آرشیف

ساختار و بزرگی وبلندی

     * پیکر ۵۳ متری بودا در یک تالار و یا غارکوه سنگی قرار داشت و یا تراشیده شده بود که ارتفاع اش ۵۸ متر اندازه‌گیری شده است. پیش از انفجار و نابودی اش زینه مارپیچی و پله‌های در پهلوی پیکره‌ها بود در سنگ کوه پاره تراشیده شده بود که گردش گران بالای فرق سر بودای بزرگ بالا می‌رفتند و در آنجا سقف تالار اش با تصویرهای شخصیتهای مدنیت‌های گوناگون نقاشی شده بودند که با شخصیت‌های هندواروپایی مانند تصویر رومی و رومن کاتولیکی شباهت داشتند. عده از دانشمندان این نظریه را مردو می‌دانند زیرا در آن زمان دین عیسویت وجود نداشت. واما باستان شناسان اروپایی گذشته تراشیدن این پیکره‌ها را بین سال‌های ۳۰۰ و ۷۰۰ میلادی می‌دانند که دین عیسویت از سوی روم شرقی "استان بول" (کنستانتین) امپراتوری روم شرقی عیسویت را به نواحی شرقی ایران زمین آوردند.

    * پیکر ۳۵ متری بودا در یک تالار و یا غارکوه سنگی باارتفاع اش ۳۸ متر اندازه‌گیری شده است. یعنی که بلندی اتاق شاهمامه دو متر از تندیس بزرگ‌تر اند. هنوز بزرگی تندیسهای حتی از سوی باستانشناسان معتبر به ارتفاعات گوناگون پنداشته شدند. واما گروه پژوهشی دانشگاه ارتش آلمان مونشن (مونیخ) بلندی را در سال ۲۰۰۳ میلادی اندازهگیری کردند که ارتفاع تاقچه‌ها ۵۸ متر و ۳۸ و ارتفاع پیکره‌ها که به همان اندازه می‌باشند که باستان شناسان در سالهای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی بدون نور لیزر اندازه‌گیری کرده بودند. پژوهشگران دانشگاه نظامی مونیخ اندازه‌ها را، برای اندازه صلصل از پا تا سر ۵۳ متر و دیگری ۳۵ متر اندازه کردند.

     *  صلصل که زن اش مامه شاه بود در تختی استاده بود و نه در روی زمین. اگر به اعداد پیکره‌های بامیان نگاه ژرف کنیم می‌یابیم که یک عدد عکس عدد دیگراند. صلصل سمبول مرد گقته شده و شاهمامه سمبول زن، درمیان این دو، ۸ واحدی کوچک دیگری وجود دارد که نماد از فرزندان می‌باشد طرزی یک تندیس خوابیده را خواست ثابت نماید که هزار فوت یعنی برابر به برج ایفل باشد و در خارج از افغانستان به اندازه ۳۲۳ متر گفته شد که نمونه نیاکان است. این دو از هم در فاصله واحد ۸۰۰ متری قرار داشتند. روش زردشتی و درادیان هندویسیم عدد هفت عدد مقدس گفته می‌شد. در دین بودایی به همین هفت نیکوی راه هشتم (تمرکز نیک) به عنوان راه اصیل هشتگانه افزوده شد. عدد هشت عدد مبارک شد.

ماهیت
بزرگترین بت صلصال نام دارد به معنای گل خشکیده وبت دیگری شهمامه به معنای شهبانو نام دارد. به نظر احمد علی کهزاد گرچه در قرون نخست میلادی تا آمدن اسلام، بامیان مرکز فرهنگی و دینی بوداییان بوده است اما تندیس‌های ایستاده چندان ربطی به بودا ندارند، زیرا آنها قطعاً چهره یک مرد و زن را نمایش می‌دهند در حالی که بودا هیچگاه در کنار همسرش دیده نشده است. نظریه دیگری که منجر به بودای بودن تندیس‌ها شده است به اینصورت است که چون بت صلصال کوچکتر از اندازهٔ که می‌خواستند شد به ناچار در کنارش شهمامه را تراشیدند^.

