دارد و «خواهان دادگاهی شدن عاملان هر جرمی» است.

صبغت‌الله احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت، در واکنش به اعلامیه‌ دفتر معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان گفته که با وجود اسناد موثقی که نشان‌دهنده‌ «جنایات وحشتناک» طالبان است، این نهاد بدون نام بردن از طالبان از نقض گسترده‌ حقوق بشر در پنجشیر اظهار نگرانی کرده است.

سخنگوی جبهه مقاومت از نماینده‌گی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان خواسته که مطابق به تعهد و مأموریت این نهاد در افغانستان، جرأت نام بردن از گروه طالبان را داشته باشد و با محکوم کردن جنایات جنگی و ضدبشری گروه طالبان، از شورای امنیت سازمان ملل متحد بخواهد که اقدامات فوری برای توقف این جنایات روی دست گیرد.

نعیم نظری، سرپرست کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز در صحبت با روزنامه ۸صبح کشته شدن اسیران جنگی را «جنایت جنگی» می‌خواند و می‌گوید که طالبان بارها نشان داده‌اند که هیچ تعهدی نسبت به اصول حقوق بشردوستانه بین‌المللی، معیارها و موازین حقوق بشری ندارند.

سرپرست کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان تصریح می‌کند که طالبان در جنگ‌های اخیر در پنجشیر، اسیران جنگی را تیرباران کرده و آسیب‌های زیادی به غیرنظامیان رسانده‌اند. او تأکید می‌کند: «کشتن اسیران جنگی، جنایت جنگی است؛ طرفین جنگ نباید این‌گونه رویکردها را اعمال کنند، اما طالبان با بی‌پروایی تمام تعداد کثیری از اسیران را در این اواخر در پنجشیر تیرباران کرده‌اند.» آقای نظری می‌افزاید: «این رفتار طالبان از دید حقوق بشردوستانه بین‌المللی محکوم و مردود است و جنایت جنگی محسوب می‌شود. قابل پیگرد است و شامل مرور زمان و مکان نمی‌شود. در هر مقطعی از زمان و در هر نقطه از جهان می‌تواند قابل پیگرد باشد و باید مستندات این رفتارها با ساختارهای بین‌المللی شریک ساخته شود.»

سازمان عفو بین‌الملل از جامعه جهانی و پنجاه‌ویک‌ومین نشست شورای حقوق بشر در ژنیو، خواستار ایجاد میکانیزم شفاف و جدی در قسمت پاسخ‌گویی طالبان شده و گفته است که این شورا باید به صورت عاجل تصمیم بگیرد. سمیرا حمیدی، از مسوولان سازمان عفو بین‌الملل در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «این سازمان از کشتار گروهی افرادی که گفته می‌شود وابسته به جبهه مقاومت هستند و توسط طالبان گرفتار و به شکل فاجعه‌آمیزی شکنجه شده و به قتل رسیده‌اند، به شدت نگران است.»

خانم حمیدی می‌‌افزاید که این عمل‌کرد طالبان نشان می‌دهد که آنان در یک سال گذشته به شکل نظام‌مند، مرتکب نقض حقوق بشر شده‌اند. به گفته او، این نخستین رفتار طالبان نیست، بلکه یافته‌ها و مستندات سازمان عفو بین‌الملل نیز واضح می‌سازد که این گروه هر کسی را که فکر کند برای‌شان خطرساز است، شکنجه می‌کند و از بین می‌برد.

این مسوول سازمان عفو بین‌الملل تصریح می‌کند: «این عمل‌کرد طالبان را می‌توانیم بگوییم که یک جنایت جنگی است و ما خواستار بررسی جدی این عمل‌کرد طالبان هستیم.» او تأکید می‌کند که یافته‌های این سازمان نشان می‌دهد که در یک سال گذشته گروه طالبان هر قدر دست به نقض حقوق بشر زده‌اند، هیچ نوع حساب‌دهی و پروسه حمایت از قربانیان وجود نداشته و این امر سبب شده که این گروه به نقض حقوق بشر و جنایات جنگی دوام ‌دهند.

در همین حال، دیده‌بان حقوق بشر از اعدام افراد بازداشت‌شده در پنجشیر توسط طالبان ابراز نگرانی کرده است. فرشته عباسی، محقق بخش افغانستان دیده‌بان حقوق بشر با نشر توییتی که آن را در صحبت با روزنامه ۸صبح به عنوان دیدگاه این نهاد خوانده است، می‌گوید: «ما اطلاعات نگران کننده‌ای مبنی بر اعدام افراد بازداشت‌شده توسط نیروهای طالبان در جریان نبرد با نیروهای مخالف در پنجشیر دریافت کرده‌ایم.» او تصریح کرده است که اعدام صحرایی جنگ‌جویان اسیر و غیرنظامیان، جنایت جنگی است و از طرف‌های درگیر خواسته است تا به حقوق بشردوستانه بین‌المللی احترام بگزارند.

ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان نیز روز چهارشنبه، ۲۳ سنبله، در توییتی نوشته است که عمیقاً نگران «اعدام‌های غیرقانونی» اخیر در پنجشیر است. او با یادآوری تعهدات بین‌المللی حقوق بشری به همه طرف‌ها، تأکید کرده: «من خواستار تحقیقات کامل، فوری و پاسخگویی عاملان آن هستم.»

دیوید مارتینون، سفیر فرانسه برای افغانستان هم گفته است که طالبان با کشتار اسیران جنگی در پنجشیر، مرتکب جنایت جنگی شده‌اند. او روز سه‌شنبه، ۲۲ سنبله، با بازنشر ویدیویی از اسیران جنگی جبهه مقاومت که توسط طالبان اسیر شده بودند، در توییتی گفته است: «تصاویر دلخراش‌اند. طالبان در پنجشیر اسیران را اعدام کردند و با این کار مرتکب جنایت جنگی شدند.»

طالبان که پیوسته جنگ در افغانستان را ‌پایان‌یافته اعلام کرده‌اند و حضور فزیکی جبهه مقاومت در افغانستان را انکار می‌‌کنند، ساعاتی پس از نشر نوارهای تصویری پذیرفتند که عملیاتی را در نقاط مختلف پنجشیر به راه انداخته‌اند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی این گروه گفته است که جنگ‌جویان آن‌ها در نقاط مختلف پنجشیر، عملیات پاکسازی را راه‌اندازی کرده‌اند که در نتیجه آن ۴۰ نیروی جبهه مقاومت کشته شده و ۱۰۱ تن دیگر آنان به دست جنگ‌جویان این گروه اسیر شده‌اند. او اما هیچ اشاره‌‌ای به کشتار و تیرباران اسیران جنگی نکرده است.

این در حالی است که براساس گزارش‌های موجود، طالبان پیش از این در ماه ثور سال روان خورشیدی نیز در یک حمله بر دره عبدالله‌خیل بیش از ۲۰ غیرنظامی را به شکل گروهی تیرباران کرده‌اند. براساس فهرستی که از قربانیان این حادثه به دسترس روزنامه ۸صبح قرار گرفته‌ است، طالبان بیش از ۲۰ فرد ملکی را در ولسوالی دره پنجشیر تیرباران کرده‌اند. دهقانان، آموزگاران و دانش‌آموزان مکتب شامل کسانی بودند که از سوی طالبان شکنجه و سپس تیرباران شده‌ بودند. در این حادثه بیش از ۱۵ غیرنظامی دیگر نیز زخمی شده بودند.