X

آرشیف

به پیشواز نوروز
نوامبر 21, 2014

دوکتور محمد عابد حیدری

دنبال کردن نویسنده

 

 
 
زکـوه یـار میــــآیـد نســـیم بــاد نـــوروزی        ازین باد ارمدد خواهی چراغ دل بیافروزی
زجام گل دگربلبل چنان مست می لعل است      که زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزی
به صحرا رو که از دامن غبارغم بیأفشانی      به گلزار آئی کــز بلبل غـزل گفــتن بیامـوزی
 
افغانستان با داشتن تاریخ کهن ، وارث ومالک مدنیت های فاخره وگنجینه های بزرگ فرهنگی متعدد بوده که از جمله میتوان نوروز را نام برد.
نوروز بعنوان بزرگترین میراث فرهنگی وجشن مردمی در کشور ما وتعداد کثیری از کشور های شامل این حوزۀ فرهنگی به مثابۀ آغاز بهار در نخستین روز سال نو خورشیدی بر گزار میشود.
نوروز ریشه در تاریخ کهن ما داشته ویژه گی ها وسنت های پسندیدۀ را در خود نهفته دارد.چه زیبا خواهد آمد بهار ونوروز را با کلام زیبای مولوی {رح}به پیشواز بگیریم.
آب زنیـــد راه را حین که نگار میـرســـد           مژ ده دهیــد بــاغ را بــــوی بهــار میرســـد
راه دهیـــــد یار را آن مـــۀ ده چهـــار را           کـز رخ نــور بخش او نور نثــــار میــرســد
چاک شدست آسمان غلغله ایست در جهان         عنـــبر ومشــک مـی دمد سنجق یار میر ســد
رونق بـاغ مـیرسـد چــشم وچـراغ میرسد          غم به کناره می رود مـــه به کـــنار میرســـد
تــیر روانه میــرود ســـوی نشانــه میرود          ما چــه نشسته ایم پـس شــه ز شـکار مـیرسد
باغ ســـلام میکـــند ســـرو قـــیام میکـــند          سبزه پــیاده میــرود غــنچه ســوار میــر سـد
خلوتیان آســمان تا چــه شراب می خورند          روح خـراب ومست شـد عقـل خمــار میرسد
چون بررســی بــه کــوی ما خامشی است خوی ما
زان که زگفت وگــوی مـــا گــرد وغبـــار میـرسـد
  در مورد قدامت تاریخی نوروز میتوان نگاشت که تعدادی از پژوهشگران عر صه های تاریخ وفرهنگ ،پیشینۀ تاریخی نوروز را به جمشید نسبت داده اند. فردوسی نوروز را روز تخت نشینی جمشید نگاشته است
بـه جمشیـد بر گــوهر افشـاندند             مــر آن روز را روز نــو خـواندند
سر ســـال نو هرمــز فروردین             بـــر آســو ده از رنج روی زمیـــن
بزر گان به شــادی بیـاراســتند             مــی وجـام ورامشــگران خواستـند
چنین جشن ـفرخ از آن روزگار            بمــا مــاند ازان خســروان یــاد گار
فراتر ازان، عدۀ از تاریخ پژوهان با استناد بروایات کهن،پیشینۀ تاریخی نوروز را به چندین قرن قبل از جمشید وعهد زردشت میرسانند. نوروز با این سابقۀ تاریخی اش شامل حوزۀ بزرگ فر هنگی ئی میگردیده که علاوه از محدودۀ جغرافیائی آریانای کهن، تعداد از سر زمینهای همجوار را نیز احتوا میکرده که روز اول سال را با مراسم ویژه  توأم با سرود وشادمانی جشن میگرفتند.
حوزۀ نوروز با وران را کشور ها ی کنونی چون ایران، افغانستان، تاجکستان، ازبکستان، تر کمنستان، بخش های از هند وپاکستان وتعداد از کشور ها وملت های دیگر تشکیل میدهد.
مقدمات وشیوۀ بر گذاری جشن نوروز در کشور های شامل حوزۀ نوروزی با اندک تفاوت شبیه یکدیگر اند.ودر افغانستان رسوم وعنعنات،مراسم تجلیل از نوروز رابا اختصار میتوان چنین بر شمرد.
* از نیمۀ دوم ماه حوت خانه تکانی ها شروع گردیده وتا یکروز قبل ازنوروز{ روز اول سال جدید} بپایان میرسد.
* در آخرین چهار شنبه قبل از شروع سال جدید بنام{ چهار شنبه سوری}جشن بر پا نموده، جوانان از طرف شب به دامان طبیعت رفته با افروختن آتش به رقص وپای کوبی می پرداختند.{در سه دهۀ اخیر بدلیل جنگهای داخلی وعدم موجودیت امنیت، مردم مؤفق به بر پائی چهار شنبه سوری نشدند.تنها سال پار هراتیان فرهنگ دوست بعد از حدود سه دهه خاطرۀ این مراسم کهن را زنده ساختند.}
* اکثریت خانواده ها در حد توان اقتصادی خود به تهیـۀ لباس جدید بخصوص برای ایفال شان می پردازند.
* عرف بر آن است که شب سال نو همه به خانه وکاشانۀ خود بر گشته ودر جمع أعضائی خانواده به گرمی سفرۀ نوروزی شان می افزایند.
* تهیه نمودن غذا مخصوص نوروزی درشب اول سال نو که سبزی چلوومرغ جزء حتمی آن است. خانواده های متمول هفت سین تهیه میکنند.بدین مفهوم آنعده هموطنانیکه استطاعت خوب اقتصادی دارند در سفرۀ نوروزی خود هفت غذا ایکه اسمش با حرف سین آغاز میگردد آماده میسازند به همین دلیل بنام هفت سین یاد میگردد.
* هفت میوه در روز اول سال عنعنۀ دیگر تجلیل از نوروز است. خانواده ها معمولا هفت نوع میوۀ خشک را در یک ظرف کلان یکجا نموده وتر مینمایند.ومهمانان خویش را در روز اول سال{نوروز}با تعارف هفت میوه استقبال میکنند.
