آرشیف

2015-1-24

محمد رفیع موج

بيـمــــــاري كولرا

بیماری وبا يا كولرا يك نوع اسهال حاد بوده كه ازسبب انتان طرق معائي توسط باکتری ویبریو کولرا (Vibrio Cholerae) ایجاد میشود. این باکتری بر روی مخاط دستگاه گوارش انسان تأثیر گذاشته و دفع مایع را از راه مدفوع افزایش داده و نوعی از بیماری اپیدمیک است.
درسال 2005 به تعداد 221226 انسان مصاب به كولرا حدودا 4946 آن در 45 كشورفوت نموده است.
علائم این بیماری اسهال شدید وآبگين يعني اسهال توام با آب كه حتي يك شخص ميتواند دريك شبانه روزتا 25 ليترآب وجودش ضايع گردد، استفراغ، افزايش سرعت تنفس، كاهش الاستكيت جلد، غشاي مخاطي خشك، تشنگي، كاهش فشارخون، گرفتگی عضلات و نارامي وتخريشت دماغي است. در بدترین حالت، بیمار مبتلا، با از دست دادن آب و مایعات حیاتی بدن، از کار افتادن کلیه و شوک شدید از بین میرود.
یماری ممکن است به طور ناگهانی در شدیدترین حالت خود بروز کند یا اینکه روندی نسبتا کند داشته باشد، اما در هر صورت اگر به آن توجهی نشود میتواند در فاصله 6 ساعت تا کمتر از یک هفته به مرگ منتهی شود. در اوت بريك كولرا درHaiti ازجمله 121518 مريض مبتلا 63711 مصاب به شكل شديد بوده كه بسترگرديده و2591 شان فوت نمودند.

بيماري كولرا
وبا چگونه منتقل میشود؟
شخص ممکن است با مصرف آب یا غذای آلوده به باکتری، سبزيجات وميوه جات ناشسته مبتلا شود. در مواردی که بیماری شایع شده باشد، مدفوع اشخاص بیمار هم بسیار آلوده کننده است.
آبهای باز مانند برکه ها، نهرها و استخرها هم میتوانند بسیار خطرناک باشند و نوشیدن آب آن یا شنا در آنها میتواند بیماریزا باشد.
به دنبال یک اپیدمی وبا در آمریکای جنوبی در سال 1991، یک شیوه انتقال بسیار رایج، خوردن غذاهای دریایی خام و نیم پخته مانند سوشی (sushi) و انواع صدف، ذکر شده بود.
سبزیجاتی مانند کاهو، سبزی خوردن، کلم و کرفس از جمله مواردی هستند که مصرف آنها در دوران شیوع و یا منع میشود.

خطر :
·         عطش فراوان
·         استفراغ شدید و مداوم
·         تب بسیار بالا
·         دفع بیش از حد اسهال آبکی
·         بی حالی شدید
·         وجود خون در مدفوع
·         عدم توانائی نوشیدن و خوردن
·         وخیم شدن حال بیمار

