حضرت ابوالمعانی بیدل قصیدۀ معروفی دارد که دارای یکصد و هشتاد بیت است و در شأن حضرت مولا علی ( ع ) سروده و در این قصیده صد فیصد مسابقه را از شاعر بزرگ و قصیده سرای قرن ششم هجری خاقانی شروانی ربوده است . 
حضرت ابوالمعانی بیدل نه تنها شاعر و نویسنده و فیلسوف است ، بلکه به اساس کتاب فیض قدس اثر استاد بزرگوار روان شاد جناب مرحوم خلیلی صاحب ، از جملۀ عرفای بسیار بزرگ و صاحب علم لدون نیز میباشد . 
حضرت ابوالمعانی بیدل در شأن حضرت مولا علی ( ع ) غیر از این منقبت ، سه منقبت دیگر نیز سروده و داد سخن داده است . برای رفع اشتباه یاد آور میشوم که حضرت ابوالمعانی بیدل دارای مذهب تسنن بوده و پیرو امام ابو حنیفه میباشد . 
من خواستم پای موری را بدین مناسبت در چند مصراع کوتاه در همین قافیه به دربار سلیمان عرضه نمایم . میخواهم چند بیتی از قصیدۀ زیبای یکصد و هشتاد بیتی حضرت بیدل را در اینجا آورده و بعد عرض ارادت خود را پیشکش نمایم . 

قصیدۀ حضرت ابوالمعانی بیدل با این ابیات آغاز میشود :

 

به این شوری که در سر دارم از سودای پنهانش
سر مویی اگر بالم جهان دُردِ گریبانش

وگر در عرصۀ شوق جنون رنگی بگردانم
محرف می خورد یکسر جهات دهر و ارکانش 

و بعد از اظهار بسی ارادت در شأن حضرت مولا ( ع ) ، در ابیات یکصد و یکم تا یکصد و دهم ، چنین میگوید :

 

در این مرتع شکار مکر روباهان شد آن غافل
که آگاهی ندادند از کنام شیر یزدانش

کدامین شیر یزدان ؟ مرتضی آن صفدر غالب
که میخوانند مردان حقیقت شاه مردانش

شهنشاه یقین تخت جهان عزت و قدرت
که اعجاز کلام الله دارد کوس برهانش

نگه دریوزه کن تا بینی آن آیات قدرت را
به دل ها گوش ده تا بشنوی آواز قرآنش

قضا ترتیبی از خوان نوالش داشت در فطرت 
دم صبح ازل جوشید از گرد نمکدانش

ز انعام سلونی بر خط امکان صلا گستر
ز حکم لوکشف بر عالم تحقیق فرمانش

تأمل تا عیار دستگاه قدر او گیرد
دهد دوش نبی الله نشان از پایۀ شانش

بیاض حسن شق الصدر زیب مطلع صبحش
سواد ملک تم الفقر ، تزئین شبستانش

دو طاق منظر رحمت ، خم محراب ابرویش
دو مصراع دَرِ علم نبی ، لب های خندانش

ترحم آفرین ذاتش ، شفاعت پرور اخلاقش 
کرم تصویر الطافش ، نجات ایجاد احسانش

در بیت یکصد و دوازدهم میفرماید :

لبِ بُت گر به تصدیق کمالش یاعلی گوید 
به نوری آشنا گردد که آرد کعبه ایمانش

و در بیت یکصد و پانزدهم چنین میگوید :

به کعبه پیش از آن کاین ذات اقدس در وجود آید
عقیقه جز ذبیح الله نپسندید قربانش

و در آخرین بیت قصیده چنین میفرماید :

رۀ عزم سجودی بود کز حیرت منِ بیدل
قلم کردم خیال اما همان رُفتم به مژگانش 

و این هم اثر من که تحت عنوان ( ولی ذات یزدان ) سروده ام : 
 

ولی ذات یزدان

 

مرا مهریست اندر دل که دیگر نیست پایانش
به حب حضرت مولا که دل را است ایقانش

ولی ذات یزدان مرتضی آن صفدر غالب
که پیغمبر بیان فرمود اوصاف درخشانش

هر آن کس را که مولایم ، علی مولای او باشد
بدین اوصاف والا چون پسندیدست یزدانش

خوارج کور و کر گردید و سر پیچید از امرش
کجا خفاش را زهره که بیند روی تابانش

تو ای گمراه بی ایمان که رفتی در خط شیطان
کجا یابی رهایی زآتش موعود سوزانش

بود جای علی اندر دل پاکان با ایمان
که میگویند مولا و سپس هم شاه مردانش

اگر هستی مسلمان از ولایش دل منور کن 
بهشت آید نصیب آنکه با او بست پیمانش

چو او دانای علم حق ز بعد احمد مختار
نبودی در میان مردم و اطراف و اقرانش

زهی موجود پرفیض مبارک مقدم دانا 
رسولش گفت باب علم و خود هم بای قرآنش

ز بیم حضرت حق خواب در چشمش نمی آمد
فرو میشد به عشق حق ز مژگان اشک چشمانش

اگر تو منکری رو در جهنم گور خود برکن
به کفر چون تو کی یابد تنزل شوکت و شانش

به اوصاف جمیلش می بَرَد پی آنکه یک لحظه
اگر سر را فرو سازد دمی سوی گریبانش

حسد را دور کن از سینۀ ناپاک ای غافل
سپس دریاب اوصافی که رب فرمود برهانش

اشاراتیست در قرآن بخوان و چشم دل وا کن
تعصب کور سازد آنکه باشد خیره مژگانش

مکن خود را سخیف و خوار در روز امید و بیم
چو سگ پرسه زنان و تشنه لب گرد بیابانش

به هنگام نمازش آن چنان غرق عبادت بود 
برون شد تیر بشکسته در آن هنگام از جانش

به یک تکبیر برکند درب خیبر را به امر حق
زهی اعجاز امر حق زهی این گونه ایمانش

نبی فرمود دیدار علی عین عبادات است
بدان معنا و مطلوبی که فرمودست در شانش

سر تسلیم خم کن پیش او اخلاص پیش آور 
متاب از امر حق تسلیم شو بر امر و فرمانش

 

سید محمد نادر خرم 
اسلو – ناروی