پیشنه
گفت‌های زیادی در مورد ساخت مجسمه‌های بودا در بامیان وجود دارد. باستان شناسان می‌گویند احتمالان این بناها در بین سال‌های ۳۰۰ و ۷۰۰ میلادی ساخته شده‌است. بعضی‌ها هم با دقت بیشتر می‌گویند که مجسمه بزرگ بودا (۲۳ متر) در قرن پنجم میلادی و مجسمه کوچک درنیمه دوم قرن سوم میلادی ساخته شده و دکورهای اطراف آن از جمله آشیانه‌ها در قرن بعدی تراشیده شده‌اند.

تخریب
 

تندیس‌های بودا درسال ۱۹۶۳ وسال ۲۰۰۸ پس ازتخریب شدن

 
بودا کوچک در سال ۱۹۷۷
سرانجام در روز نهم مارچ سال ۲۰۰۱ میلادی مطابق با(۱۳۷۹ خورشیدی) نیروهای طالبان به فتوای ملامحمد عمر به روی مجسمه‌های غولپیکربامیان آتش گشودند تا در شامگاه یازده مارچ از صلصال و شهمامه تنها دو حفره باقی ماند. تندیس‌های بودا در بامیان، تا قبل از آنکه در زمان حاکمیت طالبان تخریب شوند، بزرگ‌ترین تندیس‌های بودا و بلندترین مجسمه‌های سنگی در جهان به شمار می‌آمدند. به باور برخی از کارشناسان مجسمه‌های بودا دربامیان اگر تا دیروز نمادی از دیرینه تاریخی در این سرزمین بوده امروز یادگار سالهای حاکمیت افراط گرایی مذهبی در این کشور است حرکتی که جهان را تکان داد یونسکو این اقدام طالبان را «دهشت افکنی فرهنگی» نامید.

تخریب‌ها در طول تاریخ
پیش از طالبان نیز، مجسمه‌های تاریخی بودا ضربه‌های فراوانی دیده بود. مسلمانان عرب اولین بار در زمان حجاج بن یوسف بر بامیان تسلط یافتند وتعداد زیادی از معابد و مجسمه‌های آنرا با زیور آلات و اشیای قدیمی را به غنیمت بردند. آنها معبد طلایی بیت الذهب و روکش طلایی صورت پیکره‌های بامیان را از بالای پیشانی بطرف پایین تراشیدند تا از حالت بت بودن خارج شود. چنگیز خان درسال ۱۲۲۲ اورنگ زیب در سال ۱۶۸۹ و عبدالرحمان خان در سال ۱۸۹۲ میلادی هر کدام به نوبه خود برای تخریب این دو مجسمه تلاش کردند و بر پیکر آنها صدماتی وارد ساختند. در آغاز دهه نود میلادی نیز در جریان جنگهای داخلی مجاهدین افغان، مجسمه‌های بودا، از آسیب مصون نماند.
 

این بزرگترین  بت است که در تاریخ بنام بت صلصال، به معنای گل خشکیده، یاد شده است.

این بزرگترین  بت است که در تاریخ بنام بت صلصال، به معنای گل خشکیده، یاد شده است

مغاره های کنار بت صلصال (بت کلان)

بت شهمامه یا شهبانو -ارتفاع آن به 35 متر میرسد

نمای بیرونی شهمامه

سر و قسمتی از پیکر تخریب شده بودای شهمامه. سیلانیان تا فرق سر این مجسمه با استفاده از زینه های مار پیچ بالا میروند

زینه های مارپیچی و پله های در پهلوی بودای شهمامه

زینه های مارپیچی و پله-های در پهلوی بودای شهمامه بخاطر بالا و پائین شدن از سیخ های گول استفاده شده

سقف تالار و اتاق ها در بلندای پیکر شهمامه با نقش های متفادت وجود دارد- این یکی از نمونه هاست

اماکن حفاظت از تخریبات مجسمه ها

مخروبه‌ های شهر غلغله در گرد و نواحی بالا حصار در میان مزارع و کشت زارها به طرف دهکده سید آباد کم و بیش باقی ‌مانده ‌است. شهر غلغله طوری که تاریخ حکایت می‌کند به گمان غالب بعد از به میان آمدن سلطنت شنسبانیه غوری به دست سلطان علاءالدین جهان سوز و در زمان سلطنت نخستین امیر شنسبانی ملک فخر الدین برادر افخم جهان سوز به میان آمده‌است. ویکیپدیا

نبود برق  در بامیان نام این جاده را به الکین تبدیل کرد

تصویر از فرق سر بت شهمامه گرفته که شهر بامیان و غلغله را نمایان ساخته است

غرب مرکز بامیان