ابتلای به وبا دارای سه مرحله است :
الف : مرحله تخلیه ای: بیمار ناگهان دچار اسهال شدید، بدون درد و آبکی می شود که به دنبال آن ممکن است استفراغ روی داده و مدفوع نمای آب برنجی دارد.
ب : مرحله کلاپس: به دلیل کم آبی بدن، بیمار به مرحله کلاپس وارد می شود و بصورت پایین افتادن فشار خون ، نبض خیلی ضعیف ، شکم فرورفته، دست و پای خیلی سرد ، قطع ادرار و … نمایان می شود. (مرحله کم آب شدن بدن)
ج : مرحله بهبودی: اگر مایعات بدن بیمار جبران شود فشار خون بیمار رو به افزایش می رود و علائم حیاتی نرمال شده و بیمار از مرگ حتمی نجات می باید.
چگونه باید با بیمار مبتلا به اسهال برخورد کرد:
·         يگانه تداوي مريضي كولرا اعاده مايعات ازدسته رفته است.
·          كه ميتواند به اشكال خوراكي يا وريدي استفاده شود.
·          او آر اس فمي دربازار به مقدارزياد موجوداست كه بايد ازطريق فمي داده شود.
·         درصورت شديد بودن بيماري مريض درشفاخانه بسترگرديده ومايعات رينگرلكتات ازطريق وريدي  داده شود.
·         درصورت استفراغ بااستفاده از تيوب انفي معدوي محلول اوآراس داده شود.
·         تداوي دومي درواقعات اسهال تغذيه خوب است. لذا به طريقه ذيل عمل شود.
o        برای جبران کم آبی بدن بیمار مبتلا به اسهال به طریق زیر عمل شود:
مایعات مورد نیاز برای کودکان (زیر 6 ماه): شیر مادر ، محلول O.R.S (او.آر.اس) ادامه تغذیه کودک با شیر مادر، حتی بیش از گذشته، در هنگام اسهال از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
مایعات مورد نیاز برای کودکان بالای 6 ماه و بزرگسالان: سوپ، دوغ، فرنی، چای خیلی کم رنگ و کم شیرین، محلول O.R.S
·         هيچگاه ازمايعات مانند نوشابه، چاي شيرين و آب ناپاك درهنگام مبتلابودن به بيماري اسهال استفاده نشود.
·         تداوي سومي مرض استفاده ازانتي بيوتيك ها است كه بدين منظوراز تتراسكلين، دوكسي سكلين وارترومايسن استفاده شده ميتواند.

بيماري كولرا

WHO Fluid Replacement or Treatment Recommendations
No dehydration	Oral rehydration salts	Children<2 years: 50–100 ml, up to 500 mL / day Children 2–9 years: 100–200 ml, up to 1000 mL / day Patients >9 years: As much as wanted, to 2000 mL / day
Some dehydration	Oral rehydration salts (amount in first 4 hours)	Infants<4 mos (<5 kg): 200–400 mL Infants 4–11 mos (5–7.9 kg): 400–600 mL Children 1–2 yrs (8–10.9 kg): 600–800 mL Children 2–4 yrs (11–15.9 kg): 800–1200 mL Children 5–14 yrs (16–29.9 kg): 1200–2200 mL Patients >14 yrs (30 kg or more): 2200–4000 mL
Severe dehydration	IV drips of Ringer Lactate or, if not available, normal saline and oral rehydration salts as outlined above	Age < 12 months: 30 mL/kg within 1 hour, then 70 ml/kg over 5 hours Age > 1 year: 30 mL/kg within 30 min, then 70 ml/kg over two-and-a-half hours

