آرشیف

بسم الله الرحمن الرحیم 

قبله:
قبله، از جملۀ نشانۀ  توحید در ادیان ابرهیمی بشمار رفته، وقبله نوعی از امتیازی است که سایر ادیان غیر ابراهیمی از آن محروم میباشند. به عبارۂ ساده باید گفت که قبله به  عبادت انسانها رنگ خدایوافتخار بزرگ برای امت اسلام است که دارایی دو قبله بودند.
خداوند متعال برای هر امتی از امتهای پیشین، قبله مخصوصی را تعیین کرده است تا به هنگام نیاز و نیایش، به سوی او متوجه شوند و از توجهات انحرافی در امان بمانند.
اولین قبله در تاریخ بشریت وبخصوص درادیان ابراهیمی بیت المقد س بوده.   بیت المقدس، یکی از مقدسترین مکانهایی بعد از مسجد کعبه ومسجد نبوی میباشد.
مسجدالاقصی بحیث اولین قبله وسومین محل مقدس برای مسلمانان بشمار میرود.
مطابق روایات تاریخی مسجد الاقصی دومین مسجد ساخته شده بر روی زمین پس از بیت الله الحرام محسوب می شود.
مؤرخین مینویسند، که تهداب  مسجد الاقصی را  حضرت آدم(ع) گذاشته است.
«قِـبـله» به معنی «  جهت»  است وبه این نام نامیده می شود، زیرا نمازگزار در مقابل آن ایستاده میشود. 
در حدیثی از حضرت براء روایت شده است‌: «‌با پیامبر صلی الله علیه وسلم  شانزده ماه یا هفده ماه به سوی بیت المقدس نماز گزاردیم سپس رو سوی ‌‌کعبه ‌گرداندیم». (مسلم)
ناگفته نباید گذاشت که:رسول اکرم صلی الله علیه و سلم ، در ابتدا با درنظر داشت اینکه به سوی بیتالمقدس نماز میخواند ولی (به علت تعلق خاطرش به کعبه) طوری میایستاد که کعبه نیز پیش روی ایشان قرار میگرفت تا اینکه آیه 144 سورۂ بقره نازل گردید:« قَدْ نَرَی تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ »   (سوره بقره / 144).
«ما رو گرداندن تو را گاه گاهی به سوی آسمان میبینیم (و آرزوی قلبی تو را برای نزول وحی جهت تغییر قبله، دریافت میداریم) پس تو را به سوی قبلهای متوجه میسازیم که از آن خشنود خواهی شد و لذا رو به سوی مسجدالحرام کن  .(سوره بقره / 144)».
پس از نزول این آیه، رسول اکرم صلی الله علیه و سلم  رو به کعبه نمود. چنانکه گروهی از مسلمانان (بیخبر از تغییر قبله) درمسجد قباء در حال ادای نماز فجر بودند ناگهان مردی بر آنان وارد شد و اطلاع داد که دیشب، بر پیامبرصلی الله علیه و سلم، وحی شده است که رو به سوی کعبه کند، آنها (بدون اینکه نماز خود را از سر بگیرند) در همان حال، از بیتالمقدس روی برگشتاندن  و به اتفاق امام خویش، رو به کعبه نمودند (متفق علیه).
بعد از آن که قِـبله تغییر یافت ومسلمانان مأمورشدند كه به سوی كعبه نماز بگزارند.
روی گردانیدن بسوی قبله در نماز واجب، ودر صورتیکه ساقط گردد ، نماز از لحاظ شرع اسلامی درست نبوده وفاقد اعتبار شرعی میباشد.
علماء  میگویند:انسان، دارای جنبه مادی و ظاهری، و هم دارای  جنبه معنوی و باطنی است بنآ زمانیکه انسان میخواهد روبروی قبله ایستاده شود ، باید توجه به قبله در وجود نمازگزار   هم در بعد ظاهری و مادی (توجه به جهت قبله)، و هم در بعد باطنی و معنوی (توجه به وجه)، هر دو    باید تحقق پیدا كند. بنآ نمازگزار در توجه به قبله، هم باید متوجه قبله ظاهر، و هم متوجه قبله باطن شود ، وبا تمام توجه واهتمام ادای نماز خویش را بجا ء آورد.