* ارسال وتبادل، کارت های حامل پیام تبریکی سال نو به دوستان وآشنایان.
* دید وباز دید ها وتقدیم مراسم تبریکی نوروز به أعضائی بزرگ خانواده،{ والدین}،اقارب ودوستان نزدیک وهمچنین عیادت از بیماران ومریضان در روز اول سال از مراسم قبول شدۀ نوروز است.
* تقدیم تحایف نوروزی به واسطۀ فامیل آنعده از جوانانیکه نامزد دارند به خانوادۀ دختر که معمولابنام نوروزی یاد میگردد . در پهلوی لباس وزیور به دختر  که جلبی وماهی جزء حتمی آن میباشد از تحایف نوروزی به حساب می آید.
* تجلیل از نوروز در شهر مزار شریف ولایت بلخ  افغانستان با سائر ولایات  تفاوت دارد وبا شکوه بیشتر بر گذار میگردد.بدین مفهوم که علاوه از جهات تاریخی آن با بر افراشتن جندۀ سخی بر فراز مزار حضرت علی طی مراسم مذهبی  بر شکوه این روز می افزاید.کمتر هموطن را میتوان سراغ داشت که آهنگ.
     روز نوروز است خدا جان  جنده بالا می شود          از کرامات سخی جان کور بینـا می شود
. را نشینده باشند.
همینکه میگویم نوروز، در بلخ باستان واقعا روز نواست.تمام دشت ودامان مزار شریف از گلهای سرخ لاله پوشیده میگردد وبیننده را واقعا متعجب میسازد که با دیدن آن آهنگ فولکلور…
بیا که بریم با مزار ملا محمد جان  *  سیل گل لاله زار  وا  وا دلبر جان 
  در زهن هر بیننده تداعی میگردد.
شهر مزار شریف حین بر افراشتن جنده وتجلیل از روز نوروز مهماندار دهها هزار نفر از نوروز باوران کشور است که دور از هر نوع تنگ چشمی وکور اندیشی گرد هم آمده واخوت وطنی را بنمایش گذاشته واز میراث تاریخی شان تجلیل به عمل می آورند که میلۀ مذکور چهل روز ادامه میابد.
یک هموطن مشرقیوال ما در انتقاد از عدم تلاش مثمر وهدفمند دولت در جهت تحقق وحدت ملی افغانها به صراحت اظهار داشت که بر گذاری میلۀ عنعنوی نوروز با بر افراشتن جندۀ سخی در مزار شریف بیشتر از مسئولان هر رژیم سیاسی افغانستان در تحکیم وحدت ملی افغانها نقش مثبت بازی کرده است. این حرف هموطن ما کاملا صحت دارد.زیرا در حین مراسم تجلیل از روز نوروزوبر افراشتن جنده افغانها از ولایات مختلف کشور بدون در نظر داشت تعلقات زبانی، نژادی،مذهبی،وعقیدتی در کنار یکدیگر شان به استقبال نوروز میروند.
قابل یاد دهانی است که جشن نوروزی در فراز ونشیب روزگاراز گزند فر هنگ ستیزان در امان نمانده است.به شهادت تاریخ بار نخست با کینه توزی أعراب بدوی که جزء سوسمار وشتر چیزی دیگری را ندیده ونمی شناختند روبرو گردیدند.این مهاجمین بعد از لشکر کشی به کشور ماتلاش کردند فرهنگ وزبان خود رابر مردمان این دیار تحمیل کنند.أعراب بطور علنی با فر هنگ ، میراث های فرهنگی وزبان سر زمین های مفتوحه به دشمنی بر خاسته دهها وصد ها کتابخانه وهزار ها جلد کتابرا طعمۀ حریق نمودند.از جملۀ میراث های فرهنگی ما مراسم تجلیل از نوروز را با همه قدامت تاریخی که داشت حرام اعلان نمودند وخواستند آنرا ازبین ببرند . اما غافل از اینکه نوروز ریشه در تاریخ ومردم این خطه دارد .همان بود که درک کردند تحقق این هدف شان ساده نیست لاجرم بر گذاری آنرا مجددا دوباره اجازه دادنذد.
علاوه از آنچه گفته آمد در تاریخ معاصر افغانستان تعداد از زعامت های سیاسی کشور آگاهانه ویا نا آگاهانه در جهت کمرنگ ساختن واژۀ کهن نوروز وکاستن ازارزش آن جشن های نوروزی را به این نام یادآوری کردند.روز دهقان، میلۀ دهقان ،میلۀ نهال شانی را بکار بستند و تلاش کردند کاربرد کلیمۀ تاریخی نوروز رااز ادبیات کهن ما کنار زنند که خوشبختانه به آرزوی خود نرسیدند.
در دوران حاکمیت گروه طالبان این بلائی آمریکائی پاکستانی تحمیل شده بر وطن ما تقریبا تمام میراثهای فر هنگی کشورمنجمله آئین کهن نوروزی را به اعدام محکوم کردند آنها جابرانه تر از أعراب با به اصطلاح غیر اسلامی خواندن نوروز تجلیل این روز را ممنوع قرار دادند. چماق بدستان بی فرهنگ ادارۀ به اصطلاح امر به معروف ..طالبان بر گذارکنندگان این جشنهای فرهنگی رابه کتک وکیبل بستند. رهبر متحجر وبی فرهنگ این گروه به این همه بیداد گری ها قناعت نکرده با لا خیره سال خورشیدی را که تقویم رسمی افغانستان بود وروز اولش را نوروز میگفتند به سنه قمری تبدیل کرد.بر خلاف تلاش این نابخردان فرهنگ ستیز مردم فرهنگ دوست کشور ما در جهت زنده نگهداشتن میراث های فرهنگی از جمله تجلیل از روز نوروز همت قابل تحسین گماشتند. وما باور داریم این میراث فرهنگی نوروز طوریکه دیروز بود  امروز هست وفردا هم خواهد بود  .
با تحریر این چند سطر به افتخار آمد آمد نوروز خواستم خاطرات جاودان نو روز را در پردۀ ذهن دوستان زنده نگه دارم     هر روز تان نوروز  نوروز تان پیروز.
 