آیا وبا قابل درمان است؟
درمان كولرا ساده و موفقیت آمیز است، به این شرط که به موقع انجام شود. باکتری بیماری زا با چسبیدن به جداره روده کوچک، موجب بیماری میشود و باید دوران مشخصی را طی کند تا به کلی از بدن خارج شود. طبعا با بالا بردن مقاومت بدن و رعایت بهداشت در حد وسواس، میتوان این روند را سرعت بخشید.
از آنجایی که بیمار به سرعت مایعات بدن را از دست میدهد، باید بلافاصله و به طور مداوم با نوشیدن آب و محلولهای قندی-نمکی مانند ORS، همراه با مقداری آب لیموی تازه، این کمبود را جبران کند.
محلول  ORS
اصلی ترین راه درمان وبا استفاده از مایعات و جبران آب دفع شده است چرا كه فرد مبتلا در مدت زمان كوتاهی آب بدن خود را از دست می‌دهد و جبران آب از دست رفته باید از طریق خوراكی ، استفاده ازORS و سرم های خاص صورت گیرد.
از این رو روش تهیه و مصرف ORS در زیر توضیح داده شده است:
·         پس از شستن دستها، تمام پودر محتوی یک بسته ORS را در یک ظرف تمیز بریزید و با اضافه کردن یک لیتر (۴ لیوان) آب آشامیدنی سالم، محلول را خوب به هم بزنید که پودر در داخل آن حل شود. این محلول باید همه روزه به صورت تازه فراهم و در مدت ۲۴ ساعت مصرف شود. ضمناً محلول حاصل نباید جوشانده شود.
·         به محلول O.R.S نباید چیزی اضافه نمود.
·         پس از هر بار دفع مدفوع و تا برطرف شدن علایم بیماری از آن استفاده نمائید.
·         در مکانهایی که دسترسی به ORS مقدور نیست، مخلوط ساده ای از یک قاشق چایخوری سرپر (۵ گرم) نمک طعام و دو قاشق سوپخوری سر پر (۴۰ گرم) شکر را در یک لیتر آب آشامیدنی جوشانده شده حل نموده و تا بدست آوردن ORS مصرف نمایید.
روش کلی ضد عفونی کردن میوه جات و سبزیجات :
الف) پاکسازی: ابتدا سبزیجات را به خوبی پاک کرده و با آب شستشو دهید تا گل و لای آن برطرف گردد.
ب) انگل زدایی: سبزیجات را در یک ظرف ۵ لیتری آب (بسته به میزان سبزی) ریخته و به ازای هر لیتر آب ۳ تا ۵ گرام پوتاشيم پرمنگنات به آن اضافه کرده و ظرف را از آب پر کنید و بهم بزنید تا تمام سبزی در داخل کفاب قرار گیرد. مدت ۵ دقیقه سبزی را در کفاب نگه دارید تا تخم انگلها از آن جدا شوند. سبزی انگل زدایی شده را از روی کفاب جمع آوری وتخلیه نمائید و ظروف و سبزی را مجدداً با آب سالم شستشو دهید تا باقی مانده مایع ظرفشوئی از آن جدا شود.
ج) ضد عفونی: برای ضد عفونی سبزیجات و از بین بردن میکروبها، یک گرم (نصف قاشق چایخوری) پودر پرکلرین ۷۰% را در ظرف ۵ لیتری پر از آب (هر ۵ لیتر آب ۱ گرم پرکلرین ۷۰%) ریخته کاملا حل کنید تا محلول ضد عفونی بدست آید، سپس سبزی انگل زدایی شده را برای مدت ۱۰ دقیقه در محلول ضد عفونی کننده فوق قرار دهید تا ضد عفونی گردد.
پنچ پيام وقايه كننده مركذ كنترول امراض ساري درامريكا

آب پاك ومصون را استفاده نموده وبنوشيد.
آب بوتل هاي بازنشده وپاك را بنوشيد
از آب پاك براي شستن دندانها، شستن وپختن غذاو ساختن يخ استفاده كنيد.
مكان هاي تهيه غذا وآشپزخانه ها را باآب پاك وصابون شستشودهيد.

بخاطراطمينان ازآب پاك ازطرزالعمل هاي ذيل استفاده كنيد.

آب را بامحلول كلورين يا جوشاندن پاك كنيد.
بعدازجوشاندن حداقل 1 دقيقه بگذاريد جوش بخورد
هميشه آب پاك را دريك ظرف سرپوش دار ومطمين ذخيره كنيد.
دستان خود را با آب پاك وصابون درحالات ذيل بشوريد:
قبل ازخوردن وآماده كردن غذا
قبل ازغذادادن طفل تان
بعدازاستفاده ازتشناب
بعدازخشك كردن طفل تان
بعدازمراقبت مريضان
مواد فاضله را دفن كنيد.
ازتشناب هاي استفاده كنيد كه مواد فاضله را دفن ميكند
هميشه تشناب تان را با كلورين وغيره ضد عفوني كننده ها پاك نمايئد
اگر تشناب يا لترين نداريد:
حداقل سي متردورترازمحل سكوني مواد غايطه تان را دفع كرده وآنهارا دفن كنيد.
تشناب هاي را حفركنيد كه حداقل سي متردورترازآب آشاميدني ونيم مترعمق داشته باشد.
غذا را خوب بپذيد، آنرا گرم بخوريد و درظرف سرپوش دار آنرا نگه داريد.وسبزيجات وميوه جات را پوست كنيد.
آشپزخانه محل بودوباش ، حمام خود را بشوئيد.
خودتان را لباس هاي تان را واطفال تان را حداقل سي متر دورترازآب آشاميدني بشويد.