دانشمند شهیر جهان  ویلیام مولتن مى گوید:
بهترین راهى که توجه و التفات را در انسان زیاد می سازد واورا از لحاظ جسمی وروحی بسوی سلامتی می برد  این است که فکر و جسم هر دو باهم کار کنند.  و مى بینیم که نماز در اسلام  چنان عبادتی که  از عمل فکر و جسم با هم یکجا میشود، بخاطر آنکه زمانی که  نماز گزار در حالى که تمام افکار و توجهش به خداست به رکوع و سجود و قیام و قعـود مى پردازد.
پروردگار با عظمت ما به مسلمان هدایت نموده میفرماید: «فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ المَسْجِدِ الحَرَاْمِ وَ حَیثُمَا کُنْتُم فَوَلُّوا وُجُوهَکَم شَطرَه » (سوره بقره : 150)  (واز هر جا که بیرون رفتی) رو به سوی مسجدالحرام کن و (ای مؤمنان چه در سفر و چه در حضر در همه اقطار زمین به هنگام نماز) هر جا که بودید روبه سوی آن کنید.
همچنان  پیامبر صلی الله علیه وسلم به مردی که نمازش را خوب نمی خواند (مسی الصلاة) فرمود : « إذا قمت إلی الصلاة فأسبغ الوضوء ثم استقبل القبلة … الحدیث» (هرگاه خواستی نماز بخوانی به خوبی وضوء بگیر سپس رو به قبله کن…). (متفق علیه: بخاری (6251)، مسلم (397).
هم آیه  قرآنی  و هم حدیث پیامبراسلام دلالت بر این  امر دارد، یعنی روی کردن به سوی  قبله در هنگام نماز واجب است، بنابراین کسی که این واجب را بجا نیاورد نمازش باطل است مگر اینکه همانطور که گفته شد شخص در بیابان یا صحرایی باشد که توانایی یافتن سمت واقعی قبله را نداشته باشد و اگر کسی برای پیداکردن قبله تلاش کرد و نمازش را به جهتی که به گمانش قبله بود خواند و بعداً برایش روشن شد که (در پیدا کردن قبله) دچار اشتباه شده است، تکرار نماز بر او لازم نیست.

علل ممکنه درتغییر قبله:
قبل از همه باید روشن ساخت که دلیل وجوب این ویا آن امر عبادتی درشرع  غرای محمدی همان احکام و نصوص الهی است که در قرآن کریم و سنت رسول الله صلی الله  علیه و سلم آمده، علما و فقهای مجتهد آنرا ازین متن استنباط و د فتوی خویش ذکر نموده اند و ما برای تمسک به این آیات قرآنی و سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم  ازآن استفاده برده و مطابق احکام شریعت غرای محمدی (ص) خود را عیار میسازیم. برای این امر و اجرا این اوامر ما به دلیل منطقعی ضرورت نداریم بلکی همان نص و هدایت اسلامی برای ما اساس است.
 اما بخش از علماء به جوانب منطقی و عقلی این مسایل نیز پرداخته که به هیچ صورت در اصل هدایت و حکم منافات ندارد و در تقابل نمی باشد. به این ترتیب بخش از علماء در مورد علل ممکنۀقبلۀمسلمانان رابه بیت المقدس وتغییر دوبارۀ آنرابه کعبه  ذیلاً  بر شمرده اند:
–  خانۀ کعبه در آن زمان بحیث محل  به اصطلاح بُتخانـۀ  مشرکان مبدل گردیده بود، بنآ برای پیامبر صلی الله علیه وسلم دستور داده شد تا به سوى بیت المقدس نماز خویش را بجاء ارند، و به این ترتیب صفوف خویش  را از مشرکان جدا کنند.
مؤرخین مینویسند  که پیامبر صلی الله علیه وسلم درمدت سیزده  سال در مکه به سوی بیت  المقدس نماز خواند، وزمانبکه   به شهر مدینه هجرت کردند،  باز هم دستور پروردگار با عظمت همین بود که نماز های خویش  کما فی سابق بطرف بیت المقدس اداءنماید. بیت المقدس  قبله ای بود که یهودان نیز بسوی آن نماز می گزارندن. 
نباید فراموش کرد که پیروان دین مقدس  اسلام اولین پیروان از ادیان ابراهیمی بودند که دارای دو قبله بودند وبسوی دو قبله نماز بجاء اورده اند. 
موجودیت قبلۀ مشترک  بین یهودان ومسلمانان، مشکلات و سرخوردگی‌هایی زیادی را برای مسلمانان به همراه داشت. یهودیان این تبعیت از خود را بر مسلمانان طعنه می‌زدند و این امر موجب حـزن وپریشانی مسلمانان می‌شد. 
نباید فراموش کرد که قبله در هر دینی امری بسیار حیاتی و مهم به حساب می‌آمد و مسلمانان نیز از این قاعده مجزا نبودند. وجود یک قبلۀ مستقل  برای مسلمانان وشخصی پیامبر صلی الله علیه وسلم  اهمیت فراوانی داشت. اما امر و هدایت الهی همان بود که پيامبر  و مسلمانان انرا رعایت نموده و مطابق به آن عمل میکردند تا اینکه به این خواست  قلب پیامبر اسلام محمد صلی الله علیه وسلم  و مسلمان پرودګار با عظمت  امر و هدایت تغییر قبله را صادر  کرد. «ما رو گرداندن تو را گاه گاهی به سوی آسمان میبینیم (و آرزوی قلبی تو را برای نزول وحی جهت تغییر قبله، دریافت میداریم) پس تو را به سوی قبلهای متوجه میسازیم که از آن خشنود خواهی شد و لذا رو به سوی مسجدالحرام کن-(سوره بقره / 144)».
وقتی امروز میلیون‌ها انسانمسلمان  رو به یک قبلۀ مشترک نماز می‌گزارند، از اهمیت حکم تغییر قبله و تعیین کعبه به‌عنوان قبله مسلمانان پرده بر‌می‌دارد. 