پوهندوی محمد عابد{ حیدری}        اسلو حوت 1384
X

به اشتراک بگذارید

Share

نظر تانرا بنویسد

کامنت

دوکتور محمد عابد حیدری

نوشتن دیدگاه

دیدگاهی بنویسید

مطالب مرتبط

پر بیننده ترین مقالات

مجلات و کتب

پیوند با کانال جام غور در یوتوب

خواننده حبیب خواننده محلی از ولایت غور، این آهنگ محلی را با دایره اجرا میکند. امید که مورد پسند شما قرار بگیرد. #AfghanMusic #GhorSongs #TraditionalAfghanMusic #HabibSinger #AfghanFolklore #GholakAlweMa #AfghanCulture #MusicOfGhor #AfghanInstruments #DairaMusic #LocalAfghanSongs #AfghanArt #FolkMusicAfghanistan #AfghanHeritage #موسیقی_افغانستان #آهنگ_محلی #آهنگ_غوری #حبیب_خواننده #گلک_آلوی_مه #فرهنگ_افغانستان #موسیقی_محلی #موسیقی_غوری #دایره_نوازی #هنر_افغانستان #آهنگ_محلی_افغان #میراث_فرهنگی_افغانستان #موسیقی_سنتی
This error message is only visible to WordPress admins

Reconnect to YouTube to show this feed.

To create a new feed, first connect to YouTube using the "Connect to YouTube to Create a Feed" button on the settings page and connect any account.

گزارشات و مصاحبه ها