نکات آموزشی و راه های پیشگیری از شیوع بیماری‌های عفونی دستگاه گوارش :
جهت پیشگیری از بیماری‌های قابل انتقال بوسیله آب و مواد غذایی از جمله بیماری‌های اسهال و حفظ سلامت خود و اطرافیان در منزل، تفریحگاه‌ها، پارك‌ها و در حین مسافرت به نكات زیر توجه فرمایید:
۱ – همیشه از آب لوله كشی تصفیه شده استفاده كنید و چنانچه از سلامت آب در دسترس اطمینان ندارید و از آب چاه، آب تانكرهای غیر کلر زده، آب چشمه ها، آب قنات ها و … استفاده می‌کنید، ابتدا آنرا به مدت نیم ساعت جوشانده و پس از سرد كردن مصرف كنید و یا كلر زنی نمایید.

۲ – از یخ های قالبی و کارخانه ای غیر بهداشتی استفاده ننمایید زیرا در آب مصرفی ، مراحل تولید و عرضه آن احتمال آلودگی به میکروب وبا و یا سایر میکروب ها وجود دارد.
۳ – هنگام سفر، آب و غذای سالم و مطمئن همراه داشته باشید و یا از نوشیدنیها و غذاهای با بسته بندی مطمئن و بهداشتی استفاده نمایید و در رودخانه ها یا آبهای مشکوک به هیچ عنوان شنا نکنید.
۴ – از آشامیدن آب‌های مشكوك در پارك‌ها، باغ‌ها و فضای سبز و از مصرف آب آشامیدنی که در منبع های آب و سقاخانه های کنار خیابان که دارای لیوان مشترک هستند و آبی که در اتوبوس های بین شهری که با استفاده ظروف عمومی و از یخ های قالبی برای سرد کردن آن، عرضه می شود، جداً خودداری نمایید.
۵ – برای نوشیدن آب از لیوان شخصی استفاده نمایید. در هنگام غذا خوردن از ظروف و قاشق و چنگال شخصی استفاده نمایید.
۶ – از مصرف مواد غذایی آماده، آب میوه و آب هویج، آب زرشک، معجون، فالوده، بستنی های غیرپاستوریزه و غیر کارخانه‌ای، بلال، فال گردو، ساندویچ، سالاد و دیگر مواد خوراكی و نوشیدنی‌هایی كه توسط فروشندگان دوره گرد عرضه می‌گردد جداً خودداری كنید.
۷ – همیشه از شیر و فرآورده‌های لبنی پاستوریزه استفاده كنید یا شیر را به مدت ۲۰ دقیقه قبل از مصرف بجوشانید.
۸ – حتی الامکان تا برطرف شدن خطر سرایت وبا، از مصرف سبزیجات، کاهو، کلم، خیار، گوجه فرنگی و … خودداری نمایید و در صورت لزوم آن را طبق روشی که در ادامه گفته خواهد شد ضد عفونی نموده و سپس مصرف نمایید.
۹ – در موقع خرید و حمل مواد غذایی، اقلامی مثل نان را كه قابل شستشو و پختن مجدد نیستند را در كنار میوه و سبزیجات نشسته و گوشت خام قرار ندهید.
۱۰ – در مراسم عمومی همانند جشن ها، عروسی ها و … حتی المقدور از مصرف سبزیجات، سالاد، میوه و بستنی خودداری نمایید مگر آن که کاملاً از شسته و ضد عفونی شدن و پاستوریزه بودن آنان اطمینان حاصل نمایید.
۱۱ – حتی الامكان از غذاهای طبخ شده در منزل استفاده كنید.
۱۲ – غذاها و مواد خوراكی باید تازه به تازه و به اندازه نیاز در یخچال و در ظروف سر بسته، دور از مگس و حشرات نگه‌داری شود.
۱۳ – از قرار دادن سبزی و میوه‌جات نشسته و ضد عفونی نشده در یخچال جداً خودداری كنید.
۱۴ – قبل از غذا خوردن و دست زدن به مواد غذایی، دست‌های خود را با آب و صابون خوب بشویید.
۱۵ – قبل از تهیه، توزیع و خوردن غذا و قبل از غذا یا شیر دادن به كودك حتماً دستها را با آب و صابون بشویید.
۱۶ – دستها را بعد از رفتن به توالت، شستن و تمیز كردن كودك و بعد از دست زدن به مواد غذایی خام نظیر سبزیجات، گوشت، ماهی و مرغ با آب و صابون بشویید.
۱۷ – زباله را در كیسه‌های مخصوص زباله جمع آوری و از انباشت آن خودداری کرده و در محل مخصوص جمع آوری زباله قرار دهید.
۱۸ – ضمن رعایت بهداشت فردی، از شنا کردن در استخرها، رودخانه ها، نهر ها و یا جوی های آلوده خودداری نمایید.
۱۹ – حتی المقدور از سفر کردن به کشورهای آلوده (همانند پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، عراق، کشورهای شرق مدیترانه و شاخ آفریقا و …) یا مناطق آلوده داخل کشور خودداری نمایید و در صورت ضرورت سفر توصیه های بهداشتی را کاملاً رعایت نمایید.