خوانندۀ محترم!
طوریکه در فوق یاد  آور شدیم ، بعد از اینکه جمعیت  مسلمانان در مدینۀ منوره رو به افزایش گرفت، سیستم وزندگی مسلمانان در مدینه آهسته آهسته   رونق خاصی بخود گرفت، این پیشرفت وایجاد نظم خاص در بین زندگی مسلمانان ،  تحت زعامت پیامبر صلی الله علیه وسلم، موجب تشویش جامعه یهودان مسکن گزین در شهر مدینه میشود،وانتظار نداشتند که پیامبر صلی الله علیه وسلم به این  سادگی وآنهم در دیار مسافرت وهجرت، این نظم عالی راایجاد و بدست آرند.  بنا ًاز راه ها وطروق  مختلفی دست به کار شدند تا زندگی صلح  آمیز  مسلمانان را تحت بهانه های مختلفی مختل سازند. جامعۀ یهودی با در پیش گرفتن پلان های شیطانی دست بکار شدند، وشعار های تبلیغاتی علیه اعمال  عبادی مسلمانان وبخصوص موضوع قبله را در دستور روز خویش قرار دادند.
یهودان  فعالیت های اساسی تبلیغاتی خویش رامتوجه آنعـده از مسلمانان که جدیدآ به دین اسلام گرویده بودند، متوجه ساختند. مبلغین یهودی به مسلمانان تازه وارد در دینمیگفتند:شما زمانیکه نماز میخوانید چرا روی خویش را به بیت المقدس  قبلۀ یهودان میکنید، در حالیکه این قبله مربوط به دیانت یهودی میباشد.

یهودان طعنه زنان به مسلمانان میگفتند: 
محمد که  مدعی نبوت، ومیخواهد  برای شما دین مستقلی را به ارمغان آورد، ودر موعظه های خود میگوید که:دین من دین مستقل است وشرعیت اش ناسخ ادیان وشرایع گذشته میباشد،چطور حاضر میشود  که بطرف قبلۀ یهودان  سجده ببرد، او تا هنوز قادر نشده است تا  برای عبادت شما قبلۀ مستقلی را انتخاب نماید.
شنیدن این نوع تبلیغات برای پیامبر صلی الله علیه وسلم بسیار سخت ودر عین وخت ناراحت کننده تمام  میشود، شب ها از خانه بیرون می آمد  و در انتظار نزول وحی بود که بالاخره  وحی آسمانی نازل گردید.

ادامه مقاله در اینجا