۲۰ – افرادی كه دچار ضعف عمومی بدن هستند، مانند مبتلایان به ایدز، هپاتیت، پیوند اعضایی‌ها، مصرف‌كنندگان داروهای شیمی‌درمانی و رادیوتراپی، دیالیزی‌ها، دیابتی‌ها و مبتلایان به بیماری‌های قلبی بیشتر در معرض خطر هستند و بیش از دیگران باید اصول بهداشت فردی را رعایت كنند.
۲۱ – خنك نمودن هوای محیط در حد كمتر از ۲۵ درجه و كم کردن رطوبت هوا به كمتر از ۵۰ درصد در کنترل شیوع وبا کمک می نماید.
۲۲ – اسیدی نگه داشتن فضای معده (مصرف لیمو ترش تازه و دوغ پاستوریزه به همراه غذا) تا حد زیادی میكروب وبا را از بین می‌برد.
به افرادی كه از داروهای آنتی‌اسید استفاده می كنند توصیه می شود با نظر پزشك معالج خود برای مدتی مصرف این داروها را كنار بگذارند.
۲۳ – تجویز آنتی بیوتیک مناسب باید توسط پزشک صورت بگیرد.
۲۴ – بیماری به مدت ۱ تا ۳ هفته (یعنی زمانی که میکروب در مدفوع یافت می شود) مسری است.
۲۵ – با مشاهده هر مورد از ابتلا به اسهال سریعاً به مراكز بهداشتی و درمانی مراجعه كنید. در صورتی كه فرد مبتلا به وبا به موقع به پزشك مراجعه كند درمان قطعی این بیماری امكان پذیر است.
۲۶ – مهمترین مشکل اساسی در بیماری وبا از دست دادن شدید مایعات و الکترولیتهای بدن می باشد، لذا پیش از رساندن بیمار به پزشک، خوراندن مایعات فراوان و محلول ORS به بیمار الزامی می‌باشد.
۲۷ – بدون تجویز پزشک از مصرف قرص های ضد اسهال به هر نحو خودداری کنید. بسیاری از افراد به دلیل خود درمانی و استفاده از برخی داروهای ضد اسهال در این بیماری دچار مشكلات حاد شده و باعث از دست رفتن زمان كه برایشان فوق‌العاده حیاتی است می‌شوند. زیرا مصرف این داروها موجب می شود میکروب فرصت بیشتری در روده برای تکثیر و دفع سم پیدا کند و بیماری تشدید شود.
۲۸ – گزارش سریع موارد بیماری وبا به مراکز ذیصلاح از مهمترین عوامل پیشگیری است چرا که نتیجه آن بیماریابی زودرس در جامعه و درمان سریع در مورد بیماری خواهد بود.
به احتمال خيلي زياد شيوع امراض اسهال بين اهالي ولايت غور ناشي از كولرا بوده چون اين بيماري سيرسريع داشته ، تعداد مرگ ومير ان نسبت به اسهالات ديگر زيادتر است وهم چنان مريضان را به شكل كتلوي مصاب نموده است. بايد يادآوري نمايم كه موجوديت اين بيماري نيازمند تداوي ودريافت عاجل وتحت پوشش قراردادن وسيع را ميطلبد كه اميدوارم توسط مسولين مربوطه اجراشده باشد.

داكترمحمدرفيع سابق مسول امراض ساري درولايت غور